Cozef Kittincer
Cozef Uilyam Kittincer II (ing. Joseph William Kittinger II; 27 iyul 1928[1][2], Tampa, Florida[1][2] – 9 dekabr 2022[3][4][…]) — "Manhigh" və "Excelsior" layihələrində iştirakı ilə tanınan ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri zabiti. Vyetnam müharibəsi zamanı o, vurularaq əsir düşmüş və 11 ay əsirlikdə qalmışdır.
| Cozef Kittincer | |
|---|---|
| ing. Joseph William Kittinger Jr. | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Joseph William Kittinger Jr.[1][6][…] |
| Doğum tarixi | 27 iyul 1928[1][2] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 9 dekabr 2022[3][4][…] (94 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | ağciyər xərçəngi[7] |
| Vətəndaşlığı | |
| Təhsili |
|
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Qoşun növü | ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri[5] |
| Xidmət illəri | 1949–1978 |
| Döyüşlər | |
| Təltifləri |
                |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Florida ştatının Tampa şəhərində anadan olub. 1949-cu ilin martında o, ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinə qatılır və pilot hazırlığı məktəbinə göndərilir. 1950-ci ilin martında təlimi başa vurduqdan sonra pilot adını və kiçik leytenant rütbəsini qazandı. Daha sonra 86-cı qırıcı-bombardmançı qrupun tərkibində AlmaniyadakıRamştayn Hava Bazasında xidmət etmişdir. 1953-cü ildə Nyu-Meksikodakı Holloman Hərbi Hava Qüvvələri bazasına köçürülmüş, burada hava təhlükəsizliyi zabiti olaraq sağ qalma və katapulta metodları üzrə təlimatçı kimi xidmət etmişdir.
"Ekselsior" layihəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Layihənin adı latın dilindən "yüksək" mənasını verən "excelsior" sözündən gəlir. Layihə böyük hündürlükdən paraşütlə tullanmanı tədqiq etmək üçün planlaşdırılmış və stratostatlardan həyata keçirilməli olan cəmi üç tullanış nəzərdə tutulmuşdu. O zaman kapitan Kittincer Rayt-Patterson Hərbi Hava Qüvvələri bazasındakı Aerotibbi Laboratoriyaya təhkim edilmişdi. İlk tullanış 16 noyabr 1959-cu ildə 23300 metr hündürlükdən edildi. Texniki xəta səbəbindən sabitləşdirici paraşüt açılmadı və Kittincer hava burulğanına düşərək bədəni dəqiqədə 120 dövrə sürətlə fırlanmağa başladı. Yüklənmənin 22g-yə qədər artması səbəbindən Cozef huşunu itirdi. Paraşüt avtomatik paraşüt açma qurğusu vasitəsilə açıldı və o yerə sağ-salamat enə bildi. Dekabrın 11-də o bu dəfə 22760 metr hündürlükdən tullandı və buna görə "Leo Stivens paraşüt medalı" ilə edildi.
1960-cı il avqustun 16-da Ekselsior layihəsi çərçivəsində 31300 metr hündürlükdən sonuncu tullanış baş tutdu. Sabitləşdirmə üçün əyləc paraşütünü açan Cozef Kittincer 5500 metr hündürlükdə əsas paraşütü açana qədər 4 dəqiqə 36 saniyə ərzində saatda 988 km (və ya saniyədə 274 m) sürətə çatmışdı. Sağ əlcəyin hermetikliyi pozulmuşdu. Bu tullanışda bir neçə rekord qeydə alındı: stratostatdan ən yüksək tullanış, ən yüksək paraşütlə tullanma, əyləc paraşütü ilə ən uzun düşüş və tullanış zamanı əldə edilən ən yüksək sürət. Bütün bu qeydlər ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən qeydə alınıb, lakin FAI tullanış zamanı sabitləşdirici paraşütdən istifadə edildiyinə görə bu rekordları tanımır.
"Stargeyzer" layihəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Holloman aviabazasına qayıdan Kittincer 1962-ci il dekabrın 13–14-də "Stargeyzer" layihəsində iştirak etdi. O və astronom Uilyam K. Uayt stratostatla 19050 metr hündürlüyə qalxaraq burada 15 saatdan çox astronomik müşahidələr apardılar.
Sonrakı xidməti
[redaktə | mənbəni redaktə et]Kittincer daha sonra Vyetnamda xidmət etdi və 483 uçuş yerinə yetirdi. ƏvvəlcəDouglas A-26 Invader və modifikasiya olunmuş On Mark Engineering B-26K Counter-Invader ilə uçurdu, sonradan isə McDonnell Douglas F-4 Phantom II- yə keçdi və 555-ci taktiki qırıcı eskadronun komandiri oldu. O, həm də 432-ci taktiki kəşfiyyat aviaqrupunun komandiri idi.
Kittincer 1972-ci il mayın 11-də Uilyam C. Reyçlə birlikdə F-4D ilə Şimali Vyetnamın Tay Nquyen kəndinin şimal-qərbindən uçarkən vuruldu[8][mənbədə yoxdur] Fantom MiQ-21 təyyarəsi tərəfindən vuruldu və katapultasiyadan sonra Kittincer və Reyç ələ keçirilərək Hanoy Hilton həbsxanasına yerləşdirildi. Onlar 11 ay orada qaldılar. Kittincer əsirlikdə olarkən işgəncələrə məruz qalırdı .
Florida ştatının Orlando şəhərində yaşayırdı. O , Red Bull Stratos layihəsinin həyata keçirilməsində köməklik göstərmişdir .
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Pyotr Dolqov — stratosferdən tullanma zamanı həlak olan sovet paraşütçü.
- Feliks Baumqartner — 2012-ci ilin oktyabrında stratostatdan rekord tullanış edən paraşütçü.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Goldstein R. Joseph Kittinger, a Record-Setter High in the Skies, Dies at 94 (ing.). 2022. ISSN 0362-4331
- ↑ 1 2 3 4 Joseph Kittinger Obituary - Altamonte Springs, FL (ing.). Dignity Memorial.
- ↑ 1 2 Joseph Kittinger, who set longtime parachute record, dies (ing.).
- ↑ 1 2 Joseph Kittinger: highest skydiver for 52 years dies aged 94en (ing.).
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Veteran Tributes.
- ↑ Joseph “Joe” William Kittinger, Jr. | National Aviation Hall of Fame (ing.).
- ↑ Joseph Kittinger, who set longtime parachute record, dies (ing.). 2022.
- ↑ Vietnam Air Losses, Chris Hobson, Midland Publishing, Hinckley UK, c2001, p.226, ISBN 1-85780-115-6
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Bioqrafiyası Arxivləşdirilin (Yoxlanılıb 25 avqust 2009)
- ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin saytında profili (ing.) (Yoxlanılıb 25 avqust 2009)
- "Populyar mexanika" jurnalında da barəsindəki məqalə Arxivləşdirilib (Yoxlanılıb 25 avqust 2009)