İvan Kalita

İvan Daniloviç Kalita (rus. Ива́н Дани́лович Калита́; 1288[1], 1304[2][3] və ya 1 noyabr 1288, Moskva, Böyük Moskva Knyazlığı – 31 mart 1340, 31 mart 1341[3], 13 mart 1341[2] və ya 31 mart 1340, Moskva, Böyük Moskva Knyazlığı) — Böyük Moskva knyazlığının knyazı (1325-1340), Daniil Aleksandroviçin oğlu.

İvan Kalita
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 1288[1], 1304[2][3] və ya 1 noyabr 1288(1288-11-01)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 31 mart 1340, 31 mart 1341[3], 13 mart 1341[2] və ya 31 mart 1340(1340-03-31)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
  • Arxangel kafedralı[d]
Fəaliyyəti siyasətçi
Atası Daniil Aleksandroviç[3]
Anası güm. [4][5]
Ailəsi Rüriklər sülaləsi
Dini Şərqi pravoslav kilsəsi
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İvan Daniloviç özünün "Kalita" (yəni pul kisəsi) ləqəbini müxtəlif versiyalara görə yoxsullara qarşı səxavətinə və ya qənaətcilliyinə görə almışdır. Gəncliyində Yurinin Tver ilə böyük hökmranlıq uğrunda mübarizəsində iştirak etmiş, qardaşının ölümündən sonra o, Kolomna və Mojaysk ilə Moskva çayı hövzəsini daxil edən Moskva knyazlığını miras almışdı. İvan Kalita 1327-ci il anti-Orda Tver üsyanından istifadə etdi: Qızıl Ordu xanı Özbək, əvvəllər Tverli Aleksandr Mixayloviçə həvalə edilmiş böyük hökmranlığa nəzarəti ona verdi. Sonrakı illərdə Özbəyin dəstəyinə arxalanan İvan Daniloviç hakimiyyətini xeyli gücləndirə bildi. Böyük knyazlığın müvəqqəti olaraq iki yerə bölünmüş ərazisi 1331-ci ildə yenidən birləşdirildi; Kalita digər rus knyazlıqlarında Ordu üçün xərac toplamaq fürsəti əldə etdi və bundan təsirini genişləndirmək və xəzinəsini doldurmaq üçün istifadə etdi. Eyni məqsədlə o, xanədan nikahlarına girdi, volostları və kəndləri aktiv şəkildə satın aldı. Mənbələrdə “Kalitanın aldığı” ərazilər kimi Uqlitskoye, Qaliç-Merskoye və Belozerskoye knyazlıqları qeyd edilir, lakin onların Moskvadan asılılığının nədən ibarət olduğu aydın deyil. 1339-cu ildə Kalita əsas düşməni Tver knyazı Aleksandr Mixayloviçin Orduda edam edilməsinə nail oldu ki, bu da Moskvanın Tver üzərində son qələbəsi demək idi. İvan Daniloviçin hakimiyyəti Moskvanın əhəmiyyətli dərəcədə gücləndiyi bir dövr idi. İndi Moskva knyazları Vladimirə davamlı olaraq nəzarət edir və "Bütün Rusun böyük knyazı" («Князь великия всея Руси») titulunu daşıyırdı.

Salnaməçilər 40 illik dinc dövrün başlanğıcını, Qızıl Ordunın rus ərazilərinə basqın etməməsini Kalitanın hakimiyyəti ilə əlaqələndirirlər. Kalita ən yüksək kilsə hakimiyyəti ilə ittifaq bağlamağı bacardı. Mitrpolit Pyotr Moskvanı öz iqamətgahına çevirdi (təxminən 1322-ci ildən), şəhəri daş məbədlər bəzədi.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 http://russianrulershistory.com/ivan-i-5-best-russian-ruler/.
  2. ↑ 1 2 3 4 Военная энциклопедия (rus.). СПб: Иван Дмитриевич Сытин, 1913. Т. 11.
  3. ↑ 1 2 3 4 5 А. Э. Иоанн Данилович Калита I (rus.). // Русский биографический словарь СПб: 1897. Т. 8. С. 190–192.
  4. ↑ Lundy D. R. Ivan I Kalita, Grand Duke of Novgorod and Moscow // The Peerage (ing.).
  5. ↑ Michael Maclagan.