Ara Gülər

Ara Gülər (16 avqust 1928[1][2][…], Bəyoğlu, Konstantinopol[5] – 17 oktyabr 2018[3][4], İstanbul[6]) Türkiyə ermənilərindən olan fotoqraf, foto müxbiri və yazıçı.

Ara Gülər
Ara Güler
Doğum tarixi 16 avqust 1928(1928-08-16)[1][2][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 17 oktyabr 2018(2018-10-17)[3][4] (90 yaşında)
Vəfat yeri
Əsli Erməni
Vətəndaşlığı
Mükafatları "Fəxri Legion" ordeninin zabit dərəcəsi "Fəxri legion" ordeni kavaleri
Sayt araguler.com.tr
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1928-ci ildə Bəyoğluda, İstanbulda anadan olmuşdur. Uşaqkən kinodan çox təsirlənmişdir. 1951-ci ildə Getronagan Erməni Liseyindən məzun olmuşdur. Liseydə ikən film studiyalarında kinonun hər sahəsində çalışmışdır. Muhsin Ərtoğrulun yanında teatr və aktyorluq təhsili almağa başlamışdır. Məqsədi rejissor və ya oyun yazarı olmaq idi. 1950-ci ildə Yeni İstanbul qəzetində jurnalistliyə başladı. Bu illərdə Erməni qəzet və ədəbiyyat jurnallarında hekayələri nəşr olundu. Eyni zamanda İstanbul Universitetində İqtisadiyyat Fakültəsinə davam edirdi. Ancaq fotoqraf və jurnalist olmağa qərar verdi.

1962-ci ilə qədər Həyat jurnalında fotoşəkil hissəsi redaktoru olaraq çalışdı. 1961-ci ildə İngiltərədə nəşr olunan Photography Annual onu dünyanın ən yaxşı yeddi fotoqrafından biri olaraq təyin etdi. Eyni il Amerika Jurnal Fotoqraflar Dərnəyinə qəbul edildi və bu quruluşun Türkiyədən tək üzvü oldu. Foto dünyasının çox əhəmiyyətli nəşrlərində fotoşəkilləri istifadə edildi, özündən bəhs edildi. ABŞ-də, Almaniyada, Parisdə müxtəlif sərgilər açdı. Bu arada Bertrand Russell, Vinston Çörçill, Arnold Toynbee, Pablo Pikasso, Salvador Dali kimi bir çox məşhurun fotoşəkilini çəkdi və reportajlar etdi.

1979-cu ildə Türkiyə Jurnalistlər Cəmiyyətinin foto müxbirliyi sahəsindəki birincilik mükafatını aldı. 1980-ci ildə fotoşəkillərinin bir qismi Karacan Nəşriyyat tərəfindən kitab halına gətirildi. 1986-cı ildə Azadlıq Fondu tərəfindən basılan, Prof. Abdullah Quranın yazdığı Memar Sinan kitabına fotoşəkil çəkdi. Bu kitab 1987-ci ildə Institute of Turkish Studies tərəfindən ingilis dilində nəşr olundu.

1989-cu ildə Hil Yayınları Ara Gülərin kinorejissorları kitabını nəşr etdi. İllərcə üstündə çalışdığı Memar Sinan əsərlərinin fotoşəkilləri, 1992-ci ildə Fransada Edition Arthaud, ABŞ və İngiltərədə Tomas and Hudson, Sinqapurda Archipelago Press tərəfindən Turkish Style başlığıyla, Fransada isə Albin Michel nəşriyyat tərəfindən Demeures Ottomanes də Turquie adıyla nəşr olundu. Dünya Şirkətlər Qrupu 1994-cü ildə Köhnə İstanbul Xatirələri , 1995-ci ildə İtirilmiş Rənglər kitabını nəşr etdi. Ana Nəşriyyat isə 1994-cü ildə Bir dövr belə keçdi, qalanlara Salam olsun və 1995-ci ildə onların üzlərində Yer üzü adlı kitabları nəşr etdi.

Ara Gülərin fotoşəkillərinin böyük bir hissəsi Fransa, ABŞ və Almaniyada müxtəlif muzeylərdə sərgilənir. Fotoşəkillərində Leyka maşınından istifadə etmişdir. Fotoqrafiyanın sənət sahəsi olmadığını düşünməkdədir.

