veb-proqram

Veb — İnternet. Ümumdünya hörümçək toru, qısaca: WWW və ya veb.

Proqram sözü söz mənbəyi olaraq müəyyən şərtlərə və nizama görə edilməsi nəzərdə tutulan əməliyyatların bütünü mənasına gəlməkdə və ayrıca izləmə olaraq təyin olunmaqdadır. Ancaq günümüz Azərbaycan dilində istifadəsi içində ümumi mənası, ediləcək bir işin hissələrini, bu hissələrin sırasını və vaxtını göstərən layihə, planlaşdırma şəklinə çevrilmişdir. Bu səbəblə məktəblərdə, həftənin müəyyən günlərində, müəyyən saatlarda veriləcək dərsləri göstərən cədvəllərə; mərasim, nümayiş, gəzinti və başqa şeylərin nəzərdə tutulan detallarını göstərən basıb kağızlara; siyasi partiyaların, ictimai təşkilatların və ya hökumətin açıqladığı əsas prinsiplər bütününə də ümumi olaraq proqram adı verilir. Bundan başqa, Adolf Hitlerin alman dövlət siyasətini nəşr olunduğu 25 maddəlik Qanun Hökmündə Qərarnaməyə Proqram adı verilir. (Tarixdə ilk dəfə Qanun Hökmündə Qərarnaməni yaradan da Adolf Hitlerin) Daha sonra əmrindəki bir zabit tərəfindən Hitler öldükdən sonra kitab halına gətirilərək qlobal oxucu önünə çıxardılmışdır. Proqram termininin bir başqa əhəmiyyətli istifadə sahəsi də kompüter biliməsidir. Kompüterə bir əməliyyatı etdirmək üçün yazılan əmrlər serialının bütünü və ya bir qismi" olaraq təyin olunan termin, yalnız gündəlik həyatda istifadə edilən bir kompüter termini olaraq qalmamış, eyni zamanda bəzi proqramlaşdırma dillərində şəxsən bir standart olaraq texniki termin halına gəlmişdir (Məsələn: FORTRAN 90 dili daxilinə alınmış PROGRAM termini yazılan bu proqramın kompüter tərəfindən harada başlayıb harada bitdiyini anlaması üçün istifadə edilməkdədir: PROGRAM test REAL döşəmə, boy, sahə PRINT *, 'Üçbucaq üçün döşəmə və boy daxil edin.' Read *, döşəmə, boy sahə = (1.0/2.0) * döşəmə * boy PRINT *, 'Üçbucağın sahəsində istifadə edilən döşəmə', döşəmə PRINT *, 'və boy', boy, 'ikən cəmi edən', sahə, 'olaraq hesablanır' STOP END PROGRAM test Proqram kompüter proqramlaşdırma dilləri ilə kompüterlərə verilən istəklərdir (əmrlərdir). Bunlar proqramlaşdırma dillərində üç fərqli kateqoriyada yerləşir. Alt səviyyə proqram dilləri: Maşın koduna olduqca yaxın proqramlaşdırma dilləridir. Maşın hakimiyyəti olduqca inkişaf etmişdir.

İnternet portalı həmçinin veb-portal — e-poçtlar, onlayn forumlar və axtarış mühərrikləri kimi müxtəlif mənbələrdən məlumatları vahid şəkildə bir araya gətirən xüsusi hazırlanmış veb-sayt. Adətən, hər bir informasiya mənbəyi məlumatı göstərmək üçün səhifədə öz xüsusi sahəsinə malik olur. Çox vaxt istifadəçi onlardan hansıları göstərmək üçün tələb olunan konfiqurasiyanı tətbiq edə bilər. Portalların variantlarına rəhbərlər və menecerlər tərəfindən istifadə edilməsi üçün meşap və intranet panelləri daxildir. Məzmunun "vahid şəkildə" nümayiş etdirilmə dərəcəsi nəzərdə tutulan istifadəçidən, məqsəddən və məzmunun müxtəlifliyindən asılı ola bilər. Çox vaxt dizaynda məzmunun təqdimatını konfiqurasiya etmək və fərdiləşdirmək üçün müəyyən bir "metafora"lara, seçilmiş icra çərçivəsi və ya kod kitabxanalarına vurğu edilir. Bundan əlavə, istifadəçinin təşkilatdakı rolu hansı məzmunun portala əlavə oluna biləcəyini və ya portal konfiqurasiyasından silinə biləcəyini müəyyən edə bilər. Portal istifadəçilərə intranet məzmununu axtarışa verməsi üçün axtarış mühərrikinin tətbiqi proqramlaşdırma interfeysindən (API) istifadə edə bilər. Hansı domenlərin axtarıla biləcəyini məhdudlaşdırmaqla ekstranet məzmunundan fərqli olaraq həyata keçirilir. Bu ümumi axtarış mühərrikləri xüsusiyyətindən başqa, veb-portallar e-poçt, xəbərlər, birja kotirovkaları, verilənlər bazalarından məlumat və əyləncə məzmunu kimi digər xidmətlər də təklif edə bilər.

