monoxrom

Monoxrom və ya monoxromatik bir şəkil, obyekt və ya palitrası tək bir rəngdən (və ya eyni rəngli dəyərlərdən) ibarətdir. Yalnız boz çalarları istifadə edən şəkillər boz şkala (adətən rəqəmsal) və ya ağ-qara (adətən analoq) adlanır. Fizikada monoxromatik işıq dar bir dalğa uzunluğu olan elektromaqnit şüalanmaya aiddir ki, bu da fərqli anlayışdır.

Monoxrom və ya monoxromatik bir şəkil, obyekt və ya palitrası tək bir rəngdən (və ya eyni rəngli dəyərlərdən) ibarətdir. Yalnız boz çalarları istifadə edən şəkillər boz şkala (adətən rəqəmsal) və ya ağ-qara (adətən analoq) adlanır. Fizikada monoxromatik işıq dar bir dalğa uzunluğu olan elektromaqnit şüalanmaya aiddir ki, bu da fərqli anlayışdır.

Monoxromatik işıq (q.yun. μόνος – tək; χρῶμα – rəng) — gözdə hiss olunan tezliklər diapazonunun müəyyən sabit tezliyi ilə xarakterizə olunan elektromaqnit dalğası. Başqa tezlikli elektromaqnik dalğaları (infraqırmızı, ultrabənövşəyi və s. şüalar) fiziki təbiətinə görə görünən işıq dalğalarından fərqlənmir və "monoxromatik" termini onlar üçün də işlədilir. Nəzəri hesablamalara görə ciddi monoxromatik dalğaların şüalanma müddəti sonsuz böyük olmalıdır. Real şüalanma prosesləri isə sonlu olduğundan onlar yalnız kiçik tezliklər intervalında "monoxromatik" qəbul edilir. Sərbəst qaz atomlarının ayrı-ayrı spektral xətləri monoxromatik işığa uyğundur. İşığı monoxromatik işığa yaxən dar spektral intervallara bölən cihaz monoxromator adlanır. Bəzi lazerlər vasitəsilə şüaların spektral intervalı atomun spektr xətlərininkindən ensiz olan monoxromatik şüalar almaq mümkündür.

Monoxromator (q.yun. μόνος – tək; χρῶμα – rəng) — optik şüalanmanın müəyyən dalğa uzunluğuna uyğun hissəsini ayırmaq üçün cihaz. Əsas hissələri: kollimator, dispersiya yaradan element, fokuslayıcı obyektiv və diafraqmadır. Monoxromatorun keyfiyyəti onun ayırdetmə qabiliyyəti λ/Δλ (burada λ – monoxromatik şüanın uzunluğu, Δλ isə dalğa uzunluqları fərqidir), bucaq dispersiyası, xətti dispersiya və işıq şiddəti ilə xarakterizə olunur. Sonuncu monoxomatorun həndəsi xarakteristikasından, əksolunma və udulmadakı itkidən asılıdır. Monoxromatorun obyektiv linza və ya güzgüdən ola bilər. Güzgü daha geniş spektral diapazonda yararlıdır, spektrin seçilən sahəsində birrəngli işıqdan digərinə keçdikdə yenidən fokuslanma tələb etmir. Bu, spektrin görünən oblastı üçün xüsusilə əlverişlidir. Monoxromator monoxromatik işıqlanma mənbəyinin və spektrofotometrin mühüm tərkib hissəsidir. МОНОХРОМАТОР — Физическая энциклопедия / Редкол.: Прохоров А.М. и др..