Aşıq Hüseyn Cavan: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
2 mənbə arxivləşdirildi və 0 keçid ölü olaraq işarələndi.) #IABot (v2.0.9.5
 
(17 istifadəçi tərəfindən edilmiş 46 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{Eyni ad-soyadlı|Aşıq Hüseyn}}
{{Şəxslər
{{Yazıçı
|şəkil = Dot1.png
|adı = Aşıq Hüseyn Cavan
|şəkil məlumat=
|orijinal adı = Hüseyn Mikayıl oğlu Əliyev
|şəkil miqyası = 100
|digər adları =
|Adı = AŞIQ HÜSEYN CAVAN
|şəkil = Aşıq Hüseyn Cavan.jpg
|Tam Adı =
|şəklin ölçüsü =
|Digər Adları =
|şəklin izahı =
|Doğum Tarixi = [[1916]]
|ilk adı =
|Doğum Yeri = [[Güney Azərbaycan]]
|təxəllüsü =
|Ölüm Tarixi = [[1985]]
|doğum tarixi =
|Ölüm Yeri =
|doğum yeri =
|Ölüm Səbəbi =
|vəfat tarixi =
|Rəsmi vebsaytı =
|vəfat yeri =
}}
|vəfat səbəbi =
|}
|dəfn yeri =
|vətəndaşlığı =
|milliyyəti =
|təhsili =
|ixtisası =
|fəaliyyəti =
|fəaliyyət illəri =
|əsərlərinin dili =
|istiqamət =
|janr =
|ilk əsəri =
|tanınmış əsərləri =
|mükafatları =
|imzası =
|saytı =
|vikimənbə =
|vikianbar =
}}
[[Fayl:Oti Kandi 2014.jpg|right|thumb|245px|[[Uti kəndi]]]]


'''Əliyev Hüseyn Mikayıl oğlu''' ({{DVTY}}) — şair, aşıq, 1948-ci ildən [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi]]nin üzvü, [[w:en:Azerbaijani Democratic Party|Azərbaycan Demokrat Partiyasın]]ın üzvü (1946), Azərbaycanın əməkdar mədəniyyət işçisi (1967)<ref>{{cite web |url= https://filologiya.az/images/PDF2/edebiyyat%20d%C9%99rslikl%C9%99r/ustad%20nefesli%20saz-soz%20ermaqani.pdf |title= Ustad nəfəsli saz-söz ərməğanı |author= Azərbaycan Aşıqlar Birliyi |date= 2020 |publisher= “Zərdabi Nəşr” MMC nəşriyyatı |language= az |accessdate= 17 iyun 2023 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20230616162738/https://filologiya.az/images/PDF2/edebiyyat%20d%C9%99rslikl%C9%99r/ustad%20nefesli%20saz-soz%20ermaqani.pdf |archivedate= 2023-06-16 |url-status= unfit }}</ref>


==Həyatı==
== Həyatı ==
Aşıq Hüseyn Cavan 1916-cı ildə [[Cənubi Azərbaycan]]ın [[Qaracadağ|Qaradağ mahalı]]nın (hazırkı [[İran]]ın [[Şərqi Azərbaycan ostanı]]ndakı [[Kəleybər şəhristanı]]nın Abışəhməd bəxşinin Seyidan dehistanındakı) [[w:en:Oti Kandi|Uti kəndi]]ndə yoxsul ailədə doğulmuşdur<ref>{{cite book|author=|title=Cənubi Azərbaycan Ədəbiyyati Antologiyası|year=1988|location=[[Bakı]]|publisher=[[Elm (nəşriyyat)|Elm nəşriyyatı]]|url=https://turuz.com/book/title/Cenubi+Azerbaycan+edebiyati+Antolojyas%C4%B1+3-c%C3%BC+Cild|volume=III|page=157|access-date=2023-04-20|archive-date=2023-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20230701092814/https://turuz.com/book/title/Cenubi+Azerbaycan+edebiyati+Antolojyas%C4%B1+3-c%C3%BC+Cild|url-status=live}}</ref>.