Jurnalist Nezih Tavlaşın fotoşəkilin əfsanə adı Ara Gülərin həyatını izah etdiyi' 'Foto müxbir' 'adlı 343 səhifəlik kitabda Ara Gülərin doğulduğu gündən bu günə qədər şahid olduğu hadisələr xronoloji ardıcıllıqla izah edilərkən, bir tərəfdən də Türkiyənin 80 illik tarixi yer alır.[7] Kitabın sonunda Ara Gülər ilə edilən bir çay danışığı və ailə albomundan şəkillər yer alır.

Fotoqrafiya karyerası

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • 1958-ci ildə Time-Life, Paris-Match və Der Stern jurnallarının Yaxın Şərq foto müxbirləri vəzifələrini boynuna götürdü.
  • 1961-ci ildə Həyat jurnalında fotoşəkil hissə redaktoru olaraq işə başladı. Eyni ildə Henri Cartier-Bresson ilə tanış oldu.
  • İngiltərədə nümayiş olunan Photography Annual antologiyası onu dünyanın ən yaxşı yeddi fotoqrafından biri olaraq təyin etdi.
  • ASMP-yə (Amerika Jurnal Fotoqraflar Dərnəyi) tək türk üzv olaraq qəbul edildi.
  • 1962-ci ildə Almaniyada çox az fotoqrafa verilən Master of Leica ünvanını qazandı.
  • İsveçrədə çıxan Camera jurnalı özünə xüsusi bir sayı ayırdı.
  • 1964-cü ildə Mariana Norisin ABŞda nəşr olunan Young Azerbaijan adlı əsərində fotoşəkilləri istifadə edildi.
  • 1967-ci ildə Yaponiyada çıxan Photography of the World antologiyasında Riçard Avedon ilə birlikdə bir sıra fotoşəkili nəşr olundu.
  • 1967-ci ildə Kanadada açılan İnsanların Dünyasına Baxışlar sərgisində, 1968-ci ildə Nyu-York Müasir Sənətlər Qalereyasında təşkil edilən Rəngli Fotoşəkilin On Ustası adlı sərgidə, eyni il Almaniyada, Kölndə Fotokino Sərgisində əsərləri sərgiləndi.
  • 1970-ci ildə Türkei adında fotoşəkil albomu Almaniyada nümayiş olundu. İncəsənət və İncəsənət tarixi mövzularındakı fotoşəkilləri ABŞ-də Time-Life, Horizon və Nesweek kitab şöbələri və İsveçrədə Skira Nəşriyyat tərəfindən istifadə edildi.
  • 1971-ci ildə Lord Kinrossun Hagia-Sophia (Ayasofya) kitabının fotoşəkillərini çəkdi. Yenə Skira Nəşriyyatı Pikassonun 90 illik yubileyi üçün nəşr olunan Picasso Metamorphose et unite adlı kitab üçün Pikassonun foto-reportajını etdi.
  • 1972-ci ildə Paris Milli Kitabxanasında sərgisi açıldı.
  • 1975-ci ildə ABŞ-yə dəvət edildi və bir çox məşhur amerikalının fotoşəkillərini çəkdikdən sonra Yaradıcı Amerikalılar adlı sərgisini dünyanın bir çox şəhərində sərgilədi. Yenə eyni il Yavuz zırhlısının sökülməsini mövzu alan Kahramanın Sonu adlı bir sənədli film çəkdi.
  • 1980-ci ildə fotoşəkillərinin bir qismi Karacan Nəşriyyatının çap etdirdiyi Fotoğraflaradlı kitabında çap olundu.
  • 1986-cı ildə Azadlıq Fondu tərəfindən çap olunan Prof. Abdullah Quranın yazdığı Memar Sinan kitabına fotoşəkil çəkdi. Oxşar kitab 1987-ci ildə Institute of Turkish Studies tərəfindən ingilis dilində nəşr olundu.
  • 1989-cu ildə Ara Gülərin kinorejissorlar kitabı çap edildi.
  • 1991-ci ildə Xarici İşlər Nazirliyi üçün Halikarnas Balıkçısının (Cevat Şakir Kabaağaçlı) The Sixth Continent adlı kitabına fotoşəkil çəkdi.
  • 1999-cu ildə Türkiyə Jurnalistlər Cəmiyyəti peşədə 50 ilini dolduran jurnalistlərə verilən "Burhan Fələk" mətbuat xidməti mükafatı ilə təltif olundu.

Bu vaxt bütün dünyanı gəzərək foto reportajlar etdi və bunları Maqnum agentliyi ilə dünyaya eşitdirdi. İsmət İnönü, Vinston Çörçill, İndira Qandi, Con Berger, Bertrand Russell, Bill Brandt, Alfred Hiçkok, Ansel Adams, Imogen Cunningham, Salvador Dali, Mariya Callas, Fikrət Mualla, Pikasso kimi bir çox məşhur adam ilə reportajlar etmiş və fotoşəkillərini çəkmişdir.