Semantik veb və ya Veb 3.0 — Ümumdünya Hörümçək Toru Konsorsiumu (W3C) tərəfindən müəyyən edilmiş standartlar vasitəsilə Ümumdünya hörümçək torunun genişlənməsidir. Semantik vebin məqsədi internet məlumatlarını maşın tərəfindən oxunabilən etməkdir. Semantikanın verilənlərlə kodlaşdırılmasını təmin etmək üçün Resurs Təsvir Çərçivəsi (ing. Resource Description Framework; RDF) və Veb Ontologiya Dili (ing. Web Ontology Language) kimi texnologiyalardan istifadə olunur. Bu texnologiyalar metaməlumatı formal şəkildə təmsil etmək üçün istifadə olunur. Məsələn, ontologiya anlayışları, varlıqlar arasındakı əlaqələri və əşyaların kateqoriyalarını təsvir edir. Bu daxil edilmiş semantika verilənlər üzərində əsaslandırma və müxtəlifnövlü məlumat mənbələri ilə işləmək kimi əhəmiyyətli üstünlüklər də təklif edir. Bu standartlar internetdə, əsasən RDF-də olduğu kimi ümumi məlumat formatlarını və mübadilə protokollarını təşviq edir. W3C-yə görə, "Semantik veb məlumatların proqram, şirkət və cəmiyyət sərhədləri arasında paylaşılmasına və təkrar istifadə edilməsinə imkan verən ümumi bir çərçivəni təmin edir." Buna görə də Semantik veb müxtəlif məzmun və məlumat tətbiqləri arasında birləşdirici kimi qiymətləndirilir.

Veb-analitika – veb-saytların keyfiyyətinin yüksəldilməsi və optimallaşdırılması üçün istifadəçilər haqqında informasiyanın yığılması, ölçülməsi, tədqiqi, təsviri və interpretasiyasıdır. Veb-analitika internet-marketinqin fundamental əsasını təşkil edir, onun tərkib hissəsidir. Veb-analitika, internet-texnologiya və marketinq kommunikasiyaları sahəsində biliklərin məcmusudur. Veb-analitikanın əsas məqsədlərindən biri veb-saytların monitorinqinin aparılmasıdır. Veb-analitikanın tətbiqi ilk baxışda göründüyündən daha genişdir. O, yalnız şəbəkənin fəaliyyəti və saytın ziyarətçilərinin təhlilindən ibarət deyil. Veb-analitikanın köməyi ilə marketinq şirkətlərini proqnozlaşdırmaq, bazarı təhlil etmək, alıcıların mallara münasibətinin monitorinqini aparmaq və s. mümkündür. Veb təhlil edilir, üç mərhələyə: məlumat toplamaq, təhlil etmək, məlumatlar və davranış dəyişdirmək daha səmərəli. Веб-аналитика : анализ информации о посетителях веб-сайтов.

ONA (ing. Original net animation, Orijinal Şəbəkə Animasiyası) və ya Yaponiyada tanınan adı ilə Veb Anime (Web(ウェブ)アニメ, Webu Anime) — anime serialların xüsusi formatı. Bu tip animelər telekanallarda yox, rəsmi olaraq internetdə nümayiş olunur. Treyler və anonslar məhz ONA formatında buraxılır, lakin bəzi animelər yalnız bu halda olur. Məsələn, "Nyoron Churuya-san" animesi Kadokawa Shoten tərəfindən YouTube-da buraxılır. Otakuların yaratdığı və internetdə yaydığı animasiyaları da hərdən ONA-ya aid edirlər. ONA adi anime seriyasından qısa olur və bəzən cəmi bir neçə dəqiqə davam edir.