Atasının vaxtsız vəfatından sonra anası Zöhrə bir yaşlı oğlu Hüseyni xilas etmək ümidi ilə [[Azərbaycan|Şimali Azərbaycan]]a gətirmişdir. Onlar bir müddət [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]]nin [[Şərəfxanlı|Şərəfxanlı kəndi]]ndə, sonra [[Dəliməmmədli]]də yaşamışlar. 7 yaşından muzdurluq etmiş, qoyun-quzu otarmışdır. 1927-ci ildə [[Göyçə mahalı|Göyçə]]li [[Aşıq Ələsgər]]in qardaşı oğlu [[Aşıq Musa Ağkilsəli|Aşıq Musa]]nın şagirdi olmuşdur (1927–1935).
Aşıq Hüseyn Cavan - [[1916]]-cı ildə [[Güney Azərbaycan]]da anadan olmuşdur. Aşıq şerinin bütün növlərində yazan aşıq Cavan əsasən gəraylı və qoşmalara üstünlük vermiş, [[Güney Azərbaycan]]ın gözəlliklərini, qəhrəmanlarını öz şeirlərində vəsf etmişdir:


Bu sənətin sirlərini, şifahi xalq ədəbiyyatını dərindən öyrənmiş, toy-düyünlərdə, el şənliklərində çıxış etmişdir. 1934-cü ildən arabir şeir yazsa da, poetik yaradıcılığa əsasən 1940-cı ildən başlamışdır. Onun ilk şerləri: "Gül Azərbaycan", "Oyan, vətəndaşım", "Ana vətən", "Oktyabr" və s. Təbrizdə "Vətən yolunda" qəzetində dərc olunmuşdur. 1938-ci ilin iyulunda Cənubi Azərbaycana köçüb Təbrizdə yaşamışdır. Milli-demokratik hərəkat təlatümə gəldiyi zaman səngərdən-səngərə gəzmiş, sazı və sözü ilə fədailəri qələbəyə ruhlandırmışdır. Milli hökumət onu "21 Azər" medalı ilə təltif etmişdir. 1946-cı ilin martında [[Təbriz]]də dövlət dram teatrı təşkil olunarkən o, direktor müavini vəzifəsində çalışmış, inqilabi ruhlu nəğmələri ilə çıxış etmişdir. Burada aşıqlar ansamblı yaratmışdır. [[Azərbaycan Demokrat Firqəsi]] və milli hökumət ona xalq artisti fəxri adını vermişdir.
Gözlərim vətəni qəmli görəndə.<br>
Dərdim təzələndi, xəyala düşdüm.<br>
Xalqın naləsindən, xalqın ahından,<br>
Alışdım odlara, bu hala düşdüm.<br>


1946-cı ildə [[Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyası|M. Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyası]]nda solist işləmişdir. Sonra [[Goranboy rayonu]]nun Əzizbəyov (indiki [[Kəhrizli (Goranboy)|Kəhrizli]]) kəndində yaşamışdır (1948-ci ildən). Ümumittifaq xalq yaradıcılıq evinin tədbirlərində dəfələrlə iştirak etmiş, Böyük teatrda çıxışı hərarətlə qarşılanmışdır. Respublika özfəaliyyət incəsənət festivalının laureatı olmuş, birinci dərəcəli diplom almışdır (1953).
Cəlladlar əlində dağılır vətən,<br>
Ayrılır analar körpələrindən,<br>
Elin naləsini eşitdikcə mən,<br>
Dolandım, mahaldan mahala düşdüm.<br>


[[Moskva]]da Azərbaycan ədəbiyyatı və incəsənəti ongünlüyündə aşıqlar dəstəsinin bədii rəhbəri olmuşdur. "Şərəf nişanı" ordeni və fəxri mükafatlarla təltif edilmişdir.
Şeirlərində tez-tez Güney Azərbaycanın dağlarını, şəhərlərini qeyd edən Cavan "Qaradağ" rədifli qoşmasında bunları yazır:


1985-ci il noyabrın 14-də vəfat etmişdir.
Təbriz bir anadır, sən də oğlusan,<br>
El bilir, ürəkdən ona bağlısan,
Oğlun Səttarxandan sinə dağlısan,<br>
Onuncün ağarıb başın Qaradağ.<br>


