Özbəkistanda insan hüquqları

Özbəkistanda insan hüquqları — 18-46-cı maddələrdə Konstitusiyada təsbit edilmişdir. Ölkə BMT, ATƏT və MDB-nin üzvüdür. BMT-də 2005-2007-ci illərdə Özbəkistanda insan haqları ilə bağlı vəziyyətə dair müstəqil ekspert vəzifəsi var idi [1][2]. Bir ombudsman ofisi var; Daxili İşlər Nazirliyinin Akademiyasında insan hüquqları üçün bir resurs mərkəzi var [3]. Konstitusiya məhkəməsi var, ancaq fərdlər üçün məhkəməyə müraciət etmək hüququ yoxdur. [4]2011-ci ildə Human Rights Watch-un ofisini ləğv etmək üçün məhkəməyə iddia qaldırıldı[5].

Ölkədə qanuni müxalifət və ya müstəqil media yoxdur. Pravoslav İslamın təbliğçiləri istisna olmaqla, vətəndaş cəmiyyəti və dini icmalar, hakimiyyət tərəfindən sərt və bəzən amansız təzyiqlərə məruz qalırlar. Siyasi repressiya hökumət siyasətinin ayrılmaz hissəsidir. Memorial cəmiyyətinin hesablamalarına görə, Özbəkistanda siyasi məhbusların sayı, Rusiya istisna olmaqla, bütün digər postsovet dövlətlərindən daha çoxdur[6].

Söz azadlığı pozuntuları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2009-2010-cu illərdə bir neçə jurnalist və sənədli film rejissoru Ümidə Əhmədova Cinayət Məcəlləsinin 139 və 140-cı maddələri ilə Özbəkistan xalqını təhqir etmək və onlara böhtan atmaqda təqsirli bilinir, lakin məhkəmə tərəfindən amnistiya olunur.

2010-cu ilin sentyabrında Amerikanın Səsi radiosunun Özbəkistan xidmətinin müxbiri Abdumalik Bobayev Özbəkistan xalqını təhqir etmək və böhtan atmaq, ictimai təhlükəsizliyini təhdid edən materiallar istehsal etmək və sərhədi qanunsuz keçmək ittihamı ilə mühakimə olundu. Mütəxəssis rəyinə görə, jurnalistin hazırladığı və yayımladığı materiallarda Özbəkistanın beynəlxalq imicinə xələl gətirən, “Özbəkistan əhalisinin fikrini yayındıran, vətəndaşlar arasındakı mehriban qonşuluq münasibətlərini poza biləcək, hakimiyyət orqanlarına və hüquq-mühafizə orqanlarına inamsızlığı yaradan məlumatlar yer alır. agentlikləri, əhali arasında çaxnaşma yaradır və vətəndaşlar tərəfindən qanun pozuntularına yol açır”. Məhkəmə, 15 oktyabr 2010-cu il tarixində jurnalisti təqsirli bilib və onu ağır cərimə cəzasına məhkum etdi.

2010-cu ildə Özbəkistan İnsan Hüquqları Cəmiyyətinin Kaşkadarya şöbəsinin üç üzvü (G. Jalilov, M. Hamdamova, Sh. Rahmatova) konstitusiya quruluşunu pozmaq və "İslam ekstremizmi" ilə uydurma ittihamlarla mühakimə olundu.

Bundan əlavə, insan haqları fəallarına görə, bir sıra vətəndaş cəmiyyəti və ya demokratik müxalifət fəalları saxtakarlıq, xuliqanlıq və s. günahlandırılaraq mühakimə olundu və həbsdə olan bu fəalların sayı 2009-cu ildə daxil olmaqla 25-dən 30-a yüksəldi.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "UN experts to probe human rights situation in Sudan, Uzbekistan". 2016-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-29.
  2. ↑ Amnesty International Report 2008 — Uzbekistan[ölü keçid]
  3. ↑ В Академии МВД Узбекистана открылся ресурсный центр по правам человека Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine REGNUM
  4. ↑ Закон Республики Узбекистан «О Конституционном суде Республики Узбекистан» — ст. 19 Arxivləşdirilib 2011-09-30 at the Wayback Machine, Эшонов Б. Актуальные проблемы становления и развития конституционного правосудия в Узбекистане Arxivləşdirilib 2011-01-09 at the Wayback Machine, 2001
  5. ↑ "Стив Свердлоу: «Тихая дипломатия в борьбе за права человека в Узбекистане проиграла»". 2012-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-29.
  6. ↑ Виталий Пономарев, Правозащитный центр «Мемориал». Политические репрессии в Узбекистане в 2009-2010годах[ölü keçid]