Kobb-Duqlas istehsal funksiyası: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k qrammatik düzəliş, replaced: ABŞ]]-ın → ABŞ]]-nin (2)
 
(3 istifadəçi tərəfindən edilmiş 9 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
[[Şəkil:Labour Capital.png|250px|thumb|right|Kobb-Duqlas istehsal funksiyası]]
[[Şəkil:Labour Capital.png|250px|thumb|right|Kobb-Duqlas istehsal funksiyası]]
⚫
[[Amerika]]n [[alim]]ləri Ç.Kobb və P.Duqlasın adları ilə bağlı yaratdıqları «Kobb-Duqlas funksiyası» ekonometrik nailiyyətlərin ən geniş tətbiq [[məhsul]]larındandır. [[ABŞ]]-nin [[XX əsr]]in 20-ci illərində emal [[sənaye]]sinə hesablanan «Kobb-Duqlas funksiyası» [[istehsal]] [[həcm]]inin [[istehsal]]ın əsas faktorları [[əmək]] və [[kapital]]dan asılılığını ifadə edir. Bu [[funksiya]]ya görə [[istehsal]] həcmi iki faktorla istifadə edilən [[istehsal]] vasitələri [[kapital]] və əməyin miqdarı ilə təyin olunur.
== Xülasə ==
⚫
[[Amerika]]n [[alim]]ləri Ç.Kobb və P.Duqlasın adları ilə bağlı yaratdıqları «Kobb-Duqlas funksiyası» ekonometrik nailiyytlərin ən geniş tətbiq [[məhsul]]larındandır. [[ABŞ]]-ın [[XX əsr]]in 20-ci illərində emal [[sənaye]]sinə hesablanan «Kobb-Duqlas funksiyası» [[istehsal]] [[həcm]]inin [[istehsal]]ın əsas faktorları [[əmək]] və [[kapital]]dan asılılığını ifadə edir. Bu [[funksiya]]ya görə [[istehsal]] həcmi iki faktorla istifadə edilən [[istehsal]] vasitələri [[kapital]] və əməyin miqdarı ilə təyin olunur.


== Kobb-Duqlas funksiyası ==
== Kobb-Duqlas funksiyası ==
[[İstehsal]] [[funksiya]]sının ümumi [[düstur]]u '''Y = AF(K,N)''' şəklindədir. Bununla belə, Kobb-Duqlas kimi spesifik [[düstur]]lar da mövcuddur: <center>'''Y = AK<small><sup>θ</sup></small> N<small><sup>1-θ</sup></small>'''.</center>
[[İstehsal]] [[funksiya]]sının ümumi [[düstur]]u '''Y = AF(K,N)''' şəklindədir. Bununla belə, Kobb-Duqlas kimi spesifik [[düstur]]lar da mövcuddur: <center>'''Y = AK<sup>θ</sup> N<sup>1-θ</sup>'''.</center>
Burada (1-θ) və θ uyğun olaraq əmək və kapitalın gəlirdəki xüsusi çəkilərini göstərir. Kobb-Duqlas [[funksiya]]sı [[iqtisadiyyat]]ı dəqiq təsvir etdiyinə və riyazi cəhətdən asan [[təfsir]] olunduğuna görə iqtisadçılar tərəfindən geniş istifadə edilir. Məsələn, Kobb-Duqlas [[funksiya]]sından istifadə etməklə [[kapital]]ın marjinal [[məhsul]]darlığını (KMM) aşağıdakı şəkildə ifadə edə bilərik<ref>MAKROİQTİSADİYYAT, Şərq-Qərb Nəşriyyatı, On birinci nəşr. 08.10.2015 Səh.55</ref>: <center>'''KMM = θAK<small><sup>θ-1</sup></small> N<small><sup>1-θ</sup></small> = θA(K/N)<small><sup>-(1-θ)</sup></small> = θY/K'''
Burada (1-θ) və θ uyğun olaraq əmək və kapitalın gəlirdəki xüsusi çəkilərini göstərir. Kobb-Duqlas [[funksiya]]sı [[iqtisadiyyat]]ı dəqiq təsvir etdiyinə və riyazi cəhətdən asan [[təfsir]] olunduğuna görə iqtisadçılar tərəfindən geniş istifadə edilir. Məsələn, Kobb-Duqlas [[funksiya]]sından istifadə etməklə [[kapital]]ın marjinal [[məhsul]]darlığını (KMM) aşağıdakı şəkildə ifadə edə bilərik<ref>MAKROİQTİSADİYYAT, Şərq-Qərb Nəşriyyatı, On birinci nəşr. 08.10.2015 Səh.55</ref>: <center>'''KMM = θAK<sup>θ-1</sup> N<sup>1-θ</sup> = θA(K/N)<sup>-(1-θ)</sup> = θY/K'''
</center>
</center>