== Əsərləri ==
Hüseyn Cavan [[Güney Azərbaycan]]da olduğu kimi [[Azərbaycan]]da da sevilir. Həm Güney, həm də [[Azərbaycan]]ın bir çox aşıqları onun təsiri ilə şeirlər yazmışlar.
* 1. Azadlıq mahnıları. Bakı: Azərnəşr, 1950, 35 səh.
* 2. Aşığın arzuları. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1950, 94 səh.
* 3. Şerlər. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1953, 56 səh.
* 4. Sədəfli saz. Bakı: Azərnəşr, 1956, 92 səh.
* 5. Qoşmalar. Bakı: Azərnəşr, 1959, 148 səh.
* 6. Şerlər. Bakı: Azərnəşr, 1962, 114 səh.
* 7. Danış telli sazım. Bakı: Azərnəşr, 1966, 116 səh.
* 8. El aşığı. Bakı: Azərnəşr, 1975, 106 səh.
* 9. Bahar kimi. Bakı: Yazıçı, 1979, 76 səh.


== Yaradıcılığı ==
[[İran]]da [[Pişəvəri]] hökuməti məğlub olandan sonra [[Azərbaycan]]a gələn Cavanın burada bir çox şeir və qoşmaları məşhur olmuş, bundan başqa aşıq üç xalq dastanı qoşmuşdur.
Aşıq şerinin bütün növlərində yazan aşıq Cavan əsasən gəraylı və qoşmalara üstünlük vermiş, [[Cənubi Azərbaycan|Güney Azərbaycan]]ın gözəlliklərini, qəhrəmanlarını öz şeirlərində vəsf etmişdir:


<poem>
Hüseyn Cavan [[1985]]-ci ildə vəfat etmişdir.
Gözlərim vətəni qəmli görəndə. Dərdim təzələndi, xəyala düşdüm. Xalqın naləsindən, xalqın ahından, Alışdım odlara, bu hala düşdüm.


Cəlladlar əlində dağılır vətən, Ayrılır analar körpələrindən, Elin naləsini eşitdikcə mən, Dolandım, mahaldan mahala düşdüm.
==Yaradıcılığı==
</poem>


Şeirlərində tez-tez Güney Azərbaycanın dağlarını, şəhərlərini qeyd edən Cavan "Qaradağ" rədifli qoşmasında bunları yazır:


<poem>
'''KİMDƏN ÖYRƏNDİN<br>'''
Təbriz bir anadır, sən də oğlusan, El bilir, ürəkdən ona bağlısan, Oğlun Səttarxandan sinə dağlısan, Onunçün ağarıb başın Qaradağ.

</poem>
Sevgilim, sən maral kimi<br>
Gəzməyi kimdən öyrəndin?<br>
Ay qabağa cığa teli<br>
Düzməyi kimdən öyrəndin?<br>

Tez yuxudan oyanmağı,<br>
Al qumaşa boyanmağı,<br>
Gərdən çəkib dayanmağı,<br>
Süzməyi kimdən öyrəndin?<br>

Mən sevirəm Zərnişanı,<br>
Onda var gülün nişanı.<br>
Sağ əlinlə bənövşəni<br>
Üzməyi kimdən öyrəndin?<br>

Kəklik kimi qayalarda,<br>
Ceyran kimi səhralarda,<br>
Sona kimi dəryalarda<br>
Üzməyi kimdən öyrəndin?<br>

Bulud almasın ay üzün,<br>
Hüseyn sazla deyir sözün.<br>
Xumar-xumar ala gözün<br>
Süzməyi kimdən öyrəndin?<br>


'''BOYLANA-BOYLANA<br>'''

Azad bir qız girib bağa,<br>
Gəzir boylana-boylana.<br>
Xumar gözün sola, sağa,<br>
Süzür boylana-boylana.<br>

İçib eşqin bulağından,<br>
Gəzir Məcnun sorağından,<br>
Tər qönçəni bulağından,<br>
Üzür boylana-boylana.<br>

Alıb kitabı əlinə,<br>
Baxır hər bir sətrinə,<br>
Atılıb eşqin gölünə,<br>
Üzür boylana-boylana.<br>