Brauzer (ing. Browser), daha dəqiq sözlə Veb brauzer — istifadəçilərin veb-serverlər üzərindəki HTML səhifələrini açmasına imkan verən proqram təminatıdır. Bu proqram təminatları Azərbaycan dilində bəzən Veb səyyah da adlandırılır. Hazırda ən çox istifadə edilən brauzerlər Google Chrome, Mozilla Firefox, Internet Explorer (IE) / Microsoft Edge, Opera , Safari və Galeondur. Veb-sayt hazırlarkən ortaya çıxan əsas problemlərdən biri, müxtəlif brauzerlərdə səhifə elementlərinin fərqli təsvir olunmasıdır. W3C standartlarına uyğun kodlaşdırmanın aparılması bu problemi sadəcə qismən ortadan qaldırır. Heç bir brauzer W3C standartlarına tam uyğun deyil. Belə problemlərin ortaya çıxması brauzer istehsalçılarının, uzun illərdir müzakirə edilməsinə baxmayaraq, hələ də eyni standartların tətbiq etməməsidir. Əksər veb masterlər dizayn və kodlaşdırma işlərində, hal hazırda brauzerlər arasında ən çox istifadə olunan İE6 və istifadəçi sayı getdikcə artan İE7 brauzerlərini əsas alırlar. Bəzi hallarda Mozilla Firefox və Opera brauzerləri də nəzərə alınır.

Veb-dizayn (ing. Web Design) — veb-səhifələrin vizual tərtibatıdır. Ümumdünya şəbəkədə nəşr olunan hər hansı bir resurs — gün ərzində on minlərlə istifadəçilər daxil olan qlobal informasiya portalından tutmuş, ayda iki dəfə istifadəçilərin daxil olduğu şəxsi saytların hamısı bədii əsərdir. Bu mühəndis-dizayner həllinin mürəkkəb kompleksidir. Belə əsərlərin yaradılması veb-dizayn adlanır. Veb-dizayn mühitində siz bütün imkanlarınızı bütövlükdə göstərə bilərsininz və həm də burada əməyinizin nəticəsinin senzurası siz özünüz və sizin səhifəyə daxil olanlardır. Resursların ölçüsündə, onun məzmununda, kompanovkasında sizin üçün heç kim məhdudiyyət və hər hansı bir qəti çərçivə qoymur. Nəticədə İnternet istifadəçilərinin çoxmilliyonlu auditoriyası tərəfindən sizin yaratdığınız layihə qiymətləndirilir. Yeni layihə yaradarkən Veb-masterin işini asanlaşdırmaq məqsədi ilə onu lazım olan proqram təminatı ilə təmin etmək vacibdir. Təcrübəsi az olan Veb-masterlərin qarşısında hal-hazırda mövcud olan saysız-hesabsız proqramlar arasında özünə lazım olan proqramları seçmək və onlarla işləmək çox çətindir.

Veb hostinq — (ing. Web Hosting) və yaxud internet hostinq servisləri müştərilərinin veb saytlarını özünə aid məlumat mərkəzlərində saxlayır və həmin veb saytların bütün dünya üzərində əlçatan olmasını təmin edir. Müştərilərinin veb saytlarını özünə aid kompüterlərdə(serverlərdə) və yaxud data centerlərdə saxlayan şirkətlər veb host olaraq da adlandırılır. Tipik veb hostinqlərdə aşağıdakı keyfiyyətlər olur: Saytları host etmək üçün bir və ya birdən çox server. Bu serverlər fiziki və ya virtual ola bilər. Serverləri saxlamaq üçün məkan. Bu bir kolokasiya mərkəzi ola bilər. Həmin bu məkanda elektrik enerjisi, cihazlar üçün fiziki yer və internet bağlantısı olmalıdır. DNS-in olması. DNS domenləri veb hostinqə yönəltmək üçün istifadə olunur.

Veb-komiks və ya onlayn-komikslər (ing. Webcomic) – İnternetdə yayımlanan komikslərdir. Bir çox veb-komikslər yalnız onlayn rejimində çap olunurlar, kommersiya və ya bədii istifadə üçün şəbəkə arxivinə malikdirlər. Praktiki olaraq hər kəs şəxsi veb-komiksini yaradaraq İnternetdə çap edə bilər. Hal-hazırda İnternetdə minlərlə komikslər mövcuddur.

Veb-sayt (ing. website, web – hörümçək toru, site — "yer") – HTTP/HTTPS protokolları vasitəsilə İnternetdə müraciət etmək mümkün olan, vahid mövzulu veb-səhifələrin sistemidir. Veb saytların ümumi yığımı Ümumdünya hörümçək torunu yaradır. Dövlət qurumları, müxtəlif idarə, təşkilat, müəssisə və şirkətlər öz xidmətləri və imkanları haqqında məlumatları yaymaq üçün veb-saytlardan istifadə edirlər. Veb-saytlar konkret məzmuu olan informasiya platforması kimi, ya da gəlir qazanmaq üçün yaradılır. Ölü sayt — (ing.gravesite, ru. мертвый узел) – 1. Fəaliyyət göstərən, ancaq heç bir dəstəyi olmayan veb-sayt. 2. İstifadəçilər arasında qabaqcadan nəzərdə tutulmuş populyarlığı olmayan veb-sayt.

