Dmitri Uznadze

Dmitri Uznadze (gürc. დიმიტრი უზნაძე; 20 dekabr 1886 (1 yanvar 1887) – 9 oktyabr 1950[1][2], Tbilisi[1]) — gürcü psixoloq və psixologiya üzrə elmlər doktoru, Tbilisi Dövlət Universitetinin (TDU) və Gürcüstan Elmlər Akademiyasının (GEA) həmtəsisçisi.

Dmitri Uznadze
gürc. დიმიტრი ნიკოლოზის ძე უზნაძე
Doğum adı დიმიტრი უზნაძე
Doğum tarixi 20 dekabr 1886 (1 yanvar 1887)
Vəfat tarixi 9 oktyabr 1950(1950-10-09)[1][2] (63 yaşında)
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı
İş yeri
Təhsili
Üzvlüyü
Mükafatları "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni "Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dmitri Uznadze 1886-cı ildə Gürcüstanın qərbindəki Kutaisi vilayətinin Sakara adlı kəndində, kəndli ailəsində anadan olmuşdur. 1896-cı ildə Kutaisi Liseyinə daxil olmuşdur. 1905-ci il inqilabına qatıldığı üçün liseydən qovuldu.[3] Təhsilini davam etdirmək üçün əvvəlcə İsveçrəyə, daha sonra isə Almaniyaya getdi. 1909-cu ildə Leypsiq Universitetinin fəlsəfə fakültəsini bitirmişdir. 1910-cu ildə "Vladimir Solovev: Epistemologiya" adlı əsəri ilə Almaniyanın Vittenberq Universitetində doktorluq dərəcəsi almışdır. 1909-cu ildə ölkəsinə qayıtdıqdan sonra Kutaisidə tarix müəllimliyi etmişdir.

1912-ci ildə Dmitri Uznadzenin "Təcrübə Pedaqogikasına Giriş" adlı kitabı nəşr olunmuşdur. Beləliklə, Gürcüstanda iki yeni fənnin əsası qoyuldu. Bu fənnlərə təşəbbüs pedaqoqikası və uşaq psixologiyası fənnləri daxildir. Dmitri Uznadze 1910-cu ildə Rusiyanın ilk praktiki-pedaqoji qurultayında Gürcüstanı təmsil etmişdir. O, qurultay zamanı qabaqcıl pedaqoji fikirləri məktəb praktikasına gətirməyə çalışmışdır.[4] 1915–1917-ci illərdə Sinatle qızlar məktəbinin direktoru kimi fəaliyyət göstərmişdir.

1917-ci Oktyabr inqilabından sonra Tiflis Dövlət Universitetinin (TDU) yaradılmasında iştirak etmişdir.[5] Yüksək ixtisaslı təhsil kadrlarının hazırlanması və pedaqogikası sahəsində elmi tədqiqatlar aparmışdır. Təhsil və məktəb islahatı məsələləri üzrə də çalışmışdır. 1917-ci ildə "Zaqafqaziyada məktəb islahatı" adlı kitab nəşr etdirmişdir. 1941-ci ildə Gürcüstan Elmlər Akademiyasını (GAS) qurdu. 1941–1950 illər arasında Gürcüstan Elmlər Akademiyası Psixologiya İnstitutunun (indiki Dmitri Uznadze adına Psixologiya İnstitutu) ilk direktoru olmuşdur. 1946-cı ildə ona "Gürcüstanın görkəmli elm xadimi" adı verilmişdir.

9 oktyabr 1950-ci ildə Tbilisidə vəfat edən Dimitri Uznadze, Tbilisi Dövlət Universitetinin bağçasında dəfn edildi.[6] 1951-ci ildən bəri Tbilisi Dövlət Universitetində onun adını daşıyan təhsil təqaüdü təsis edilib. Dimitri Uznadzenin yaşadığı ev, şəxsi əşyalarını ilə birlikdə muzey kimi fəaliyyət göstərir.[7]

Psixologiyanın inkişafında xüsusi rol oynayan monoqrafiyaları : "Eksperimental Psixologiyanın Əsasları" (1925), "Ümumi Psixologiya" (1940), "Uşaq Psixologiyası" (1947), "Ruh psixologiyasının eksperimental əsasları" (1949), "Eksperimental Pedaqogikaya giriş" (1912). Həmçinin 1917-ci ildə nəşr edilmiş gürcü dilindəki ilk dərs kitabları : "Qədim Şərq və ibtidai mədəniyyət", "Qədim Yunanıstan", "Yeni tarix", "Roma Tarixi".

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 3 4 Узнадзе Дмитрий Николаевич // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ 1 2 Dimitri Uznadze // Internet Philosophy Ontology project (ing.).
  3. ↑ Georgy Ketchuashvili. DIMITRY UZNADZE (1886–1950) (PDF) (ingilis). Paris: Georgy Ketchuashvili. 2002. 2020-07-15 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-11-13.
  4. ↑ nplg.gov.ge. "დიმიტრი ნიკოლოზის ძე უზნაძე" (gürcü). 2020-11-17 tarixində arxivləşdirilib.
  5. ↑ iliauni.edu.ge. "DIMITRI UZNADZE" (gürcü). 2020-11-20 tarixində arxivləşdirilib.
  6. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2020-11-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-13.
  7. ↑ nplg.gov.ge. "დიმიტრი უზნაძე" (gürcü). 2020-07-31 tarixində arxivləşdirilib.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]