Diyadin (Ağrı)

Diyadin (türk. Diyadin) — Ağrı ilinin ilçəsi. Kürt əhali üstünlük təşkil edir.

Diyadin
39°32′24″ şm. e. 43°40′38″ ş. u.HGYO
Ölkə	Türkiyə[1]
Tarixi və coğrafiyası
Mərkəzin hündürlüyü	1.925 m
Əhalisi
Əhalisi	42.123 nəf. (2018)
Xəritəni göstər/gizlə Diyadin
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Diyadinin adını dövrün sultanı Ziyaəddindən alması barədə şayiələr Fəxri adından bəri bir çox mənbələrdə xatırlanır. Ancaq tarixi mənbələrdə bu adın sultanı yoxdur. Yerli insanlar kürd dilində danışır və Diyadin yox, "Gihadin" deyirlər. İlçədə həddindən artıq adət və aşirətçilik mövcuddur. Həmçinin, şərqdə aşirət siyasətinin ən çox qızışdığı yerdir.

Diyadin köhnə bir şəhərdir. Tarixdəki adı Daudyana olmuşdur. İlçədə və yaxın ərazilərdə qədim şəhərlər və tarixi xarabalıqlar var. Diyadin qalası, Meya kənd xarabalıqları və Tokluca qalası əsas görməli yerləridir. Bölgə Arsaqlı, Səlcuqlu, İlhanlı, Qaraqoyunlu, Səfəvi və Osmanlı dövlətlərinin hakimiyyəti altında qalmışdır. 1514-cü il Çaldıran döyüşü nəticəsində və 1578 Osmanlı-İran müharibəsindən sonra Van bölgəsi ilə Osmanlı ərazisinə qatıldı. Elə həmin il Van bəylərbəyliyinə daxil olan Bəyazid Sancaq ilə əlaqəli bir qəza oldu. 1744-cü ildə, Sancaqın 4 qəzası ilə Ərzurum bəylərbəyliyinə bağlandı.

Birinci Dünya müharibəsi dövründə təxminən üç il Rusiya işğalı altında qaldı və 14 aprel 1918-ci ildə yenidən Türk hakimiyyətinə daxil olmuşdur.

İlçə sərhədləri daxilində Meya mağaraları var. Tendürek dağının ətəkləri yaxınlığında yerləşən ilçə isti bulaqları ilə məşhurdur. İnsanlar ümumiyyətlə yaşayışlarını heyvan və kənd təsərrüfatı işləri ilə qazanırlar və insanların əksəriyyəti yoxsulluqla üzləşirlər.

Rayon mərkəzindən 5 kilometr cənubda yerləşən Diyadin isti bulaqları beş hissəyə bölünür: İlanlı, Davud, Köprü, Tunca, Özdənlər isti bulaqları. Ağqoyunlu bəyin oğlu Uzun Həsən Ziyaəddin bəy, minlərlə ildir istifadə olunan bu isti bulaqlar yaxınlığında ilk qurğular qurmuşdur. Davud və Köprü keramika su xüsusiyyətləri baxımından oxşardır. Körpü köklərinin çöküntüləri Murad çayı üzərində təbii bir körpü yaratdığına görə bu ad verilmişdir. Spalar dəmir, kükürd, sulfat, kalsium və bikarbonatla zəngindir. Suyun istiliyi 60-70 dərəcədir.

2016-cı ilin sentyabr ayında bələdiyyə başçısı Hazal Aras "PKK-KCK və FETÖ-yə kömək və dəstək verdiyi səbəbiylə istintaq və mühakimə etmə" kontekstində vəzifəsindən uzaqlaşdırılmış və Bələdiyyə Başçısı Mekan Çevirən təyin edilmişdir.