Hüseyn Cavan [[Güney Azərbaycan]]da olduğu kimi [[Azərbaycan|Şimali Azərbaycan]]da da sevilir. Həm o taylı, həm bu taylı Azərbaycanın bir çox aşıqları onun təsiri ilə şeirlər yazmışlar.
Açıb qönçə dəhanını,<br>
Qumru təkin zəbanını,<br>
Cavan Hüseynin canını,<br>
Üzür boylana-boylana.<br>


İranda [[Azərbaycan Demokrat Firqəsi|Pişəvəri hökuməti (Azərbaycan Demokrat Firqəsi)]] məğlub olandan sonra [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]inə gələn Cavanın burada bir çox şeir və qoşmaları məşhur olmuş, bundan başqa aşıq üç xalq dastanı qoşmuşdur.
==Həmçinin Bax==


== Həmçinin bax ==
[[Kateqoriya:Aşıqlar]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan aşıqları]]
[[Kateqoriya:Azərbaycanlı aşıqlar]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]]
[[Kateqoriya:Azərbaycanlı şairlər]]
[[Kateqoriya:Cənubi Azərbaycanda doğulanlar]]
[[Kateqoriya:Qaradağda doğulanlar]]
[[Kateqoriya:"Şərəf nişanı" ordeni ilə təltif edilənlər]]

Səhifəsinin 09:33, 1 iyul 2023 tarixinə olan son versiyası

Vikipediyada bu ad-soyadlı digər şəxslər haqqında da məqalələr var; bax: Aşıq Hüseyn.
Aşıq Hüseyn Cavan
Hüseyn Mikayıl oğlu Əliyev
Doğum tarixi 1916
Doğum yeri
Vəfat tarixi 14 noyabr 1985(1985-11-14)
Dəfn yeri
Fəaliyyəti şair, aşıq
Mükafatları "Şərəf nişanı" ordeni "21 Azər" medalı
Uti kəndi

Əliyev Hüseyn Mikayıl oğlu (1916, Uti kəndi, Şərqi Azərbaycan ostanı – 14 noyabr 1985) — şair, aşıq, 1948-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan Demokrat Partiyasının üzvü (1946), Azərbaycanın əməkdar mədəniyyət işçisi (1967)[1]

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Aşıq Hüseyn Cavan 1916-cı ildə Cənubi Azərbaycanın Qaradağ mahalının (hazırkı İranın Şərqi Azərbaycan ostanındakı Kəleybər şəhristanının Abışəhməd bəxşinin Seyidan dehistanındakı) Uti kəndində yoxsul ailədə doğulmuşdur[2].

Atasının vaxtsız vəfatından sonra anası Zöhrə bir yaşlı oğlu Hüseyni xilas etmək ümidi ilə Şimali Azərbaycana gətirmişdir. Onlar bir müddət Ağcabədinin Şərəfxanlı kəndində, sonra Dəliməmmədlidə yaşamışlar. 7 yaşından muzdurluq etmiş, qoyun-quzu otarmışdır. 1927-ci ildə Göyçəli Aşıq Ələsgərin qardaşı oğlu Aşıq Musanın şagirdi olmuşdur (1927–1935).

Bu sənətin sirlərini, şifahi xalq ədəbiyyatını dərindən öyrənmiş, toy-düyünlərdə, el şənliklərində çıxış etmişdir. 1934-cü ildən arabir şeir yazsa da, poetik yaradıcılığa əsasən 1940-cı ildən başlamışdır. Onun ilk şerləri: "Gül Azərbaycan", "Oyan, vətəndaşım", "Ana vətən", "Oktyabr" və s. Təbrizdə "Vətən yolunda" qəzetində dərc olunmuşdur. 1938-ci ilin iyulunda Cənubi Azərbaycana köçüb Təbrizdə yaşamışdır. Milli-demokratik hərəkat təlatümə gəldiyi zaman səngərdən-səngərə gəzmiş, sazı və sözü ilə fədailəri qələbəyə ruhlandırmışdır. Milli hökumət onu "21 Azər" medalı ilə təltif etmişdir. 1946-cı ilin martında Təbrizdə dövlət dram teatrı təşkil olunarkən o, direktor müavini vəzifəsində çalışmış, inqilabi ruhlu nəğmələri ilə çıxış etmişdir. Burada aşıqlar ansamblı yaratmışdır. Azərbaycan Demokrat Firqəsi və milli hökumət ona xalq artisti fəxri adını vermişdir.

