Ağcaqayın şirəsi

Ağcaqayın şirəsi — köklərin təzyiqi altında ağcaqayın budaqlarından və kəsilmiş gövdələrdən axan maye^[1][2]. XX əsrin ortalarında SSRİ-də keyfiyyətli içki kimi geniş istifadə olunan ağcaqayın şirəsinin tərkibində B6, B2 vitaminləri vardır^[3][4].

Şirə axını baharda başlanır və tumurcuqların ilk çiçəklənməsinə qədər davam edir. Adətən ağcqayından gündə 2-3 litr şirə alınır. Böyük bir ağcaqayın ağacı gün ərzində yeddi və daha çox litr şirə verə bilər. Ağacların tələf olmaması üçün gənc ağaclardan meyvə şirəsi qəbul etmək məsləhət görülmür.

• Şirənin sıxlığı — 1,0007-1,0046 q/ml.
• Quru kütlənin çəkisi — 0,7-4,6 q/l.
• külün çəkisi — 0,3-0,7 mq/l.
• ümumi şəkərin miqdarı — 0,5-2,3 % (0,43—1,13 %).
• tərkibindəki orqanik (üzvi) kütlənin, efir yağı, vitaminlər, saponinlər, betulol və s. vardır.

Ağcaqayın şirəsi Rusiya Federasiyası (rus. берёзовый сок), Latviya (latış. bērzu sula‎), Estoniya (est. kasemahl), Finlandiya (fin mahla), Litva (lit. beržo sula, beržų sula), Belarus (belar. бярозавы сок), Polşa (pol. sok z brzozy, oskoła), Ukrayna (ukr. березовий сік), Fransa, Şotlandiya, Norveç^[5], İsveç^[6] və Şimali Avropanın əksər regionlarının ənənəvi içkisidir^[7].

• Sovet şairi Stepan Şipaçyov "Ağcqayın şirəsi" (rus. Берёзовый сок) adlı povest yazmışdır.
• "Dünya oğlu" (rus. Мировой парень, 1971) filmində "Ağcqayın şirəsi" (rus. Берёзовый сок) mahnısı oxunmuşdur.
• "Rezidentin səhvi" (rus. Ошибка резидента, 1968) "Ağcqayın şirəsi" (rus. Берёзовый сок) mahnısı oxunmuşdur.

• Марков А. В. Добывание берёзового сока. — М.: КОИЗ, 1943. — 31 с.
• Орлов И. И. Берёзовый сок / И. И. Орлов, В. П. Рябчук. — М.: Лес. пром-сть, 1982. — 56 с.

Vikianbarda Ağcaqayın şirəsi ilə əlaqəli mediafayllar var.

• Подоить березку.  (rus.)
• Берёзовые слёзы России. Почему в нашей стране погибает древнейший промысел, способный приносить немалую прибыль?  (rus.)
• Пасока — Лесная энциклопедия: В 2-х т., т.2/Гл.ред. Воробьев Г. И.; Ред.кол.: Анучин Н. А., Атрохин В. Г., Виноградов В. Н. и др. — М.: Сов. энциклопедия, 1986.-631 с., ил.  (rus.)
• Способы добычи и рецепты использования берёзового сока.  (rus.)

1. ↑ Svanberg, Ingvar; və b. Uses of tree saps in northern and eastern parts of Europe. Acta Soc Bot Po. 2012. doi:10.5586/asbp.2012.036.
2. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2015-07-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-20.
3. ↑ Kūka, Māra. Determination of Bioactive Compounds and Mineral Substances in Latvian Birch and Maple Saps. Proceedings of the Latvian Academy of Sciences. Section B. Natural, Exact, and Applied Sciences. 2013. doi:10.2478/prolas-2013-0069.
4. ↑ Kallio, H; Ahtonen, S. "Identification of the Sugars and Acids in Birch Sap". Journal of Food Science. 50 (1). 1985: 266–269. doi:10.1111/j.1365-2621.1985.tb13328.x.
5. ↑ Planter og tradisjon: Floraen i levende tale og tradisjon i Norge, Ove Arbo Høeg, Universitetsforlaget, 1974, ISBN 8200089304.
6. ↑ Övre Dalarnes bondekultur 3, Lars Levander, Lund, 1947.
7. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2021-05-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-20.