Veb-server (ing. Web server) – istifadəçilərin internetdəki veb-səhifələrə və digər verilənlərə daxil olmasına şərait yaradan xüsusi proqramlar ilə təmin olunmuş kompüterdir. Veb-server veb-saytın əsasını təşkil edir. Veb-server informasiyaların saxlanılmasını, təşkilini və göndərilməsini təmin edir. Veb-server veb-brauzerdən qəbul etdiyi sorğu əsasında soruşulan sənədin elektron surətini istifadəçiyə göndərir. Belə sorğuların emal edilməsi və yerinə yetirilmə ardıcıllığı HTTP protokolu vasitəsilə yerinə yetirilir. Sənəd yüklənən zaman server həmin sənədin hər bir hissəsi ilə (mətn, ayrı-ayrı təsvirlər və multimediya obyektləri) ayrı-ayrılıqda birləşmə yaradır. Bu da veb-serverin eyni vaxtda yüzlərlə brauzerdən sorğu qəbul etməsinə imkan verir. Veb-serverin əsas funksiyalarından biri sistemin təhlükəsizliyini təmin etməkdir. Veb-server ona daxil olan əvvəlki sorğular haqqında heç bir informasiya saxlamır.

Veb-səhifə — İnternet üçün nəzərdə tutulmuş, ən azı bir hiperkeçidə malik olan, xüsusi format olunmuş və özündə mətn (text), qrafika (graphic), istinadları (hyperlink) və animasiyaları (animation) göstərən sənəddir. Veb səhifə dedikdə veb saytın hər hansı bir səhifəsi nəzərdə tutulur. Veb saytların hazırlanması hər bir veb-səhifəyə uyğun olan informasiyanın yerləşdirilməsi, funksional əlavələrin quraşdırılması və media (şəkil və s.) elementlərinin əlavə edilməsi nəticəsində həyata keçirilir. Veb-səhifələr 2 cür olurlar: Statik və dinamik. Statik Veb-səhifələr "təmiz" html teqlərindən ibarət olurlar. Dinamik Veb-səhifələrdə aktiv kodlardan istifadə edilir: RNR, ASR, SSI... və s. Statik Veb-səhifələrdə səhifə brauzerə göndərilməzdən öncə göstərilən tarix hər dəfə Veb-master tərəfindən dəyişdirilirsə, dinamik Veb-səhifələrdə tarix Veb-serverdə avtomatik dəyişilir. Veb-saytın bütün səhifələri ümumi struktura və quruluşa malik olmalıdırlar. Veb-səhifəyə daxil olan əsas elementlər: Səhifənin başlığı (banner); Naviqasiya elementləri (menyu) – bir səhifədən digərinə keçmək üçün istifadə olunur; Qrafik təsvirlər; Mətn blokları.

Veb-server (ing. Web server) – istifadəçilərin internetdəki veb-səhifələrə və digər verilənlərə daxil olmasına şərait yaradan xüsusi proqramlar ilə təmin olunmuş kompüterdir. Veb-server veb-saytın əsasını təşkil edir. Veb-server informasiyaların saxlanılmasını, təşkilini və göndərilməsini təmin edir. Veb-server veb-brauzerdən qəbul etdiyi sorğu əsasında soruşulan sənədin elektron surətini istifadəçiyə göndərir. Belə sorğuların emal edilməsi və yerinə yetirilmə ardıcıllığı HTTP protokolu vasitəsilə yerinə yetirilir. Sənəd yüklənən zaman server həmin sənədin hər bir hissəsi ilə (mətn, ayrı-ayrı təsvirlər və multimediya obyektləri) ayrı-ayrılıqda birləşmə yaradır. Bu da veb-serverin eyni vaxtda yüzlərlə brauzerdən sorğu qəbul etməsinə imkan verir. Veb-serverin əsas funksiyalarından biri sistemin təhlükəsizliyini təmin etməkdir. Veb-server ona daxil olan əvvəlki sorğular haqqında heç bir informasiya saxlamır.

