İlansoğanı
İlansoğanı (lat. Muscari) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin qulançarkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
| İlansoğanı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: İlansoğanı |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Arealı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Əsasən, Aralıq dənizi ölkələrində 60, keçmiş SSRİ-də 19, o cümlədən Azərbaycanda 9 növü yayılmışdır. Qrossheym ilansoğanı (M. grossheimi), qəşəng ilansoğanı (M. elegantlum), ağızcıqlı ilansoğanı (M. leucostomum) Azərbaycan florası üçün endemikdir. Çiçəklərindən efir yağı alınır və ətriyyat sənayesində işlədilir. Bəzi növləri dekorativ bitki kimi becərilir.[1]
Botaniki xarakteristikası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çiçəkləri müşk ətri verdiyi üçün bitki muskari adlandırılmışdır. Avropa, Asiya və Şimali Amerikada geniş yayılmışdır.[mənbə göstərin] Cinsin 2 növü gülçülükdə geniş istifadə olunur. Salxımşəkilli ilansoğanı (M. botryoides) hündürlüyü 20 sm-ə çatan çoxillik soğanaqlı bitkidir. Enli yarpaqları torpaqda topalarla yığılmışdır. Çiçəyi silindrik formalı, çiçəkləri göy ya da göyümtül-bənövşəyidir. Fırçaşəkilli ilansoğanı (M. racemosum) çiçək yatağı uzunsovdur, çiçəkləri tünd-bənövşəyi, bəzən qara rəngə çalır. Bu bitkilər bala soğanaqlarla çoxaldılır.
Növləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Muscari adilii M.B.Güner & H.Duman
- Muscari albiflorum (Täckh. & Boulos) Hosni
- Muscari alpanicum Schchian
- Muscari anatolicum Cowley & Özhatay
- Muscari armeniacum Leichtlin ex Baker
- Muscari aucheri (Boiss.) Baker
- Muscari baeticum Blanca, Ruíz Rejón & Suár.-Sant.
- Muscari botryoides (L.) Mill.
- Muscari bourgaei Baker
- Muscari cazorlanum C.Soriano & al.
- Muscari commutatum Guss.
- Muscari discolor Boiss. & Hausskn.
- Muscari dolichanthum Woronow & Tron
- Muscari fertile Ravenna
- Muscari filiforme Ravenna
- Muscari hermonense Ravenna
- Muscari hierosolymitanum Ravenna
- Muscari kerkis Karlén
- Muscari kurdicum Maroofi
- Muscari latifolium J.Kirk.
- Muscari lazulinum Ravenna
- Muscari leucostomum Woronow ex Czerniak.
- Muscari longistylum (Täckh. & Boulos) Hosni
- Muscari macbeathianum Kit Tan
- Muscari macrocarpum Sweet
- Muscari massayanum Grunert
- Muscari matritensis Ruíz Rejón & al.
- Muscari microstomum P.H.Davis & D.C.Stuart
- Muscari mirum Speta
- Muscari neglectum Guss. ex Ten.
- Muscari olivetorum Blanca, Ruíz Rejón & Suár.-Sant.
- Muscari parviflorum Desf.
- Muscari pulchellum Heldr. & Sart.
- Muscari racemosum Mill.
- Muscari salah-eidii (Täckh. & Boulos) Hosni
- Muscari sandrasicum Karlén
- Muscari sivrihisardaghlarensis Yild. & B.Selvi
- Muscari spreizenhoferi (Heldr. ex Osterm.) H.R.Wehrh.
- Muscari stenanthum Freyn
- Muscari tavoricum Ravenna
- Muscari turcicum Uysal, Ertuğrul & Dural
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә ]. IV ҹилд: Елдәҝәз—Итабира. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев . 1980. С. 417.