Adi boz bəbir

Adi boz bəbir (lat. Neofelis nebulosa) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin pişiklər fəsiləsinin boz bəbir cinsinə aid heyvan növü. Malay adı "harimau-dahan" - Cənub-Şərqi Asiyadan olan pişik ailəsinin üzvü. ^[3] O, qeyri-müəyyən bir şəkildə bəbirə bənzəyir və kifayət qədər qədim bir növ hesab olunur. ^[4] 

Adi boz bəbir
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Klad: Euteleostomi Klad: Xoanlar Klad: Rhipidistia Klad: Tetrapodomorpha Klad: Eotetrapodiformes Klad: Elpistostegalia Klad: Stegocephalia Sinifüstü: Dördayaqlılar Klad: Reptiliomorpha Klad: Amniota Sinif: Məməlilər Klad: Theriimorpha Klad: Theriiformes Klad: Trechnotheria Klad: Cladotheria Klad: Prototribosphenida Klad: Zatheria Klad: Tribosphenida Yarımsinif: Vəhşi heyvanlar Klad: Euteriyalar İnfrasinif: Plasentalılar Maqndəstə: Boreoeutheria Dəstəüstü: Lavrazioterilər Klad: Scrotifera Qranddəstə: Ferungulata Mirdəstə: Ferae Klad: Pan-Carnivora Klad: Carnivoramorpha Klad: Yırtıcıkimilər Dəstə: Yırtıcılar Yarımdəstə: Pişikkimilər Fəsilə: Pişiklər Yarımfəsilə: Böyük pişiklər Cins: Boz bəbir Növ: Adi boz bəbir
Beynəlxalq elmi adı
Neofelis nebulosa Edward Griffith, 1821[1][2][…]
Şəkil axtarışı ITIS   183809 NCBI   61452 EOL   328675 FW   224099

Üç alt növ var:

• Neofelis nebulosa nebulosa — Cənubi Çin, Hind-Çini;
• Neofelis nebulosa macrosceloides — Nepal, Myanma;
• Şablon:Kökü kəsilmişNeofelis nebulosa brachyura — Tayvan.

2006-cı ilə qədər Bornea buludlu bəbiri də buludlu bəbirin Neofelis nebulosa diardi adlı yarımnövü hesab edilirdi, lakin (Genetik barmaq izi) araşdırması nəticəsində ayrı bir növ olaraq Neofelis diardi təcrid olundu. ^[5].

Buludlu bəbirin bədəninin uzunluğu 61-100 sm, quyruğu 75-92 sm, erkəklərinin çəkisi 16-21 kq, dişilərin çəkisi 11-15 kq-dır. Quru yerlərdə hündürlüyü 50-55 sm-dir, ölçüsü təxminən adi bir vaşaq ölçüsünə uyğundur. Buludlu bəbirin paltosunun naxışı mərmərli pişik üçün ümumidir: sarımtıl fonda böyük, qeyri-bərabər formalı qara ləkələr səpələnmişdir. Boyunda və arxa hissəsində tünd qəhvəyi və ya qara uzunsov ləkələr var. Quyruq ağır, tüklü, bağlanmayan qara üzüklərlə rənglidir. Bu ləkələrin hər biri ortasına yaxın daha açıq olur. Buludlu bəbir, onu digər müasir pişiklərdən fərqləndirən uzunsov kəllə sümüyünə malikdir. Buludlu bəbirin itləri bədən ölçüsünə görə bütün pişiklər arasında ən böyüyüdür və 3,5 sm-ə çata bilər. Gözlər sarıdır. Quyruq sona doğru qaranlıqlaşır.

Buludlu bəbir Cənub-Şərqi Asiyada, cənub Çindən Malakkaya və şərq Himalaydan Vyetnama qədər rast gəlinir. (Tayvanda tapılan alt növ 2013-cü ildə nəsli kəsilmiş elan edilmişdi, lakin 2019-cu ilin əvvəlində heyvanın adanın cənub-şərqində iki dəfə göründüyü bildirildi). Onun yaşayış yeri 2000 metrə qədər yüksəklikdə yerləşən tropik və subtropik meşələrdir.

Alimlərin hesablamalarına görə, 2008-ci ildə buludlu bəbirlərin sayı 10.000 yetkin fərddən çox deyildi. ^[6].

Buludlu bəbirlər tək yaşayır və adətən kolluqlarda hərəkət edirlər. Uzun quyruq onlara çətin mühitlərdə tarazlığı qorumağa kömək edir. Pişiklər arasında buludlu bəbirlər ağaclara dırmaşmaqda ən yaxşısıdır; Onlar həm də yaxşı üzgüçüdürlər. Onların ovuna maral, qaban, meymun, quş, keçi və sürünənlər daxildir. Budaqlarda qurbanlarını gözləyirlər və birdən onların üstünə tullanırlar. ^[7]

Təbiətdə buludlu bəbirin çoxalması haqqında heç bir şey məlum deyil, lakin saxlanma şəraitində çoxalma mart-avqust aylarında baş verir. Hamiləlik 86-95 gün davam edir. Nəsillər içi boş ağacda doğulur, hər biri 150-280 qram ağırlığında 1-5 bala var. Gözlər 10-12 gündən sonra açılır. Doğuş zamanı pişiklər sarımtıl-boz xəzlə örtülür, ilk 6 ayda yetkin ləkələr görünür. Doğuşdan sonra ilk beş ayda balalar son dərəcə aktivdirlər. 10 həftə yarımda böyüklər qidasına keçirlər və 5 ay ərzində ana südü alırlar. 9 ayda onlar artıq analarından müstəqildirlər və müstəqil həyata başlayırlar.

• Bahalı dərisinə görə buludlu bəbir keçmişdə çox ovlanırdı. Bu gün brakonyerlik təhlükəsi altındadır, lakin onun üçün ən böyük təhlükə onun yaşayış yeri olan tropik meşələrin mütərəqqi meşəsizləşdirilməsidir. Üç alt növdən (Neofelis nebulosa diardi hesab etsəniz dördü) Tayvan buludlu bəbiri (Neofelis nebulosa brachyurus) artıq nəsli kəsilmişdir. Bütün növ nəsli kəsilməkdə olan hesab olunur.
• Buludlu bəbir adından əlavə, xallı bəbir yanlış adı da var. ^[8].

• Wozencraft, W. C.: Mammal Species of the World