Veb-səhifə — İnternet üçün nəzərdə tutulmuş, ən azı bir hiperkeçidə malik olan, xüsusi format olunmuş və özündə mətn (text), qrafika (graphic), istinadları (hyperlink) və animasiyaları (animation) göstərən sənəddir. Veb səhifə dedikdə veb saytın hər hansı bir səhifəsi nəzərdə tutulur. Veb saytların hazırlanması hər bir veb-səhifəyə uyğun olan informasiyanın yerləşdirilməsi, funksional əlavələrin quraşdırılması və media (şəkil və s.) elementlərinin əlavə edilməsi nəticəsində həyata keçirilir. Veb-səhifələr 2 cür olurlar: Statik və dinamik. Statik Veb-səhifələr "təmiz" html teqlərindən ibarət olurlar. Dinamik Veb-səhifələrdə aktiv kodlardan istifadə edilir: RNR, ASR, SSI... və s. Statik Veb-səhifələrdə səhifə brauzerə göndərilməzdən öncə göstərilən tarix hər dəfə Veb-master tərəfindən dəyişdirilirsə, dinamik Veb-səhifələrdə tarix Veb-serverdə avtomatik dəyişilir. Veb-saytın bütün səhifələri ümumi struktura və quruluşa malik olmalıdırlar. Veb-səhifəyə daxil olan əsas elementlər: Səhifənin başlığı (banner); Naviqasiya elementləri (menyu) – bir səhifədən digərinə keçmək üçün istifadə olunur; Qrafik təsvirlər; Mətn blokları.

Brauzer (ing. Browser), daha dəqiq sözlə Veb brauzer — istifadəçilərin veb-serverlər üzərindəki HTML səhifələrini açmasına imkan verən proqram təminatıdır. Bu proqram təminatları Azərbaycan dilində bəzən Veb səyyah da adlandırılır. Hazırda ən çox istifadə edilən brauzerlər Google Chrome, Mozilla Firefox, Internet Explorer (IE) / Microsoft Edge, Opera , Safari və Galeondur. Veb-sayt hazırlarkən ortaya çıxan əsas problemlərdən biri, müxtəlif brauzerlərdə səhifə elementlərinin fərqli təsvir olunmasıdır. W3C standartlarına uyğun kodlaşdırmanın aparılması bu problemi sadəcə qismən ortadan qaldırır. Heç bir brauzer W3C standartlarına tam uyğun deyil. Belə problemlərin ortaya çıxması brauzer istehsalçılarının, uzun illərdir müzakirə edilməsinə baxmayaraq, hələ də eyni standartların tətbiq etməməsidir. Əksər veb masterlər dizayn və kodlaşdırma işlərində, hal hazırda brauzerlər arasında ən çox istifadə olunan İE6 və istifadəçi sayı getdikcə artan İE7 brauzerlərini əsas alırlar. Bəzi hallarda Mozilla Firefox və Opera brauzerləri də nəzərə alınır.

"Web3" (həmçinin Veb 3.0 olaraq tanınır ) Ümumdünya hörümçək torunun yeni bir iterasiyası olub, məzmunu desentralizasiya, blokçeyn texnologiyaları və token əsaslı iqtisadiyyat kimi konseptləri əhatə edən bir ideyadır. Bəzi texnoloqlar və jurnalistlər onu Veb 2.0 ilə müqayisə ediblər. Burada məlumat və məzmunun əsasən "Böyük Texnologiya" adlandırılan sayca kiçik şirkətlər qrupunda mərkəzləşdiyini söyləyiblər. "Web3" termini 2014-cü ildə Ethereum həmtəsisçisi Gavin Vud tərəfindən irəli sürülüb və bu ideya 2021-ci ildə kriptovalyuta həvəskarları, böyük texnologiya şirkətləri və vençur kapitalı firmaları tərəfindən maraqla qarşılanıb. Web3 anlayışı ilk dəfə 2013-cü ildə təqdim edilmişdir. Tənqidçilər sərvətin kiçik bir qrup investor və fərdə mərkəzləşdirilməsi və ya daha geniş məlumatların toplanması səbəbindən məxfiliyin itirilməsi ilə bağlı narahatlıqlarını ifadə etdilər. İlon Mask və Cek Dorsi kimi milyarderlər "Web3"-ün dəbə görə deyilən sadə bir söz və ya marketinq termini kimi xidmət etdiyini iddia edirlər. Veb 1.0 və Veb 2.0 müxtəlif texnologiyalar və formatlar vasitəsilə inkişaf etdiyi üçün Ümumdünya İnternet tarixindəki dövrlərə aiddir. Veb 1.0 təxminən 1989-cu ildən 2004-cü ilə qədər olan dövrə aiddir, burada əksər saytlar statik səhifələrdən ibarət idi və istifadəçilərin böyük əksəriyyəti məzmun istehsalçıları deyil, istehlakçılar idi. Veb 2.0 "veb platforma kimi" ideyasına əsaslanır və digər xidmətlər arasında forumlara, sosial mediaya və şəbəkə xidmətlərinə, bloqlara və vikilərə yüklənmiş istifadəçi tərəfindən yaradılmış məzmuna əsaslanır.

