Biz və bizim dağlar

Biz və bizim dağlar[1][2] (erm. Մենք ենք մեր սարերը, Menk enk, mer sarerı,[3][4] hərf. Biz dağlarımızıq),[5] həmçinin Nənə-baba (erm. տատիկ-պապիկ, Tatik Papik) və ya Qarabağlılar (erm. Ղարաբաղցիներ, Ğarabaghtsiner)[4] — Xankəndi şəhərinin şimalında 1967-ci ildə tikilmiş abidə. Abidə ermənilər arasında Nənə-baba (erm. տատիկ-պապիկ, Tatik Papik) kimi də tanınır.[6][7] Heykəl Dağlıq Qarabağın erməni icmasının,[8] hətta bütövlükdə erməni kimliyinin simvolu kimi qəbul edilir.[9] Abidə heç bir dövlət tərəfindən tanınmayan keçmiş Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının rəsmi simvollarından biri idi və Dağlıq Qarabağ Respublikasının gerbində istifadə edilirdi.[10]

Biz və bizim dağlar
Xəritə
39°50′13″ şm. e. 46°46′11″ ş. u.HGYO
Ölkə Azərbaycan
Şəhər Xankəndi
Yerləşir Xankəndi
Tikilmə tarixi 1967
Hündürlüyü 9 m
Biz və bizim dağlar (Azərbaycan)
Biz və bizim dağlar
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Heykəltəraşı Sarqis Bağdasaryan, memarı Səfi Qarayevdir.[11]

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Biz və bizim dağlar" abidəsi keçmiş Azərbaycan SSR DQMV-nin Əsgəran rayonunda, Xankəndi şəhəri yaxınlığında 1967-ci ildə ucaldılmışdır. Abidənin tikilişi üçün Xankəndidəki akasiya meşəsi qırılıb.[12] Abidənin heykəltərəraşı Azərbaycan sakini, erməni mənşəli memar Sarqis Bağdasaryandır, memarı isə Səfi Qarayevdir.[11] Abidə Azərbaycan SSR sakini tərəfindən Azərbaycan SSR ərazisində Azərbaycan SSR büdcəsindən ayrılmış vəsait hesabına yaradılmışdır.[13] Abidənin müəllifinin oğlunun sözlərinə görə, Azərbaycan hakimiyyəti tərəfindən onun quraşdırılmasına mane olmaq cəhdləri olmuşdur.[14][15]

"Pravda" qəzetinin yazdığına görə, abidə "dünyada uzunömürlülərin şərəfinə tikilmiş ilk abidədir".[16] Şahin Mkrtçyanın 1983-cü ildəki nəşrlərə istinadən qeyd etdiyi kimi, Dağlıq Qarabağ "planetdə uzunömürlülərin episentri" adlanırdı. SSRİ-də yaşı 100-dən yuxarı olan insanlar ən çox burada yaşayırdı.[17][18]

Heykəl heç bir dövlət tərəfindən tanınmayan Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının rəsmi simvollarından biridir və Dağlıq Qarabağ Respublikasının gerbində istifadə edilir.[10]

Avroviziya qalmaqalı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2009-cu il Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi zamanı Ermənistan təmsilçisinin ifasından əvvəlki "açıqca"ya digər lokal simvollarla yanaşı "Biz və bizim dağlar" abidəsi də daxil edilmişdir. Azərbaycandan olan nümayəndələr Dağlıq Qarabağ ərazisinin de-yure Azərbaycanın tərkib hissəsi olduğu üçün Ermənistan təmsilçisinin giriş videosunda "Biz və bizim dağlar" ifadəsinin işlədilməsi ilə bağlı Avropa Yayım İttifaqına şikayət etmişdilər.[19] Şikayətə cavab olaraq finalda həmin hissə montaj edilərək videodan kənarlaşdırılmışdır. Bununla belə, Ermənistan buna cavab olaraq, abidənin şəkillərini arxa fonda video ekranda, final mərhələsində Ermənistanda olan səsverməsinin nəticələrini elan edən sözçüsü Siruşonun əlində olan yazı lövhəsinin arxasında yerləşdirilmişdir.[20]

Populyar mədəniyyətdə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu abidə İkinci Qarabağ müharibəsinə diqqəti cəlb etmək üçün ABŞ-nin erməniəsilli "System of a Down" qrupunun "Protect the Land" and "Genocidal Humanoidz" mahnılarının bədii əsərlərində əks olunmuşdur.[21]

