Bənövşəyi sığırquyruğu: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
kRedaktənin izahı yoxdur
k tənzimləmə
 
(3 istifadəçi tərəfindən edilmiş 8 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{Takson
[[Şəkil:Verbascum phoeniceum.my.jpg|thumb]]
| yuxarı takson = Verbascum
'''Bənövşəyi''' '''keçiqulağı''' - ([[Latın dili|lat]]. ''Verbascum phoeniceum'' L.). [[Keçiqulağıkimilər]] – (''Scrophulariaceae'' Juss.) fəsiləsinə aid bitki növü.
| ranq = növ
}}


IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "''Təhlükəli həddə yaxın olanlar''" kateqoriyasına aiddir – NT. Azərbaycanın '''nadir''' növüdür.<ref>http://redbook.az/?options=project&id=B%C9%99n%C3%B6v%C5%9F%C9%99yi%20ke%C3%A7iqula%C4%9F%C4%B1</ref><ref>Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri, II nəşr, Bakı-2013</ref>
'''{{latb|Verbascum phoeniceum}}''' ({{dil-la|Verbascum phoeniceum}}) — {{lataz|Plantae|no}} aləminin {{lataz|Lamiales|no}} dəstəsinin {{lataz|Scrophulariaceae|no}} fəsiləsinin {{lataz|Verbascum}} cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Təhlükəli həddə yaxın olanlar" kateqoriyasına aiddir – NT. Azərbaycanın nadir növüdür.


== Qısa morfoloji təsviri ==
== Botaniki xarakteristikası ==
İkiillik və ya çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi 37-60(100) sm hündürlükdədir. Yarpaqları aşağıdan tüklü, kökətrafı qısa saplaqlı, ellipsvari və ya uzunsov-yumurtavari, küt əsasında azacıq ürəkvari, kənarları qövsvari dişcikli, gövdə yarpaqları az sayda, xırda, uzunsov və ya lansetşəkilli, sivri; aşağıdakılar oturaq, gövdəni yarım bürüyən, azacıq ürəkvari dişciklidir. Çiçəkləri tək-tək, boş salxımdadır. Kasacıq 3-6 mm uzunluqda, ellipsvari və ya uzunsov-ellipsvari sivri hissəciklidir. Tac qırmızı – bənövşəyi, 25-30 mm diametrindədir. Qutucuq 5-7 mm uzunluqda, küt yumurtavari, kasacıqdan bir qıdır uzundur. <ref name=":0">1. Флора Азербайджан, 1957.
İkiillik və ya çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi 37-60(100) sm hündürlükdədir. Yarpaqları aşağıdan tüklü, kökətrafı qısa saplaqlı, ellipsvari və ya uzunsov-yumurtavari, küt əsasında azacıq ürəkvari, kənarları qövsvari dişcikli, gövdə yarpaqları az sayda, xırda, uzunsov və ya lansetşəkilli, sivri; aşağıdakılar oturaq, gövdəni yarım bürüyən, azacıq ürəkvari dişciklidir. Çiçəkləri tək-tək, boş salxımdadır. Kasacıq 3–6&nbsp;mm uzunluqda, ellipsvari və ya uzunsov-ellipsvari sivri hissəciklidir. Tac qırmızı-bənövşəyi, 25–30&nbsp;mm diametrindədir. Qutucuq 5–7&nbsp;mm uzunluqda, küt yumurtavari, kasacıqdan bir qıdır uzundur.
</ref>


== Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri ==
== Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri ==
Çiçəkləmə aprel-may, meyvə əmələgətirmə may-iyun aylarına təsadüf edir. Toxumla çoxalır. ''Mezokserofitdir''. Yuxarı dağ qurşağında, otlu yamaclar, daşlı-çınqıllı yerlər və kolluqlar arasında rast gəlinir. Dekorativ bitkidir. <ref name=":0" /><ref name=":1">2. Talıbov T.H., İbrahimov Ə.Ş., 2008.
Çiçəkləmə aprel-may, meyvə əmələgətirmə may-iyun aylarına təsadüf edir. Toxumla çoxalır. Mezokserofitdir. Yuxarı dağ qurşağında, otlu yamaclar, daşlı-çınqıllı yerlər və kolluqlar arasında rast gəlinir. Dekorativ bitkidir.
</ref>


== Yayılması ==
== Yayılması ==
[[Samur-Dəvəçi ovalığı]] (Xudat qəsəbəsi), [[Kiçik Qafqaz]]ın şimal hissəsi ([[Göygöl rayonu]]), Naxçıvanın dağlıq hissəsi ([[Culfa rayonu]], Aracıqdağı –Xəzinədərə; [[Şahbuz rayonu]], [[Küküdağ|Kükü dağ]] –[[Darboğaz|Dərəboğaz]], Batabat). <ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2">3. Naxçıvan MR-nın Qırmızı kitabı; 2010; </ref>
[[Samur-Dəvəçi ovalığı]] (Xudat qəsəbəsi), [[Kiçik Qafqaz]]ın şimal hissəsi ([[Göygöl rayonu]]), Naxçıvanın dağlıq hissəsi ([[Culfa rayonu]], Aracıqdağı –Xəzinədərə; [[Şahbuz rayonu]], [[Küküdağ]]–[[Darboğaz]], Batabat).