İnternet portalı həmçinin veb-portal — e-poçtlar, onlayn forumlar və axtarış mühərrikləri kimi müxtəlif mənbələrdən məlumatları vahid şəkildə bir araya gətirən xüsusi hazırlanmış veb-sayt. Adətən, hər bir informasiya mənbəyi məlumatı göstərmək üçün səhifədə öz xüsusi sahəsinə malik olur. Çox vaxt istifadəçi onlardan hansıları göstərmək üçün tələb olunan konfiqurasiyanı tətbiq edə bilər. Portalların variantlarına rəhbərlər və menecerlər tərəfindən istifadə edilməsi üçün meşap və intranet panelləri daxildir. Məzmunun "vahid şəkildə" nümayiş etdirilmə dərəcəsi nəzərdə tutulan istifadəçidən, məqsəddən və məzmunun müxtəlifliyindən asılı ola bilər. Çox vaxt dizaynda məzmunun təqdimatını konfiqurasiya etmək və fərdiləşdirmək üçün müəyyən bir "metafora"lara, seçilmiş icra çərçivəsi və ya kod kitabxanalarına vurğu edilir. Bundan əlavə, istifadəçinin təşkilatdakı rolu hansı məzmunun portala əlavə oluna biləcəyini və ya portal konfiqurasiyasından silinə biləcəyini müəyyən edə bilər. Portal istifadəçilərə intranet məzmununu axtarışa verməsi üçün axtarış mühərrikinin tətbiqi proqramlaşdırma interfeysindən (API) istifadə edə bilər. Hansı domenlərin axtarıla biləcəyini məhdudlaşdırmaqla ekstranet məzmunundan fərqli olaraq həyata keçirilir. Bu ümumi axtarış mühərrikləri xüsusiyyətindən başqa, veb-portallar e-poçt, xəbərlər, birja kotirovkaları, verilənlər bazalarından məlumat və əyləncə məzmunu kimi digər xidmətlər də təklif edə bilər.

Veb tətbiqi (ing. web application) — veb brauzerdən istifadə edərək əldə edilən tətbiq proqramı. Veb proqramları ümumdünya hörümçək torunda aktiv şəbəkə bağlantısı olan istifadəçilərə çatdırılır. "Netscape" 1995-ci ildə proqramçılara müştəri tərəfində işləyən istifadəçi interfeysinə bəzi dinamik elementlər əlavə etməyə imkan yaradan "JavaScript" adlı skript dilini təqdim etmişdir. Beləliklə, bütöv bir veb səhifə yaratmaq üçün serverə məlumat göndərmək əvəzinə, yüklənmiş səhifənin daxil edilmiş skriptləri daxiletmənin təsdiqlənməsi və ya səhifənin hissələrini göstərmək/gizlətmək kimi müxtəlif tapşırıqları yerinə yetirə bilər. 1999-cu ildə "Servlet Specification" 2.2 versiyasında "Java" dilində "veb tətbiqi" konsepsiyası təqdim edilmişdir. O zaman həm "JavaScript", həm də XML artıq işlənib hazırlanmışdı, lakin "AJAX" hələ yaradılmamışdı və "XMLHttpRequest" obyekti yalnız "ActiveX" obyekti kimi "Internet Explorer 5"də təqdim edilmişdi. "Gmail" kimi tətbiqlər 2000-ci illərin əvvəllərindən etibarən öz müştəri tərəflərini getdikcə daha interaktiv etməyə başladı. Veb səhifə skripti bütün veb səhifəni yükləmədən məlumatların saxlanması/alınması üçün serverlə əlaqə saxlaya bilir. Təcrübə 2005-ci ildə "Ajax" kimi tanınmışdır.

Sosial veb — insanları ümumdünya hörümçək toru vasitəsilə birləşdirən sosial əlaqələr toplusu. Sosial veb sosial əlaqəni dəstəkləmək və inkişaf etdirmək üçün veb-saytların və proqram təminatının necə tərtib və inkişaf etdirildiyini əhatə edir. Bu onlayn sosial əlaqə onlayn alış-veriş, təhsil, oyun və sosial şəbəkə xidmətləri də daxil olmaqla bir çox onlayn fəaliyyətin əsasını təşkil edir. Veb 2.0 kommunikasiyasının sosial aspekti oxşar zövqə malik insanlar arasında qarşılıqlı əlaqəni asanlaşdırmaq olmuşdur. Bu zövqlər hədəf auditoriyanın kim olduğuna və nə axtardığına görə dəyişir. İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsində çalışan şəxslər üçün fəaliyyət istiqaməti ardıcıl olaraq dəyişir və sosial şəbəkədən təsirlənir. İnsanların İnternetdəki fəaliyyəti və ünsiyyəti artdıqca onların sosial əlaqələri haqqında məlumatlar daha da əlçatan olur. İndiki dövrdə yüz milyonlarla internet istifadəçisi dostları ilə əlaqə saxlamaq, yeni "dostlar" tapmaq və fotoşəkillər, videolar və bloqlar kimi istifadəçi tərəfindən yaradılmış məzmunu paylaşmaq üçün minlərlə sosial veb-saytdan istifadə edir. Onlar bunu hətta mobil telefonlar üçün mobil platforma dəstəyi vasitəsilə də edirlər. 2017-ci ilin ikinci rübündə "Facebook" 1,86 milyard üzvü olduğunu bildirmişdir.

