Azov hərbi donanması
Azov hərbi donanması (rus. Азовская военная флотилия/Азовская военно-морская флотилия) — Çar Rusiyası, Rusiyada vətəndaş müharibəsi, sonradan isə SSRİ-nin Azov dənizində əməliyyatlar üçün nəzərdə tutulmuş donanmasına verilən ad.
| Azov hərbi donanması | |
|---|---|
| rus. Азовская военная флотилия | |
 | |
| Növü | birləşmə |
| Yaranma tarixi |
1768–1774 1917–1918 1919–1920 1920–1921 1941–1944 |
| Ölkə |
 Rusiya imperiyası Cənubi Rusiya Sovet Rusiyası SSRİ |
| Vəzifəsi | müdafiə |
| Müharibələr |
Rusiya–Osmanlı müharibəsi Rusiyada vətəndaş müharibəsi İkinci Dünya müharibəsi |
| Döyüşlər |
Ulaqay desant əməliyyatı Kerç-Feodosiya desant əməliyyatı Kerç-Eltigen desant əməliyyatı Krım hücum əməliyyatı |
| Komandanlıq | |
| Məşhur komandirləri |
Fedot Alekseeviç Klokaçyov Aleksey Senyavin İosif Gerşteyn Stepan Markelov Yevgeni Gernet Mixail Berens Sergey Qorşkov Georgi Xolostyakov |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Çar Rusiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Rusiya-Osmanlı müharibəsi zamanı çar I Pyotr tərəfindən Azov donanması yaradılmışdır. Bu donanma rus nizami hərbi donanmasının əsasını qoymuşdur.[1]
Vətəndaş müharibəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Azov hərbi donanması 1920-ci ilin martında Rusiyada vətəndaş müharibəsi zamanı yenidən yaradılmışdır. Ağqvardiyaçı və müdaxiləçilərə qarşı vuruşmuşdur. Pyotr Vrangelin qoşunlarının məğlub edilməsində mühüm rolu olmuşdur. 1921-ci ildə ləğv edilmmişdir.[2]
İkinci Dünya müharibəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Azov hərbi donanması 1941-ci ildə yenidən təşkil olunmuşdur. İkinci Dünya müharibəsi zamanı 1941-1942-ci illərdə baş tutmuş Kerç-Feodosiya desant əməliyyatında, 1943-cü ilin avqust-sentyabr aylarında baş tutmuş Cənub cəbhəsinin hücum əməliyyatında, 1943-cü ilin oktyabrında baş tutmuş Kerç-Eltigen desant əməliyyatında və s. əməliyyatlarda iştirak etmişdir. 1944-cü ildə Azov hərbi donanması əsasında Dunay hərbi donanması yaradılmışdır.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Азов донанмасы // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. I ҹилд: А—Балзак. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1976. С. 184.
- ↑ Азов һәрби донанмасы // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. I ҹилд: А—Балзак. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1976. С. 184–185.
Əlavə ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- А — Бюро военных комиссаров / [под общ. ред. А. А. Гречко]. — М. : Военное изд-во М-ва обороны СССР, 1976. — 637 с. — (Советская военная энциклопедия : [в 8 т.] ; 1976—1980, т. 1).
- Азовская военная флотилия // Великая Отечественная война, 1941—1945 : энциклопедия / под ред. М. М. Козлова. — М. : Советская энциклопедия, 1985. — С. 43. — 500 000 экз.
- Карпов А. Н., Коган В. Г. Азовский флот и флотилии. — Таганрог: Сфинкс, 1994. — С. 296.
- Лебедев А. А. У истоков Черноморского флота России. Азовская флотилия Екатерины II в борьбе за Крым и в создании Черноморского флота (1768—1783 гг.) — СПб.: Гангут, 2011. — 832 с. — ISBN 978-5-904180-22-5
- Красная Азовская флотилия. Сборник воспоминаний моряков-азовцев, участников гражданской и Великой отечественной войн. Составитель А. Е. Черцов. — Донецк, Книжное издательство, 1962.
- Азовская флотилия // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.