Ən məşhuru fotoqraflara poza verməyən Pikassonun şəklidir. İllərcə üstündə çalışdığı Memar Sinan əsərlərinin fotoşəkilləri 1992-ci ildə Fransada, ABŞ və İngiltərədə Sinan, Architect of Souleiman the Magnificent adlı kitabı nümayiş olundu. Eyni il Living in Azerbaijan adlı kitabı İngiltərə, ABŞ və Sinqapurda Turkish Style başlığıyla, Fransada Demeures Ottomanes də Turquie adıyla nümayiş olundu. 1994-cü ildə Köhnə İstanbul Xatirələri, 1995-ci ildə Bir dövr belə keçdi, İtirilmiş Rənglər və Üzlərində Yer üzü fotoşəkil kitabları nümayiş olundu.

Ara Gülər hələ də fotoşəkil çəkir. Özü fotoşəkil sənətçisi tərifini qəbul etməyib foto müxbiri olduğunu söyləməkdədir.[8]

Mükafatları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • 1979 Türkiyə Jurnalistlər Cəmiyyəti Birincilik Mükafatı (foto müxbir sahəsində)
  • 2000 Fransa Légion d'honneur nişanı
  • 2004 Yıldız Universitetinin fəxri doktoru adı
  • 2005 Türkiyə Respublikası Prezidenti Mədəniyyət İncəsənət Böyük Mükafatı
  • 2008 İstanbul fotoşəkilləriylə İstanbul Turizm Xüsusi Mükafatı[9]
  • 2011 Türkiyə Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Mədəniyyət və İncəsənət Böyük Mükafatı

Kitabları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Fotoğraflar (Karacan Yayınları, 1980, İstanbul)
  • Ara Güler'in Sinemacıları (Hil Yayınları, 1989, İstanbul)
  • Sinan, Architect of Soliman the Magnificient (Editions Arthaud, 1992, Paris; Thames and Hudson,1992, Londra ve New York)
  • Living in Turkey (Albin Michel, 1993, Paris; Thames and Hudson, 1993, Londra ve New York; Archipelago Press, 1993, Singapur)
  • Eski İstanbul Anıları (Dünya Yayınları, 1994, İstanbul)
  • Bir Devir Böyle Geçti, Kalanlara Selam Olsun (Ana Yayıncılık, 1994, İstanbul)
  • Yitirilmiş Renkler (Dünya Yayıncılık, 1995, İstanbul)
  • Yüzlerinde Yeryüzü (Ana Yayıncılık,1995, İstanbul)
  • Ara Güler’e Saygı (YGS Yayınları 1998, İstanbul, Hamburg)
  • Babilden Sonra Yaşayacağız (Kısa hikâyeler, Aras Yayınevi, 1996, İstanbul)
  • İstanbul des Djinns (Fata Morgana, 2001, Montpellier, Fransa)
  • Yeryüzünde Yedi İz (Yapı Kredi Yayınları, 2002, İstanbul)
  • 100 Yüz (Yapı Kredi Yayınları, 2003, İstanbul)
  • Retrospektif – 50 Yıl Fotojurnalizm (YGS Yayınları, 2004, İstanbul, Bremen)
  • Ara Güler (Antartist Yayınları, 2005, İstanbul)
  • Ara’dan Yetmişyedi Yıl Geçti (Fotografevi Yayınları, 2005, İstanbul)
  • Beyaz Güvercinli Adam (Fotografevi Yayınları, 2007, İstanbul);
  • Ara Güler (Hachette, 2007)

Video

[redaktə | mənbəni redaktə et]

ARA GÜLER: Fotomuhabiri

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Ara Güler // filmportal.de. 2005.
  2. ↑ 1 2 Ara Güler // RKDartists (nid.).
  3. ↑ 1 2 Euronews. 1993.
  4. ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France Ara Güler // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  5. ↑ 1 2 Deutsche Nationalbibliothek Record #121959139 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
  6. ↑ 1 2 https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-45897314.
  7. ↑ Ara Güleri'i Anlatan 'Foto Muhabiri' Kitabı [ölü keçid], Medyatava (9 Eylül 2009). 3 mart 2012 tarihinde erişilmiştir.
  8. ↑ ""Ben foto muhabiriyim, fotoğrafçı değilim."". 2013-12-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-02.
  9. ↑ http://www.zaman.com.tr/haber.do[ölü keçid]?