Bədər Yusupova
Bədər Yusupova (tam adı: Bədər Yusupova, başq. Бәҙәр Әхмәт ҡыҙы Йосопова; 21 dekabr 1901, Orsk, Orsk qəzası[d], Orenburq quberniyası[d], Rusiya imperiyası – 30 avqust 1969, Ufa, Başqırd MSSR, RSFSR, SSRİ) — başqırd sovet aktrisası, BMSSR-in əməkdar və xalq artisti, RSFSR-in əməkdar artisti, Sterlitamakdakı Başqırd Dövlət Teatrının ilk aktrisalarından biri.[1]
| Bədər Yusupova | |
|---|---|
| başq. Бәҙәр Әхмәт ҡыҙы Йосопова | |
| Doğum tarixi | 21 dekabr 1901 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 30 avqust 1969 (68 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vətəndaşlığı | |
| Fəaliyyəti | aktrisa, teatr aktrisası |
| Fəaliyyət illəri | 1926-cı ildən |
| Teatr | |
| Mükafatları |
   |
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]21 dekabr 1901-ci ildə Orenburq quberniyasının Orsk mahalının Orsk şəhərində anadan olmuşdur. 1915-ci ildə məmləkətindəki müəllimlik kurslarını bitirmiş və Orsk tatar məktəbində dərs deməyə başlamışdır.
1916-cı ildə Lusi adı altında Orskun "Gənclər İttifaqı"nda həvəskar teatr səhnəsində İ. Boqdanovanın pyesi əsasında tamaşaya qoyulan "İtkin qadın" dram əsərində və M. Feyzinin "Qaliyabanu" və "Kənddə bayram" əsərlərində Qaliyabanu və Maqrufkamal obrazı ilə ilk dəfə çıxış etmiş, həmçinin başqırd xalq mahnılarını və rəqslərini ifa etməyə başlamışdır.[2]
1919-1929-cu illərdə Başqırdıstan Respublikasında məktəblərdə müəllim kimi, həmçinin Başqırd Milli Təhsil Komissarlığının müxtəlif şöbələrində çalışmışdır.
1926-cı ildən ömrünün sonuna qədər Başqırd Dövlət Teatrının truppasında aktrisa kimi fəaliyyət göstərib. Bədər Yusupova kubair, başqırd milli rəqsləri və mahnıları ilə tez-tez səhnədə, radioda və televiziyada çıxış edirdi.[3]
Böyük Vətən müharibəsi zamanı o, ön cəbhədə konsertlərdə iştirak edirdi.
Rolları
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Qaliyabanu (Qaliyabanu, M. Feyzi)
- Maqrufkamal (Kənddə bayram, M. Feyzi)
- Əminə (Salavat, V. Mortazin)
- Yelizaveta (Karaqul, D. Yutlıy)
- Tanxılu (Aşkadar, M. Buranqulov)
- Anna Andreyevna (Revizor, N. Qoqol)
- Kruçinina (Günahsız müqəssirlər, A. N. Ostrovski)
- Oqudalova (Cehizsiz qız, A. N. Ostrovski)
- Emiliya (Otello, U. Şekspir)
- Xanım Milford (Məkr və məhəbbət, F. Şiller)
- Luşka (Поднятая целина, M. Şoloxov)
- Ulmasbika (Xakmar, S. Miftaxov)
- Kübra (Kaxım-ture və ya 1812-ci il, B. Bikbay)
- Yelena Koşeyeva (Gənc qvardiya, A. Fadeyev)
- Məsrurə (Черноликие, M. Qafuri)
- Sarbi (Başmaqlar, X. İbrahimov)
- Şəmsinur (O geri döndü, Ə. Atnabayev) və digərləri.
Mükafatları
[redaktə | mənbəni redaktə et]- BMSSR-in əməkdar artisti (1935)
- BMSSR-in xalq artisti (1940)
- RSFSR-in əməkdar artisti (1944)
- "Şərəf nişanı" ordeni (1944)
- "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni (1955)
Xatirəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Ufa şəhərindəki aktyorlar evi Bədər Yusupovanın adını daşıyır.
- Ufa şəhərində "Bədər Yusupova adına aktyorlar evi"nin ictimai nəqliyyat dayanacağı da onun adını daşıyır.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Юсупова Б. А. в Театральной энциклопедии". 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-30.
- ↑ "Культурный мир Башкортостана". 2013-12-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-30.
- ↑ "Юсупова Б. А. в Башкирской энциклопедии". 2013-04-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-31.