katapult

Katapult (yun. καταπέλτης, lat. tormentum, catapulta) — əsasən qədim və orta əsrlərdə qalaların mühasirəsi zamanı ox, daş və çəllək atmaq üçün işlədilən qurğu. Öz atıcı xarakterinə görə mancanağa bənzəyir. == Adı == Qədim yunan müəllifləri atıcı mexanizmləri burmaq sözündən olan «tormentum» adlandırırdılar. Tarixi mətnlərdə mancanaq qurğusu ilə çox qarışdırılır və ya həm katapult həm mancanaq (manqonel) üçün bu qurğuların bənzər olduğuna görə eyni anca mancanaq sözü işlənirdi. == Mənbə == О катапультах, статья из журнала "Техника-Молодежи" №10 (1979) на сайте xlegio.ru Marcus Vitruvius Pollio, de Architectura, Book X, 10-12 — древнеримский автор I в. до н. э. о метательных машинах Tormentum Arxivləşdirilib 2009-05-16 at the Wayback Machine, A Dictionary of Greek and Roman Antiquities (1890) (eds.

Katapult oturacağı, əsasən döyüş təyyarələrində pilotu və ya ekipajı fövqəladə hallarda xilas etmək üçün hazırlanmış bir sistemdir. Əksər dizaynlarda pilotun oturacağı, pilotla birlikdə partlayıcı və ya raket mühərrikinin köməyi ilə təyyarədən atılır. Təyyarədən ayrılan oturacaq pilotun təhlükəsiz yerə enməsinə imkan verən bir paraşüt açır. == Tarix == Paraşüt dizayneri və ixtiraçı Everard Calthrop 1916-cı ildə sıxılmış hava vasitəsilə katapult prinsipi ilə işləyən bir katapult oturacağının dizaynını patentləşdirdi. Modern katapult oturacağı dizaynında ilk addımı Rumıniyalı ixtiraçı Anastase Dragomir atmışdır. Bir təyyarədən və ya nəqliyyat vasitəsindən qoparıla bilən paraşüt hissəsini özündə birləşdirən dizayn ilk olaraq 25 avqust 1929-cu ildə Paris Orly Hava Limanında sınaqdan keçirildi və müvəffəqiyyətli oldu. Katapult oturacağı dizaynı İkinci Dünya Müharibəsi dövründə çox inkişaf etdirilmişdir. Bundan əvvəl, idarəolunmaz bir təyyarədən qaçmağın yeganə yolu təyyarədən tullanmaq idi, lakin sıxılma vəziyyət, pilot üzərindəki g-qüvvəsi və hava axını kimi mənfi şərtlər səbəbiylə tez-tez uğursuz olurdu. İlk katapult oturacağı Heinkel və SAAB şirkətləri tərəfindən müstəqil olaraq hazırlanmışdır. İlk dizaynlarda sıxılmış hava itələmənin mənbəyi kimi istifadə edilmişdir.