=== Sayı və tendensiyası ===
== Sayı və tendensiyası ==
[[Populyasiya və onun tipləri|Populyasiya]]<nowiki/>nın ehtuyatı məhduddur və azalır.<ref name=":2" />
Populyasiyanın ehtuyatı məhduddur və azalır.


=== Məhdudlaşdırıcı amillər ===
== Məhdudlaşdırıcı amillər ==
Antropogen amillər (dekorativ bitki kimi toplanması, infrastukturun inkişafı, dəyişkən iqlim amillərə həssaslıqdır.
Antropogen amillər (dekorativ bitki kimi toplanması, infrastukturun inkişafı, dəyişkən iqlim amillərə həssaslıqdır.


=== Mühafizə tədbirləri ===
== Mühafizə tədbirləri ==
Yeni yayılma yerlərinin axtarılması və bioloji xüsusiyyətlərin öyrənilməsi tələb olunur.
Yeni yayılma yerlərinin axtarılması və bioloji xüsusiyyətlərin öyrənilməsi tələb olunur.

== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
* {{sinl|Thapsus pheniceum|(L.) Raf.}}
* {{sinl|Verbascum collinum|Salisb.}}

== Yarımnövləri ==
* {{bt-azlat||Verbascum phoeniceum subsp. amplexicaule|(Velen.) Cheshm.}}
* {{bt-azlat||Verbascum phoeniceum subsp. phoeniceum|}}
* {{bt-azlat||Verbascum phoeniceum subsp. stojanovii|Kovačev}}


== İstinadlar ==
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
{{İstinad siyahısı}}

== Həmçinin bax ==
{{Taksonbar}}

Səhifəsinin 21:53, 9 mart 2024 tarixinə olan son versiyası

Bənövşəyi sığırquyruğu
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Klad:
Diaphoretickes
Ranqsız:
Arxeplastidlər
Aləm:
Bitkilər
Klad:
Streptofitlər
Klad:
Embryophytes
Klad:
Polysporangiophytes
Klad:
Tracheophytes
Klad:
Toxumlu bitkilər
Klad:
Çiçəkli bitkilər
Klad:
Eudicots
Klad:
Core eudicots
Klad:
Superasterids
Klad:
Asterids
Klad:
Lamiids
Dəstə:
Dalamazçiçəklilər
Fəsilə:
Qaraşəngikimilər
Triba:
Scrophularieae
Cins:
Sığırquyruğu
Növ:
Bənövşəyi sığırquyruğu
Beynəlxalq elmi adı

Bənövşəyi sığırquyruğu (lat. Verbascum phoeniceum) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin sığırquyruğu cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Təhlükəli həddə yaxın olanlar" kateqoriyasına aiddir – NT. Azərbaycanın nadir növüdür.

Botaniki xarakteristikası[redaktə | mənbəni redaktə et]

İkiillik və ya çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi 37-60(100) sm hündürlükdədir. Yarpaqları aşağıdan tüklü, kökətrafı qısa saplaqlı, ellipsvari və ya uzunsov-yumurtavari, küt əsasında azacıq ürəkvari, kənarları qövsvari dişcikli, gövdə yarpaqları az sayda, xırda, uzunsov və ya lansetşəkilli, sivri; aşağıdakılar oturaq, gövdəni yarım bürüyən, azacıq ürəkvari dişciklidir. Çiçəkləri tək-tək, boş salxımdadır. Kasacıq 3–6 mm uzunluqda, ellipsvari və ya uzunsov-ellipsvari sivri hissəciklidir. Tac qırmızı-bənövşəyi, 25–30 mm diametrindədir. Qutucuq 5–7 mm uzunluqda, küt yumurtavari, kasacıqdan bir qıdır uzundur.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çiçəkləmə aprel-may, meyvə əmələgətirmə may-iyun aylarına təsadüf edir. Toxumla çoxalır. Mezokserofitdir. Yuxarı dağ qurşağında, otlu yamaclar, daşlı-çınqıllı yerlər və kolluqlar arasında rast gəlinir. Dekorativ bitkidir.

Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Samur-Dəvəçi ovalığı (Xudat qəsəbəsi), Kiçik Qafqazın şimal hissəsi (Göygöl rayonu), Naxçıvanın dağlıq hissəsi (Culfa rayonu, Aracıqdağı –Xəzinədərə; Şahbuz rayonu, Küküdağ–Darboğaz, Batabat).

Sayı və tendensiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Populyasiyanın ehtuyatı məhduddur və azalır.

Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Antropogen amillər (dekorativ bitki kimi toplanması, infrastukturun inkişafı, dəyişkən iqlim amillərə həssaslıqdır.

Mühafizə tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yeni yayılma yerlərinin axtarılması və bioloji xüsusiyyətlərin öyrənilməsi tələb olunur.

Sinonimləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Homotipik sinonimləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Thapsus pheniceum (L.) Raf.
  • Verbascum collinum Salisb.

Yarımnövləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 178.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Bənövşəyi_sığırquyruğu&oldid=7514146"