Badis ibn Habus

Badis ibn Habus (?-1073) — İfrikiyyədə hökm sürən Zirilər sülaləsi (Sanhacə) dövlətinin hökmdarı.

Badis ibn Habus
ərəb. باديس بن حبوس‎
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	1002
Vəfat tarixi	1073
Vəfat yeri	Qranada, Zirilər sülaləsi
Fəaliyyəti	hərbi qulluqçu
Ailəsi	Zirilər sülaləsi
Rütbəsi	Əmir
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Atası Habbusun 1038-ci ildə ölümü üzərinə Qranada hökmdarı oldu Bərbərilərlə bəzi yəhudilər qardaşı Buluqqini taxta keçirmək istədilərsə də, ərəblərlə vəzir Samuel b. Nağrilənin də (Nağzalə) içində olduğu bir qrup yəhudi Badisi tərcih etdi. Badis taxta keçər-keçməz çevrədəki digər müluküt-təvaif ilə uğraşmaq zorunda qaldı. Məriyyə hakimi Züheyr əl-Amiri, Bunt yaxınlarında meydana gələn savaşda Badis qarşısında məğlub oldu və vəziri İbn Abbas ilə birlikdə öldürüldü (1038). Hakimiyət sahəsini genişlətmək və bütün Əndülüsə hakim olmak istəyən Badis böyük bir orduyla İşbiliyə üzərinə yürüdü. Şəhərin hakimi Qazı Əbül-Qasım İbn Abbad aparılan savaşda məğlub oldu və öldürüldü (1042). Daha sonra İshaq b. Məhəmməd əl-Birzali, Məhəmməd b. Nuh əd-Dəmməri, Abdun b. Hizrun kimi Bərbəri rəislərini Cəzirətülhadra hakimi Məhəmməd b. Qasım əl-Hammudini xəlifə olaraq tanımaları üçün razı salan Badis onları da yanına alaraq İşbiliyə hakimi Mutazıd üzərinə yürüdü və şəhəri bir müddət muhasirə etdi (1047–1048). Bu hadisələrdən sonra Badisin şöhrəti artdı və çevrədəki hökmdarlar ondan çəkinməyə başladılar. 1057-ci ildə Malaqaya girərək son Hammudi hökmdarı Məhəmməd əl-Müstalini taxtından uzaqlaşdırdı, ancaq Abbadi hökmdarı Mutazıdın 1067-ci ildə Karmunəni zəbt etməsinə əngəl olmadı.

Vəziri Samuəl b. Nağrilənin ölümü (1056) üzərinə yerinə keçən oğlu Josəphin yahudiləri önəmli məvkilərə gətirməsi və onlara gəniş imkanlar tanıması əhalinin təpkisinə və etirazına yol açdı. Josəph isə bu təpkiləri önəmsəmədiği gibi tasarruflarına karşı çıkan Badisin kardəşiylə aynı adı taşıyan oğlu Bulukkini öldürtməktən də çəkinmədi, hatta daha iləri gidip Badisə İspaniyada müstakil bir yahudi dəvləti kurmak istədiğini söylədi. Nihayət Məriyyə hakimi İbn Sumadih ilə gizlicə habərləşip onu Gırnatayı ələ gəçirməyə təşvik ətməsi üzərinə Sanhacəlilər ayaklanıp vəziri öldürdülər və cəsədini şəhrin kapısına astılar (1066–1067).

Badis 1073 yılında Gırnatada öldü və ölkəsi iki torunu arasında taksim ədildi. Səyfüddəvlə Abdullah Gırnataya, Təmim də Malagaya hakim oldu.

Çox cəsur, mərt və yardım səvər bir insandı. İdarəsini güçləndirmək uğrunda kan dökməktən çəkinməzdi. Abbadi Hükümdarı Mutazıd tarafından öldürülən Bərbərilərin intikamını almak için Gırnatadaki bütün ərəbləri öldürmək istədiysə də vəziri Samuəl buna əngəl oldu. Ayrıca pək çok imar faaliyətində bulundu. Kalələri müstahkəm halə gətirdi və muhtəşəm saraylar yaptırdı.