Qalereya

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Sarqis Bağdasaryanın "Nənə və baba" heykəli.
    Sarqis Bağdasaryanın "Nənə və baba" heykəli.
  • Abidənin yerləşdiyi təpədən görünüş.
    Abidənin yerləşdiyi təpədən görünüş.
  • Qondarma DQR-nin gerbində təsviri.
    Qondarma DQR-nin gerbində təsviri.
  • Ermənistanın "Artsax" xatirə sikkəsi üzərində abidənin təsviri. 1994-cü il.
    Ermənistanın "Artsax" xatirə sikkəsi üzərində abidənin təsviri. 1994-cü il.
  • 5 nominallı Qarabağ dramı üzərində abidənin təsviri.
    5 nominallı Qarabağ dramı üzərində abidənin təsviri.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Seyidov V. Öz dəyərlərimizi qoruyaq // Azərtac. — 2009. — 6 iyun.
  2. ↑ Mirzəzadə A. Xankəndi – Azərbaycanın mirvari şəhəri // 525-ci qəzet. — 2010. — 16 fevral. — 6.
  3. ↑ Х. Айвазян. ներում առեղծված ձեռագի // Армянская энциклопедия (арм.). 2004. 581. 2021-08-03 tarixində arxivləşdirilib.
  4. ↑ 1 2 Х. Айвазян. ՂԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ Արև Գրիգորի // Армянская энциклопедия (арм.). 2004. 253. 2021-08-03 tarixində arxivləşdirilib.
  5. ↑ Nicholas Holding, Deirdre Holding. Armenia: With Nagorno Karabagh. Chalfont St Peter, UK: Bradt Travel Guides. 2011. ISBN 9781841623450. Arxiv surəti 9 oktyabr 2021 tarixindən Wayback Machine saytında
  6. ↑ "Бегларян Ашот. Путешествие по Арцаху". 2011-08-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-01-22.
  7. ↑ "WE ARE OUR MOUNTAINS". http://monumentalism.net/ (English). 2021-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-01.
  8. ↑ Jo Laycock. Nagorno-Karabakh's Myth of Ancient Hatreds // www.historytoday.com (ingilis). 2020. 2021-08-17 tarixində arxivləşdirilib.
  9. ↑ John Noble, Mark Elliott, Michael Kohn, Arpi Armenakian Shively. Armenia and Nagorno-Karabagh // Georgia, Armenia & Azerbaijan. UK: Lonely Planet. 2008. 303. ISBN 978-1-74104-477-5.
  10. ↑ 1 2 "Coat of Arms". 2011-07-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-29.
  11. ↑ 1 2 https://tribunainfo.az/xankendideki-biz-ve-daglar-abidesi-qalmaqali-muellifi-kimdir/
  12. ↑ İctimai TV. "Xankəndidəki "abidə"nin tikintisində iştirak edən azərbaycanlı bənna" (az.). Youtube.com. 04.10.2023. 2023-10-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-04.
  13. ↑ "ÖZ DƏYƏRLƏRİMİZİ QORUYAQ". azertag.az. azertag.az. 2021-04-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 oktyabr 2016.
  14. ↑ Памятник "Мы и наши горы": при чем здесь Квазимодо и Эсмеральда? // https://ru.armeniasputnik.am. 2020. 2021-08-01 tarixində arxivləşdirilib.
  15. ↑ Кари Амирханян. «Мы, наши горы». В Национальной галерее Армении открылась выставка работ скульптора Саркиса Багдасаряна, посвященная 90-летию со дня его рождения // https://noev-kovcheg.ru. 2021-08-01 tarixində arxivləşdirilib.
  16. ↑ Правда, 1976, 31 декабря (№ 365)
  17. ↑ Нагорный Карабах, Баку, 1983, с.5
  18. ↑ Бакинский рабочий, 1983, 10 февраля (№ 34)
  19. ↑ Deasy, Kristin. "Eurovision: A Melting-Pot Contest, Where Native Doesn't Always Mean Best". Radio Free Europe/Radio Liberty. 2009-05-15. 2016-04-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-05-17.
  20. ↑ Krikorian, Onnik. "Ethnic rivalry wins over kitsch in the Caucasus". Frontline Club. 2009-05-16. 2020-04-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-09-17.
  21. ↑ "Hear System of a Down's First New Music in 15 Years, 'Protect the Land' and 'Genocidal Humanoidz'". Rolling Stone. 6 November 2020. 6 November 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 November 2020.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]