Kobb–Duqlas [[istehsal]] [[funksiya]]sı qeyri xəttidir: <center>'''Y = AL<sup>α</sup>K<sup>β</sup>ε'''</center>
Kobb–Duqlas [[istehsal]] [[funksiya]]sı qeyri xəttidir: <center>'''Y = AL<sup>α</sup>K<sup>β</sup>ε'''</center>

⚫
Ancaq funkisyanın hər iki tərəfini təbii loqarifm götürməklə xətti hala transformasiya etmək mümkündür: <center>'''''lnY = lnA + αlnL + βlnK + lnε'''''</center>


⚫
Ancaq [[Funksiya (riyaziyyat)|funksiyanın]] hər iki tərəfini təbii loqarifm götürməklə xətti hala transformasiya etmək mümkündür: <center>'''''lnY = lnA + αlnL + βlnK + lnε'''''</center>


Kobb-Duqlas funksiyasının başlıca cəhətləri aşağıdakılardır:
Kobb-Duqlas funksiyasının başlıca cəhətləri aşağıdakılardır:
Sətir 17: Sətir 15:
# [[İstehsal]] amillərinin bir-birini əvəz etmələri [[sıfır]]la [[vahid]] ara­sın­da tərəddüd edir və adətən vahiddən kiçikdir; Qarşılıqlı əvəzet­mələrin hüdudu texniki [[inkişaf]] səviyyəsi ilə müəyyən edilir;
# [[İstehsal]] amillərinin bir-birini əvəz etmələri [[sıfır]]la [[vahid]] ara­sın­da tərəddüd edir və adətən vahiddən kiçikdir; Qarşılıqlı əvəzet­mələrin hüdudu texniki [[inkişaf]] səviyyəsi ilə müəyyən edilir;
# Əməyin [[kapital]] ilə əvəz olunması imkanları nəzəri cəhət-dən sonsuzdur;
# Əməyin [[kapital]] ilə əvəz olunması imkanları nəzəri cəhət-dən sonsuzdur;
# [[İstehsal]] amil­ləri [[keyfiyyət]]inin dəyişməsi nəzərə alınmır, yəni, texniki tərəq­qidən sərfnəzər edilir. Buradan da belə bir nəticə çıxarmaq olar ki, fun­ksiya yalnız [[ekstensiv]] [[iqtisadi artım]] üçün münasibdir<ref>İqtisadi artım, EKONOMIKS http://kayzen.az/blog/ekonomiks/8154/iqtisadi-art%C4%B1m.html, 14 yanvar 2012,</ref>.
# [[İstehsal]] amil­ləri [[keyfiyyət]]inin dəyişməsi nəzərə alınmır, yəni, texniki tərəq­qidən sərfnəzər edilir. Buradan da belə bir nəticə çıxarmaq olar ki, fun­ksiya yalnız [[ekstensiv]] [[iqtisadi artım]] üçün münasibdir<ref>İqtisadi artım, EKONOMIKS http://kayzen.az/blog/ekonomiks/8154/iqtisadi-art%C4%B1m.html {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180512090846/http://kayzen.az/blog/ekonomiks/8154/iqtisadi-art%C4%B1m.html |date=2018-05-12 }}, 14 yanvar 2012,</ref>.


