İvane Cavaxişvili

İvane Cavaxişvili (gürc. ივანე ჯავახიშვილი; d.  11 (23) aprel 1876, Tiflis[1] – 18 noyabr 1940[1], Tbilisi[1]) — Gürcü əsilli SSRİ tarixçisi, ictimai xadimi, Tbilisi Dövlət Universitetinin qurucularından biri, Sovet İttifaqı elmlər akademiyasının akademiki, tarix elmləri doktoru, professor.

İvane Cavaxişvili
gürc. ივანე ჯავახიშვილი
Doğum tarixi 11 (23) aprel 1876
Doğum yeri Tbilisi, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi 18 noyabr 1940(1940-11-18)[1] (64 yaşında)
Vəfat yeri Tbilisi, Gürcüstan SSR, SSRİ
Dəfn yeri
Milliyyəti Gürcü
Atası Aleksandr Cavaxişvili
Elm sahəsi tarix
Elmi dərəcələri Alim, Professor
Elmi adları Dilçi, tarixçi, yazıçı
İş yerləri
Təhsili Sankt-Peterburq Dövlət Universiteti
Elmi rəhbəri Nikolay Marr
Üzvlüyü
Mükafatları "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni
"Stalin" mükafatı
İmza
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İvane Cavaxişvili Tbilisidə, Aleksandr Cavaxişivili və Sofiyo Vaxvaxişvilinin ailəsində anadan oldu. Atası şahzadə Aleksandr Cavaxişivili gimnaziya müəlimi idi. 1895-ci ildə İvane Tbilisi birinci gimnaziyasını bitirdi,1899-cu ildə isə Sankt-Peterburq Dövlət universitetinin şərqşunaslıq fakültəsinin gürcü-erməni-iran dilləri bölümünü. 1899–1901-ci illərdə həmin universitetin maqistrantı olmuşdu. 1901–1902 illərdə Berlin Universitetinin akedemik ziyarətcisi idi. 1902-ci ildə müşaviri olan Nikolay Marr ilə birlikdə Sina dağında orta əsr gürcü əlyazmalarını araşdırdı. İlk iri həcimli Gürcü millətinin tarixi ( kartveli eris istoria ) əsərindən sonra ki, hələ tamamlanmamışdı, alim tez bir zamanda Gürcüstan və Qafqaz tarixi, Gürcüstan Gürcü qanunvericiliyi, paleoqrafiya, diplomatiya, musiqi, drama və digər mövzularda mühüm işlər apararaq özünü üstün bir mövqedə qərarlaşdırdı.[2]

1918-ci ilin əvvəllərində İvane Cavaxişvili Gürcüstanın Tbilisidəki ilk mütəzəm universitetinin təsis edilməsində mühüm təsiri var idi, beləliklə, gürcü ziyalılarının əsrlər boyu uzun müddət arzusu həyata keçirdi .[3] O Tbilisi Dövlət Universitetinin (hansı ki, günümüzdə İvane Cavaxişvili Adına Tbilis Dövlət Universiteti olaraq bilinir) professoru və Gürcüstan tarixi şöbəsinin başcısı oldu. 1919-cu ildə Cavaxişvili Peter Melikeşvilini universitetin 2-ci rektoru olaraq seçdi. O 1924-cü il gerçəkləşdirilən anti-avqust-sovet inqılabından sonra marksist olmayanların tolerantlığı kontraktına əsasən 1926-cı ilə qədər universitetdə xidmət göstərdi.[4] Onun tədris və nəşriyat etməsinə icazə verilməsinə baxmayaraq, fəaliyyətinin məhdudlaşdırılması həyatını qurtardı, hansı ki, universitetdəki varisindən bəri, Stalinist Böyük Təmizlik kampanyasının qurbanları sırasında idi (1936–1937).[5] 1938-ci ildə universitetdən çəkilməyə məcbur edildi lakin, tezliklə 1940-cı ildəki Tiflisdə vəfatına qədər rəhbərlik edəcəyi Gürcüstan Dövlət Muzeyində Tarix şöbəsinin direktoru təyin edildi. Onun məzarı Tbilisi Dövlət Universitetinin bağçasındadır.

Elmi işləri və mirası

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Cavaxişvili 1976-cı il Sovet poçt markasında şəkli
    Cavaxişvili 1976-cı il Sovet poçt markasında şəkli
  • Cavaxişvili 2016-cı il Gürcüstan poçt markasında şəkli
    Cavaxişvili 2016-cı il Gürcüstan poçt markasında şəkli
  • Cavaxişvili Gürcüstan banknotunda şəkli
    Cavaxişvili Gürcüstan banknotunda şəkli

İvane Cavaxişvili Gürcüstanın siyasi, mədəni, sosial və iqtisadi tarixinin müxtəlif aspektləri ilə məşğul olan 170-dən çox əsərin müəllifidir. İvane cavaxişvilinin ən əsas əsəri olan Gürcü millətinin tarixi əsəri 1908-ci 1949-cu illər arasında dərc edilmişdir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Джавахишвили Иван Александрович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ Mikaberidze, Alexander (ed., 2007), Javakhishvili, Ivane Arxivləşdirilib 2007-09-27 at the Wayback Machine. Dictionary of Georgian National Biography. Accessed 3 July 2007.
  3. ↑ Devid Marşal Lenq (1962), A Modern History of Georgia, p. 211. London: Weidenfeld and Nicolson.
  4. ↑ Ronald Qriqor Süni (1994), The Making of the Georgian Nation, p. 223. Indiana University Press, ISBN 0-253-20915-3.
  5. ↑ Lang (1962), s. 245.

Əlavə oxu

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda İvane Cavaxişvili ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • Akaki Surguladze (1976), "Ivane Javakhishvili (1876–1940)"
  • Sergo Jorbenadze (1986), Life and Works of Ivane Javakhishvili, Publishing House of the Tbilisi State University, 611 pp. (In Georgian)