Şantun zəlzələsi (1668)

Şantun zəlzələsi — 25 iyul 1668-ci ildə Çinin indiki Şantun əyalətində baş vermiş çox şiddətli zəlzələ. Dünyanın ən böyük zəlzələləri arasında sayılan bu zəlzələ, 1668-ci ildə dünyanın müxtəlif yerlərində baş verən 8 Rixter miqyaslı zəlzələ fəlakətlərindən biridir. Təxmini böyüklüyü 8,5 Ms aralığında idi və Merkalli intesivlik şkalasında XII idi.[1] Bu, Şərqi Çində indiyə qədər qeydə alınan ən güclü zəlzələ, Çində indiyə qədər qeydə alınan ən güclü zəlzələlərdən biri və quruda qeydə alınan ən güclü zəlzələlərdən biri kimi tarixə düşdü. Zəlzələnin episentri Linyinin şimal-şərqində olub.[1]

Şantun zəlzələsi
Tarix
  • 25 iyul 1668
Maqnituda 8,5
Episentrin yeri Linyi
Əhatəsi Çin imperiyası/Şantun, Szyansu, Anhoy, Çjejiang, Fucyen, Szyansi, Hubei, Henan, Hebei, Şansi, Şensi, Lyaonin və Koreya
Sunami Mümkün
Ölənlər 43.000–50.000
Afterşoklar Altı il davam etdi
Xəritədə yeri
Şantun zəlzələsi xəritədə

Zəlzələ 1.000 km diametrdə dağıdıcı təsir göstərdi və bir neçə yüz kilometr məsafədə ciddi dağıntılara səbəb olub, xüsusən də zəlzələnin episentrinin yerləşdiyi Şantun ilə Szyansu, Anhoy, Çjejiang, Fucyen, Szyansi, Hubei, Henan, Hebei, Şansi, Şensi və Lyaonin əyalətlərinin 379 bölgəsinə ziyan vuraraq, bu ərazilərdəki tikililəri məhv etdi. Zəlzələ o qədər güclü idi ki, onun təsirindən nəinki Linyi şəhəri yerlə yeksan oldu, həm də hadisə yerindən 100 kilometr məsafədə yerləşən şəhərlər yerlə yeksan oldu.[2] Tarixi qeydlər bölgədə mümkün sunamini də sənədləşdirib. Sahil şəhərlərinin su altında qaldığı, çayların daşdığı bildirilib.[3]

Təqribən, 43.000–50.000 insan həlak oldu.[2]

Zəlzələ, say baxımından Çindəki ən ölümcül zəlzələlərdən biri olmasa da, Çindəki ən dağıdıcı zəlzələlərdən biridir.[2]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 "Significant Earthquake Information" (ingilis). National Geophysical Data Center / World Data Service (NGDC/WDS): NCEI/WDS Global Significant Earthquake Database. National Oceanic and Atmospheric Administration. National Centers for Environmental Information. 1972. doi:10.7289/V5TD9V7K. 2021-07-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 dekabr 2023.
  2. ↑ 1 2 3 Jianshe Lei; Dapeng Zhao; Xiwei Xu; Mofei Du; Qi Mi; Mingwen Lu. "P-wave upper-mantle tomography of the Tanlu fault zone in eastern China". Physics of the Earth and Planetary Interiors (ingilis). 299 (106402). 2020: 106402. Bibcode:2020PEPI..29906402L. doi:10.1016/j.pepi.2019.106402. (#accessdate_missing_url)
  3. ↑ National Geophysical Data Center / World Data Service (NGDC/WDS): NCEI/WDS Global Significant Tsunami Database. NOAA National Centers for Environmental Information. "Tsunami Event Information" (ingilis). NOAA National Centers for Environmental Information. doi:10.7289/V5PN93H7. 2023-06-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 dekabr 2023.