== Tarix ==
== Tarix ==
[[İstehsal]] [[funksiya]]larının irəli sürülməsi [[tarix]]i [[sənaye]]ləşmə dövrünə təsadüf edir. [[1927]]–[[1947]]-ci illərdə Çarlz
[[İstehsal]] [[funksiya]]larının irəli sürülməsi [[tarix]]i [[sənaye]]ləşmə dövrünə təsadüf edir. [[1927]]–[[1947]]-ci illərdə Çarlz
Kobb and Paul Duqlas [[istehsal]] [[funksiya]]sını formalaşdırmışdılar<ref>Vüsal Qasımlı, AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ PREZİDENTİ YANINDA STRATEJİ ARAŞDIRMALAR MƏRKƏZİ, İQTİSADİ MODERNİZASİYA, BAKI-2014, səh.108</ref>.
Kobb və Paul Duqlas [[istehsal]] [[funksiya]]sını formalaşdırmışdılar<ref>Vüsal Qasımlı, AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ PREZİDENTİ YANINDA STRATEJİ ARAŞDIRMALAR MƏRKƏZİ, İQTİSADİ MODERNİZASİYA, BAKI-2014, səh.108</ref>.
Ekonometrik axının görkəmli nümayəndələri [[iqtisadiyyat]] [[sahə]]sində ilk Nobel laureatla
Ekonometrik axının görkəmli nümayəndələri [[iqtisadiyyat]] [[sahə]]sində ilk Nobel laureatla [[Raqnar Friş]] /[[1895]]-[[1973]]/, [[Yan Tinberqen]] /[[1903]]-[[1994]] hesab edilirlər. V.Leontyevin «xərclər-buraxılış» [[model]]i, R.Friş və Y.Tinberqenin
veçli [[Raqnar Friş]] /[[1895]]-[[1973]]/, [[Yan Tinberqen]] /[[1903]]-[[1994]] hesab edilirlər. V.Leontyevin «xərclər-buraxılış» [[model]]i, R.Friş və Y.Tinberqenin
bu çevrədəki tədqiqat nəticələri, [[amerika]]n [[riyaziyyat]]çısı Çarlz Kobb ilə [[amerika]]n iqtisadçısı Pol
bu çevrədəki tədqiqat nəticələri, [[amerika]]n [[riyaziyyat]]çısı Çarlz Kobb ilə [[amerika]]n iqtisadçısı Pol
Qovarl Duqlasın /[[1892]]-[[1976]] müvafiq «Kobb-Duqlasın istehsal funksiyası» və digər miqyaslı
Qovarl Duqlasın /[[1892]]-[[1976]] müvafiq «Kobb-Duqlasın istehsal funksiyası» və digər miqyaslı
Sətir 29: Sətir 26:
edir.
edir.
Amerikan alimləri Ç.Kobb və P.Duqlasın adları ilə bağlı yaratdıqları «Kobb-Duqlas
Amerikan alimləri Ç.Kobb və P.Duqlasın adları ilə bağlı yaratdıqları «Kobb-Duqlas
funksiyası» da ekonometrik nailiyytlərin ən geniş tətbiq məhsullarındandır. [[ABŞ]]-ın [[XX əsr]]in 20-
funksiyası» da ekonometrik nailiyytlərin ən geniş tətbiq məhsullarındandır. [[ABŞ]]-nin [[XX əsr]]in 20-
ci illərində emal [[sənaye]]sinə hesablanan «Kobb-Duqlas funksiyası» [[istehsal]] [[həcm]]inin [[istehsal]]ın
ci illərində emal [[sənaye]]sinə hesablanan «Kobb-Duqlas funksiyası» [[istehsal]] [[həcm]]inin [[istehsal]]ın
əsas faktorları əmək və kapitaldan asılılığını ifadə edir. Bu funksiyaya görə istehsal həcmi iki
əsas faktorları əmək və kapitaldan asılılığını ifadə edir. Bu funksiyaya görə istehsal həcmi iki
Sətir 47: Sətir 44:
== Xarici keçidlər ==
== Xarici keçidlər ==
* [http://www.iktisatsozlugu.com/nedir-651-cobb---douglas-uretim-fonksiyonu-#.WXiTfoTyjIU İqtisad sözlüğü, COBB - DOUGLAS ÜRETİM FONKSİYONU nedir ?]
* [http://www.iktisatsozlugu.com/nedir-651-cobb---douglas-uretim-fonksiyonu-#.WXiTfoTyjIU İqtisad sözlüğü, COBB - DOUGLAS ÜRETİM FONKSİYONU nedir ?]
* [http://idari.cu.edu.tr/sanli/mikro1-3.pdf Üretim Teorisi,]
* [http://idari.cu.edu.tr/sanli/mikro1-3.pdf Üretim Teorisi,] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170922004452/http://idari.cu.edu.tr/sanli/mikro1-3.pdf |date=2017-09-22 }}
* [http://alonot.com/cobb-douglas-uretim-fonksiyonu-nedir/ Cobb Douglas üretim fonksiyonu nedir ?]
* [http://alonot.com/cobb-douglas-uretim-fonksiyonu-nedir/ Cobb Douglas üretim fonksiyonu nedir ?]
* [http://www.kursunkalem.com/iktisat-terimi/cobb-douglas-uretim-fonksiyonu/ Cobb-douglas Üretim Fonksiyonu, İktisat Terimi, Cobb-douglas Üretim Fonksiyonu anlamı nedir?]
* [http://www.kursunkalem.com/iktisat-terimi/cobb-douglas-uretim-fonksiyonu/ Cobb-douglas Üretim Fonksiyonu, İktisat Terimi, Cobb-douglas Üretim Fonksiyonu anlamı nedir?]
* [http://www.nedir.com/cobb-douglas-%C3%BCretim-fonksiyonu Cobb douglas üretim fonksiyonu nedir? (Ekonomi) ]
* [http://www.nedir.com/cobb-douglas-%C3%BCretim-fonksiyonu Cobb douglas üretim fonksiyonu nedir? (Ekonomi) ]