Veb-konfrans — veb-yayımlar və veb-görüşlər kimi əməkdaşlıq xidmətləri daxil olmaqla müxtəlif növ onlayn konfranslar və veb-seminarlar üçün çətir termini. Bu, onu əməkdaşlıq sessiyaları kimi tanınan digər növlərdən ayırmaq məqsədilə bəzən həmkarlar səviyyəsində veb-görüş konteksti kimi daha dar mənada istifadə edilə bilər. Bu texnologiyalarla bağlı terminologiya dəqiq və veb-konfrans standartlarına əsaslanaraq razılaşdırılmışdır, lakin terminlərdən istifadəni təmin etmək üçün xüsusi təşkilatların istifadədə olan tətbiqləri mövcuddur. Ümumiyyətlə, veb-konfrans İnternet texnologiyaları, xüsusən də TCP/IP bağlantıları vasitəsilə mümkün olur. Xidmətlər real vaxt rejimində nöqtədən nöqtəyə rabitə ilə yanaşı, bir göndəricidən bir çox qəbulediciyə multicast rabitəsinə imkan verə bilər. O, coğrafi cəhətdən səpələnmiş yerlərdə eyni vaxtda paylaşılacaq olan mətn əsaslı mesajlar, səsli və video söhbətlərin məlumat axınlarını təklif edir. Veb konfransı üçün proqramlara veb-əlaqəli kompüterdən digər veb-əlaqəli kompüterlərə görüşlər, təlim tədbirləri, mühazirələr və ya təqdimatlar daxildir. "Vebinar" termini veb və seminar sözlərindən yaradılmış mürəkkəb sözdür. Bu, internet üzərindən ötürülən təqdimat, mühazirə və ya seminar mənasını daşıyır. Bu termin düzgün qurulmadığı iddiası ilə tənqid edilmişdir, çünki "inar" etibarlı kök deyil.

Veb savadlılığı — internetdə oxumaq, yazmaq və iştirakçılıq etmək üçün lazım olan bacarıq və səriştələr toplusu. Bu, "həm məzmun, həm də fəaliyyət" kimi təsvir edilmişdir. Yəni, veb istifadəçiləri yalnız veb haqqında deyil, həm də öz veb-saytlarını necə yaratmağı öyrənməlidirlər. 1990-cı illərin ikinci yarısında savadlılıq üzrə tədqiqatçılar çap olunmuş mətnlə ekranlı şəbəkəyə qoşulmuş cihazlar arasındakı fərqləri araşdırmağa başlamışdılar. Bu tədqiqat əsasən iki sahəyə yönəldilmişdir: ümumdünya hörümçək torunda tapıla bilən məlumatın etibarlılığı və hipermətnlərin "oxumaq" və "yazmaq" arasında yaratdığı fərq. Bu bacarıqlar informasiya savadlılığının təriflərinə daxil edilmiş və 1999-cu ildə SCONUL vəzifə sənədinə daxil edilmişdir. Bu sənəd sonuncu dəfə 2011-ci ildə yenilənmiş "Məlumat savadlılığının 7 sütunu" olmuşdur. "Mozilla Foundation" internetdə açıqlığı, innovasiyanı və iştirakçılığı təşviq edən qeyri-kommersiya təşkilatıdır. Bu, rəsmi və qeyri-rəsmi təhsildən, eləcə də sənayedən olan maraqlı tərəflər icması ilə məsləhətləşərək veb savadlılığı xəritəsi yaratmışdır. Veb savadlılığı "internetdə oxumaq, yazmaq və iştirakçılıq etmək üçün lazım olan bacarıq və səriştələr" kimi təsvir edilir.