1946-cı ildə M. Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında solist işləmişdir. Sonra Goranboy rayonunun Əzizbəyov (indiki Kəhrizli) kəndində yaşamışdır (1948-ci ildən). Ümumittifaq xalq yaradıcılıq evinin tədbirlərində dəfələrlə iştirak etmiş, Böyük teatrda çıxışı hərarətlə qarşılanmışdır. Respublika özfəaliyyət incəsənət festivalının laureatı olmuş, birinci dərəcəli diplom almışdır (1953).

Moskvada Azərbaycan ədəbiyyatı və incəsənəti ongünlüyündə aşıqlar dəstəsinin bədii rəhbəri olmuşdur. "Şərəf nişanı" ordeni və fəxri mükafatlarla təltif edilmişdir.

1985-ci il noyabrın 14-də vəfat etmişdir.

Əsərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • 1. Azadlıq mahnıları. Bakı: Azərnəşr, 1950, 35 səh.
  • 2. Aşığın arzuları. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1950, 94 səh.
  • 3. Şerlər. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1953, 56 səh.
  • 4. Sədəfli saz. Bakı: Azərnəşr, 1956, 92 səh.
  • 5. Qoşmalar. Bakı: Azərnəşr, 1959, 148 səh.
  • 6. Şerlər. Bakı: Azərnəşr, 1962, 114 səh.
  • 7. Danış telli sazım. Bakı: Azərnəşr, 1966, 116 səh.
  • 8. El aşığı. Bakı: Azərnəşr, 1975, 106 səh.
  • 9. Bahar kimi. Bakı: Yazıçı, 1979, 76 səh.

Yaradıcılığı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Aşıq şerinin bütün növlərində yazan aşıq Cavan əsasən gəraylı və qoşmalara üstünlük vermiş, Güney Azərbaycanın gözəlliklərini, qəhrəmanlarını öz şeirlərində vəsf etmişdir:

Gözlərim vətəni qəmli görəndə. Dərdim təzələndi, xəyala düşdüm. Xalqın naləsindən, xalqın ahından, Alışdım odlara, bu hala düşdüm.

Cəlladlar əlində dağılır vətən, Ayrılır analar körpələrindən, Elin naləsini eşitdikcə mən, Dolandım, mahaldan mahala düşdüm.

Şeirlərində tez-tez Güney Azərbaycanın dağlarını, şəhərlərini qeyd edən Cavan "Qaradağ" rədifli qoşmasında bunları yazır:

Təbriz bir anadır, sən də oğlusan, El bilir, ürəkdən ona bağlısan, Oğlun Səttarxandan sinə dağlısan, Onunçün ağarıb başın Qaradağ.

Hüseyn Cavan Güney Azərbaycanda olduğu kimi Şimali Azərbaycanda da sevilir. Həm o taylı, həm bu taylı Azərbaycanın bir çox aşıqları onun təsiri ilə şeirlər yazmışlar.

İranda Pişəvəri hökuməti (Azərbaycan Demokrat Firqəsi) məğlub olandan sonra Azərbaycan SSRinə gələn Cavanın burada bir çox şeir və qoşmaları məşhur olmuş, bundan başqa aşıq üç xalq dastanı qoşmuşdur.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Azərbaycan Aşıqlar Birliyi. "Ustad nəfəsli saz-söz ərməğanı" (PDF) (az.). “Zərdabi Nəşr” MMC nəşriyyatı. 2020. Archived from the original on 2023-06-16. İstifadə tarixi: 17 iyun 2023.
  2. ↑ Cənubi Azərbaycan Ədəbiyyati Antologiyası. III. Bakı: Elm nəşriyyatı. 1988. səh. 157. 2023-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-20.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Aşıq_Hüseyn_Cavan&oldid=7100087"