*[http://economic_mathematics.academic.ru/2022/%D0%9A%D0%BE%D0%B1%D0%B1%D0%B0_%E2%80%94_%D0%94%D1%83%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0_%D1%84%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%8F Экономико-математический словарь, Кобба — Дугласа функция это:]
*[http://economic_mathematics.academic.ru/2022/%D0%9A%D0%BE%D0%B1%D0%B1%D0%B0_%E2%80%94_%D0%94%D1%83%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0_%D1%84%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%8F Экономико-математический словарь, Кобба — Дугласа функция это:]
*[http://dic.academic.ru/dic.nsf/econ_dict/22706 Экономический словарь ФУНКЦИЯ КОББА-ДУГЛАСА это:]
*[http://dic.academic.ru/dic.nsf/econ_dict/22706 Экономический словарь ФУНКЦИЯ КОББА-ДУГЛАСА это:]


== Ədəbiyyat ==
== Ədəbiyyat ==

[[Kateqoriya:İqtisadiyyat]]
[[Kateqoriya:İqtisadiyyat]]
[[Kateqoriya:Funksiyalar]]
[[Kateqoriya:Funksiyalar]]

Səhifəsinin 16:23, 14 may 2023 tarixinə olan son versiyası

Kobb-Duqlas istehsal funksiyası

Amerikan alimləri Ç.Kobb və P.Duqlasın adları ilə bağlı yaratdıqları «Kobb-Duqlas funksiyası» ekonometrik nailiyyətlərin ən geniş tətbiq məhsullarındandır. ABŞ-nin XX əsrin 20-ci illərində emal sənayesinə hesablanan «Kobb-Duqlas funksiyası» istehsal həcminin istehsalın əsas faktorları əmək və kapitaldan asılılığını ifadə edir. Bu funksiyaya görə istehsal həcmi iki faktorla istifadə edilən istehsal vasitələri kapital və əməyin miqdarı ilə təyin olunur.

Kobb-Duqlas funksiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstehsal funksiyasının ümumi düsturu Y = AF(K,N) şəklindədir. Bununla belə, Kobb-Duqlas kimi spesifik düsturlar da mövcuddur:

Y = AKθ N1-θ.

Burada (1-θ) və θ uyğun olaraq əmək və kapitalın gəlirdəki xüsusi çəkilərini göstərir. Kobb-Duqlas funksiyası iqtisadiyyatı dəqiq təsvir etdiyinə və riyazi cəhətdən asan təfsir olunduğuna görə iqtisadçılar tərəfindən geniş istifadə edilir. Məsələn, Kobb-Duqlas funksiyasından istifadə etməklə kapitalın marjinal məhsuldarlığını (KMM) aşağıdakı şəkildə ifadə edə bilərik[1]:

KMM = θAKθ-1 N1-θ = θA(K/N)-(1-θ) = θY/K

Kobb–Duqlas istehsal funksiyası qeyri xəttidir:

Y = ALαKβε

Ancaq funksiyanın hər iki tərəfini təbii loqarifm götürməklə xətti hala transformasiya etmək mümkündür:

lnY = lnA + αlnL + βlnK + lnε

Kobb-Duqlas funksiyasının başlıca cəhətləri aşağıdakılardır:

  1. Mənfəətin və xərclərin xüsusi çəkisinin dəyişmədiyi, yığımın olmadığı və istehsalın (əmək və kapital) elastikliyinin vahidə bərabər olduğu fərz edilir;
  2. İstehsal amillərinin bir-birini əvəz etmələri sıfırla vahid ara­sın­da tərəddüd edir və adətən vahiddən kiçikdir; Qarşılıqlı əvəzet­mələrin hüdudu texniki inkişaf səviyyəsi ilə müəyyən edilir;
  3. Əməyin kapital ilə əvəz olunması imkanları nəzəri cəhət-dən sonsuzdur;
  4. İstehsal amil­ləri keyfiyyətinin dəyişməsi nəzərə alınmır, yəni, texniki tərəq­qidən sərfnəzər edilir. Buradan da belə bir nəticə çıxarmaq olar ki, fun­ksiya yalnız ekstensiv iqtisadi artım üçün münasibdir[2].

Tarix[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstehsal funksiyalarının irəli sürülməsi tarixi sənayeləşmə dövrünə təsadüf edir. 1927–1947-ci illərdə Çarlz Kobb və Paul Duqlas istehsal funksiyasını formalaşdırmışdılar[3]. Ekonometrik axının görkəmli nümayəndələri iqtisadiyyat sahəsində ilk Nobel laureatla Raqnar Friş /1895-1973/, Yan Tinberqen /1903-1994 hesab edilirlər. V.Leontyevin «xərclər-buraxılış» modeli, R.Friş və Y.Tinberqenin bu çevrədəki tədqiqat nəticələri, amerikan riyaziyyatçısı Çarlz Kobb ilə amerikan iqtisadçısı Pol Qovarl Duqlasın /1892-1976 müvafiq «Kobb-Duqlasın istehsal funksiyası» və digər miqyaslı ekonometrik işləmələr orta və uzun müddətli həcmli makro modellərin fundamental əsasını təşkil edir. Amerikan alimləri Ç.Kobb və P.Duqlasın adları ilə bağlı yaratdıqları «Kobb-Duqlas funksiyası» da ekonometrik nailiyytlərin ən geniş tətbiq məhsullarındandır. ABŞ-nin XX əsrin 20- ci illərində emal sənayesinə hesablanan «Kobb-Duqlas funksiyası» istehsal həcminin istehsalın əsas faktorları əmək və kapitaldan asılılığını ifadə edir. Bu funksiyaya görə istehsal həcmi iki faktorla istifadə edilən istehsal vasitələri kapital və əməyin miqdarı ilə təyin olunur. «Kobb-Duqlas funksiyası» asanlıqla aqreqatlaşır, xalq təsərrüfatı proseslərinin modelləşmə vasitəsinə çevrilə bilir. O, statistik modellərə giriş verərək cari resursların xərcləri ilə istehsal nəticəliyinin nisbətinin təyinatını imkanlı edir, müəssisənin fəaliyyətinin öyrənilməsində geniş istifadə tətbiqini tapır[4].

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ MAKROİQTİSADİYYAT, Şərq-Qərb Nəşriyyatı, On birinci nəşr. 08.10.2015 Səh.55
  2. ↑ İqtisadi artım, EKONOMIKS http://kayzen.az/blog/ekonomiks/8154/iqtisadi-art%C4%B1m.html Arxivləşdirilib 2018-05-12 at the Wayback Machine, 14 yanvar 2012,
  3. ↑ Vüsal Qasımlı, AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ PREZİDENTİ YANINDA STRATEJİ ARAŞDIRMALAR MƏRKƏZİ, İQTİSADİ MODERNİZASİYA, BAKI-2014, səh.108
  4. ↑ E.M.HACIZADƏ,SOSIALLAŞAN IQTISADIYYAT,Bakı - Elm - 2006 səh.42-43
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Kobb-Duqlas_istehsal_funksiyası&oldid=7027675"