valet

La-Valett (fr. La Valette) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Matezin-Triyev kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Qrenobl. INSEE kodu — 38521. Kommunanın 1999-cu il üçün əhalisi 521 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 710 ilə 2203 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 510 km cənub-şərqdə, Liondan 125 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 30 km şimal-qərbdə yerləşir.

Valetta limanıı (malta Il-Port il-Kbir) — ingiliscə adı Qrand Harbor ilə də tanınan Maltanın ən böyük limanı. Qədim dövrlərdə finikiyalılar buranı bir liman olaraq istifadə etmişlər. Daha sonra limanın vəziyyəti əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırılmış, limanlar, priçallar və istehkamlar meydana gəlmişdir. Böyük liman hospital cəngavərləri üçün 268 il boyunca böyük strateji əhəmiyyətə sahib idi və ingilislərin adaya gəlişindən sonra da onu itirməmişdi. 23 sentyabr 1551, 1555 və ya 1556-cı illərdə (müxtəlif mənbələrə görə) Böyük limandan dağıdıcı bir fırtına keçir. Suyun üzərində meydana gələn bir tornado bir çox gəmini (Malta cəngavərlərinin sifarişli 4 gəmi daxil olmaqla) batırır. Bundan sonra hava burulğanı quruya çıxır və təxminən 600 nəfərin ölümünə səbəb olur. Tornadonun olmasına baxmayaraq, Maltanın paytaxtı - Valletta - o dövrdə mövcud deyildi. Malta cəngavərlərinin Böyük Ustası şəxsən 28 mart 1566-cı ildə onun təməl daşını qoyur. Böyük liman 1565-ci ildə Maltanın Böyük mühasirəsi zamanı cəngavərlərlə və türklər arasında bir döyüş meydanına çevrilir.

Ürəklər Valeti — Luis Kerrollun Alisa möcüzələr ölkəsində əsərinin qəhrəmanlarından biridir. "Ürəklər Valeti" personajı ilk dəfə "Alisa möcüzələr ölkəsində" əsərinin "Krallıq kroketi" adlı səkkizinci fəslində peyda olur və yaxşı insan kimi təqdim olunur. "Krendelləri kim oğurlayıb?" adlı 11-ci əsas şübhəli şəxs hesab olunur. Ardınca 12-ci fəsil "Alisanın sübutu" fəslində peyda olur. ABŞ rejissoru Tim Börtonun 2010-cu ildə çəkdiyi Alisa möcüzələr ölkəsində filmində ABŞ aktyoru Krispin Qloverin canlandırdığı "Ürəklər Valeti" personajı, İlosoviç Steyn (ing. Ilosovic Stayne) kimi təqdim olunur.

Ürəklər Valeti — Luis Kerrollun Alisa möcüzələr ölkəsində əsərinin qəhrəmanlarından biridir. "Ürəklər Valeti" personajı ilk dəfə "Alisa möcüzələr ölkəsində" əsərinin "Krallıq kroketi" adlı səkkizinci fəslində peyda olur və yaxşı insan kimi təqdim olunur. "Krendelləri kim oğurlayıb?" adlı 11-ci əsas şübhəli şəxs hesab olunur. Ardınca 12-ci fəsil "Alisanın sübutu" fəslində peyda olur. ABŞ rejissoru Tim Börtonun 2010-cu ildə çəkdiyi Alisa möcüzələr ölkəsində filmində ABŞ aktyoru Krispin Qloverin canlandırdığı "Ürəklər Valeti" personajı, İlosoviç Steyn (ing. Ilosovic Stayne) kimi təqdim olunur.

Şəhər darvazası (malta Bieb il-Belt, hərfi tərcümədə "Şəhərin qapısı") — Maltanın paytaxtı Vallettanın girişində yerləşən darvaza. Bu günə qədər qoyulan beşinci darvaza olan müasir darvaza 2011 və 2014 illəri arasında İtalyan memar Renzo Pianonun dizaynı ilə inşa edilmişdir. Əraziyə yerləşdirilən ilk qapı, 1569-cu ildə ya Fransesko Laparelli ya da Girolamo Kassarın dizaynı ilə tikilmiş Porta San Giorgio idi. Qapı 1586-cı ildə Porta Reale (malta Putirjal) adlandırıldı. 1633-cü ildə darvaza Tommaso Dinglinin dizaynı ilə yenidən quruldu. 1798-ci ildə Fransanın Maltanı işğal etməsi zamanı qısa bir şəkildə Porte Nationale olaraq adlandırılsa da, Malta 1800-cü ildə İngilislərin hakimiyyəti altına düşdükdə darvazanın adı Porta Reale olaraq dəyişdirildi.1853-cü ildə darvaza yenidən bir dəfə daha Kingsgate və ya Kingsway kimi tanınan daha böyük bir qapı ilə əvəz edildi. Bu ilk üç qapı hamısı Valletta şəhər divarlarının bir hissəsini təşkil etmişdir. Qapı qeyri-rəsmi olaraq Porta di terra ("torpaq qapısı" deməkdir) adlandırıldı, çünki bu şəhərə yeganə yerüstü giriş idi. Sonuncu möhkəmləndirilmiş qapı 1964-cü ildə söküldü, yerinə Alziro Bergonzo tərəfindən hazırlanan Futurist qapısı quraşdırıldı. Bu qapı 2011-ci ildə söküldü və 2014-cü ildə tamamlanan Pianonun qapısı ilə əvəz olundu.

Jan Parizo de la Valett (fr. Jean Parisot de la Valette ; 1494 – 21 avqust 1568, Malta adası) — Fransız zadəgan, Malta ordeninin 49-cu Böyük Magistridir. Cəngavər kimi Malta ordeninə daxil olaraq Rodosda türklərə qarşı misilsiz bir mübarizə aparmışdır. Böyük Magistr kimi Valett 1565-ci ildə Maltanın Böyük Mühasirəsi zamanı Osmanlı qoşunlarına qarşı müqavimətə komandanlıq etmiş və bəzən də bütün zamanların ən böyük mühasirələrindən biri hesab edilən bu mühasirə zamanı ordenin qəhrəmanına və ən məşhur liderinə çevrilmişdir. Valletta şəhərinin təməli 1566-cı ildə Böyük Magistr La Valett tərəfindən qoyulmuşdur. == Bioqrafiyası == Valett Tuluza qraf ailəsinin zadəgan ailəsində anadan olmuşdur. 1534-cü ildə de Valett qaleraya (orta əsrlərdə mövcud olmuş olan hərbi gəmi növü) rəhbərlik etmiş və 1540-cı ildə özünün qalliotu (orta əsrlərdə mövcud olmuş olan hərbi gəmi növü) olmuşdur. 1541-ci ildə türklərə əsir düşmüş, bir il quldurluq etmiş və sonradan əsir mübadiləsi nəticəsində azad edilmişdir. 1546–1549-cu illər arasında Tripolinin qubernatoru olmuşdur. 21 avqust 1557-ci ildə de Valett bir çox Avropa və müsəlman dövlətləri tərəfindən Maltanın suveren hökmdarı kimi tanınmış və beləliklə də, Malta ordeninin Böyük Magistri olmuşdur.