Onlayn bankçılıq, və ya internet bankçılığı, virtual bankçılıq, veb-bankçılıq — bankın və ya digər maliyyə institutunun müştərilərinə maliyyə institutunun veb-saytı və ya mobil proqramı vasitəsilə bir sıra maliyyə əməliyyatlarını həyata keçirməyə imkan verən sistem. Bu, 2000-ci illərin əvvəlindən müştərilərin bank hesablarına daxil olmalarının ən geniş yayılmış yolu olmuşdur. Onlayn bankçılıq sistemi adətən bank xidmətlərinə çıxışı təmin etmək üçün bank tərəfindən idarə olunan əsas bank sisteminə qoşulur və ya onun bir hissəsi olur. Onlayn bankçılıq filial şəbəkəsindən asılılığı azaldaraq bankların əməliyyat xərclərini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır və bəzi müştərilərə filiala getmə ehtiyacını azaldaraq, hətta filiallar bağlı olduqda belə bank əməliyyatlarını həyata keçirmək imkanı verir. İnternet bankçılığı elektron ödənişlərin edilməsi, hesab qalıqlarına baxmaq, çıxarışların alınması, son əməliyyatların yoxlanılması və hesablar arasında pul köçürməsi kimi funksiyaları təklif edən fərdi və korporativ bankçılıq xidmətləri təqdim edir. Bəzi banklar tamamilə internet və ya internet və telefon vasitəsilə fəaliyyət göstərirlər, heç bir fiziki filialı olmadan öz onlayn bankçılıq imkanlarına tam etibar edirlər. Bu banklara "birbaşa bank" və ya "neobank" deyilir. Müasir onlayn bankçılıq xidmətlərinin prekursoru 1980-ci illərin əvvəllərindən elektron formada və telefon vasitəsilə fəaliyyət göstərən distant bankçılıq olmuşdur. "Onlayn" termini 1980-ci illərin sonlarında populyarlaşdı və telefon xətti ilə bank sisteminə daxil olmaq üçün terminal, klaviatura və televizor və ya monitordan istifadəni nəzərdə tuturdu. "Ev bankçılığı" həmçinin, banka təlimatlarla telefon xəttinə səs tonları göndərmək üçün rəqəmsal klaviaturadan istifadəyə də aid ola bilər.

Onlayn bankçılıq, və ya internet bankçılığı, virtual bankçılıq, veb-bankçılıq — bankın və ya digər maliyyə institutunun müştərilərinə maliyyə institutunun veb-saytı və ya mobil proqramı vasitəsilə bir sıra maliyyə əməliyyatlarını həyata keçirməyə imkan verən sistem. Bu, 2000-ci illərin əvvəlindən müştərilərin bank hesablarına daxil olmalarının ən geniş yayılmış yolu olmuşdur. Onlayn bankçılıq sistemi adətən bank xidmətlərinə çıxışı təmin etmək üçün bank tərəfindən idarə olunan əsas bank sisteminə qoşulur və ya onun bir hissəsi olur. Onlayn bankçılıq filial şəbəkəsindən asılılığı azaldaraq bankların əməliyyat xərclərini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır və bəzi müştərilərə filiala getmə ehtiyacını azaldaraq, hətta filiallar bağlı olduqda belə bank əməliyyatlarını həyata keçirmək imkanı verir. İnternet bankçılığı elektron ödənişlərin edilməsi, hesab qalıqlarına baxmaq, çıxarışların alınması, son əməliyyatların yoxlanılması və hesablar arasında pul köçürməsi kimi funksiyaları təklif edən fərdi və korporativ bankçılıq xidmətləri təqdim edir. Bəzi banklar tamamilə internet və ya internet və telefon vasitəsilə fəaliyyət göstərirlər, heç bir fiziki filialı olmadan öz onlayn bankçılıq imkanlarına tam etibar edirlər. Bu banklara "birbaşa bank" və ya "neobank" deyilir. Müasir onlayn bankçılıq xidmətlərinin prekursoru 1980-ci illərin əvvəllərindən elektron formada və telefon vasitəsilə fəaliyyət göstərən distant bankçılıq olmuşdur. "Onlayn" termini 1980-ci illərin sonlarında populyarlaşdı və telefon xətti ilə bank sisteminə daxil olmaq üçün terminal, klaviatura və televizor və ya monitordan istifadəni nəzərdə tuturdu. "Ev bankçılığı" həmçinin, banka təlimatlarla telefon xəttinə səs tonları göndərmək üçün rəqəmsal klaviaturadan istifadəyə də aid ola bilər.

Veb-serial və ya veb serialı (ing. Web series ) — internet üzərindən yayım üçün buraxılan serial növü. Bu serialların gələcəkdə televiziyada görünməsi də mümkündür. Belə bir seriyanın bir epizoduna daha çox veb-epizod kimi istinad edilir. Veb-seriallar çox vaxt həvəskar istehsallardır, lakin peşəkarlar məhsullar da vardır. Buna nümunə Makaley Kalkinin "Sürücülər" veb-serialıdır.