Fələstinli ərəblər

Ramallahda yaşayan Fələstinli bir ailənin 1900 - 1910 illəri arasında çəkilən şəkli
Fələstində yaşayan fələstinlilərin sayı

Fələstinlilər (ərəb. الفلسطينيون‎, əl-Filəstiniyyun; ivr. ‏פָלַסְטִינִים‏‎, Faləstinim) və ya Fələstin xalqı (ərəb. الشعب الفلسطيني‎, əş-şəb əl-Filəstini), həmçinin Fələstin ərəbləri və ya fələstinli ərəblər (ərəb. العرب الفلسطينيون‎, əl-ərəb əl-Filəstiniyyun) — minilliklər boyu Fələstin regionunda məskunlaşmış, indiki dövrdə mədəni və linqvistik baxımdan ərəb olan xalqlardan törəmiş[1][2][3][4][5][6][7][8][9] etnomilli qrup.[10][11][12][13][14][15][16]

Müxtəlif müharibələrə və mühacirətlərə baxmayaraq, dünyadakı Fələstin əhalisinin təxminən yarısı indiki İsraili, Fələstinin Qərb sahili və Qəzzə zolağının ərazilərini əhatə edən keçmiş Fələstin mandatı ərazisində yaşamağa davam edir.[17] İsraildə fələstinlilər ölkənin ərəb vətəndaşlarının bir hissəsi olaraq əhalinin demək olar ki, 21 faizini təşkil edir.[18] Onların bir çoxu fələstinli qaçqın və ya məcburi köçkün fələstinlilərdir. Odur ki, onlar arasında bir milyon çox fələstinli Qəzzə zolağından,[19] təxminən 750,000 nəfəri İordan çayının qərb sahilindən[20] və təxminən 250,000 İsrailin özündəndir. Fələstin diasporunun yarıdan çoxu heç bir ölkədə qanuni vətəndaşlığı olmayan apatrid şəxslərdir.[21] Diaspor əhalisinin 2,1 milyonu qonşu İordaniyada qaçqın kimi qeydiyyatdadır və onların əksəriyyəti İordaniya vətəndaşıdır.[22][23]

Populyasiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fələstinlilər, başlıca Fələstindəki öz tabeliyində olan ərazisində, İsraildə, İordaniya, ərəb ölkələrində yaşayırlar. Orta Şərq daxilində ən çox fələstinli təxmini yarım milyon insan ilə Çilidədir. İsrail əhalisinin 16 % müsəlman, 2 % xristian fələstinlilərdən təşkil olunub.[24]

Din

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fələstinlilər çoxu sünni, müsəlmandır. Bundan əlavə az miqdarda xristian bir qrup da vardır. Xristian fələstinlilər çoxsu Fələstin daxilindəki bölgələrdə yaşayırlar.

Dil

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fələstinli ərəbcənin Fələstin ləhcəsini istifadə edirlər. İsrail vətəndaşı olan fələstinlilərin çoxsu ivritcə və ərəbcə olmaq üzrə iki ana dilə malikdir.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Palestine Nationalism: A. Search for Roots". The New York Times (ingilis). 1978-02-19. ISSN 0362-4331. 15 October 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-23. The Palestinians are an Arab people, largely Moslem but with important numbers of Christians, who live in, once lived in, or trace their descent through parents or grandparents to the land once known as Palestine, which came under a British mandate in 1922 and now is the land of Israel, the West Bank of the Jordan and the Gaza Strip.
  2. ↑ Yakobson, Alexander; Rubinstein, Amnon. Israel and the Family of Nations: The Jewish Nation-state and Human Rights (ingilis). Taylor & Francis. 2009. 179. ISBN 978-0-415-46441-3. 2 November 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 November 2023. Of course, the notion that the Palestinians are an Arab people, an integral part of the Arab world ('the Arab nation'), is wholly legitimate and natural, given the history and culture of the people in question.
  3. ↑ Wilmer, Franke. Breaking Cycles of Violence in Israel and Palestine: Empathy and Peacemaking in the Middle East (ingilis). Rowman & Littlefield. 15 January 2021. 14. ISBN 978-1-7936-2352-2. 29 November 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 November 2023. People know who they are, where they live, and where their families have lived for centuries or millennia
  4. ↑ Dowty, Alan. Israel/Palestine. London, UK: Polity. 2008. səh. 221. ISBN 978-0-7456-4243-7. 29 November 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 November 2023. Palestinians are the descendants of all the indigenous peoples who lived in Palestine over the centuries; since the seventh century, they have been predominantly Muslim in religion and almost completely Arab in language and culture.
  5. ↑ Abu-Libdeh, Bassam, Peter D. Turnpenny, and Ahmed Teebi. 2012. "Genetic Disease in Palestine and Palestinians". Pp. 700–11 in Genomics and Health in the Developing World, edited by D. Kumar. Oxford University Press. p. 700: "Palestinians are an indigenous people who either live in, or originate from, historical Palestine.... Although the Muslims guaranteed security and allowed religious freedom to all inhabitants of the region, the majority converted to Islam and adopted Arab culture."
  6. ↑ Khalidi, Rashid Ismail, et al. [1999] 2020. "Palestine § From the Arab Conquest to 1900" Arxiv surəti 30 oktyabr 2023 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 30 oktyabr 2023 at the Wayback Machine. Encyclopædia Britannica. "The process of Arabization and Islamization was gaining momentum there. It was one of the mainstays of Umayyad power and was important in their struggle against both Iraq and the Arabian Peninsula.... Conversions arising from convenience as well as conviction then increased. These conversions to Islam, together with a steady tribal inflow from the desert, changed the religious character of Palestine's inhabitants. The predominantly Christian population gradually became predominantly Muslim and Arabic-speaking. At the same time, during the early years of Muslim control of the city, a small permanent Jewish population returned to Jerusalem after a 500-year absence."
  7. ↑ Palestine // Encyclopædia Britannica. 2007. 10 December 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 August 2007. The Arabs of Palestine began widely using the term Palestinian starting in the pre–World War I period to indicate the nationalist concept of a Palestinian people. But after 1948—and even more so after 1967—for Palestinians themselves the term came to signify not only a place of origin but also, more importantly, a sense of a shared past and future in the form of a Palestinian state.
  8. ↑ Bernard Lewis. Semites and Anti-Semites, An Inquiry into Conflict and Prejudice. W.W. Norton and Company. 1999. səh. 169. ISBN 978-0-393-31839-5.
  9. ↑ Parkes, James. [1949] 1970. Whose Land? A History of the Peoples of Palestine (rev. ed.) Penguin. pp. 209–10: "the word 'Arab' needs to be used with care. It is applicable to the Bedouin and to a section of the urban and effendi classes; it is inappropriate as a description of the rural mass of the population, the fellaheen. The whole population spoke Arabic, usually corrupted by dialects bearing traces of words of other origin, but it was only the Bedouin who habitually thought of themselves as Arabs. Western travelers from the sixteenth century onwards make the same distinction, and the word 'Arab' almost always refers to them exclusively.... Gradually it was realized that there remained a substantial stratum of the pre-Israelite peasantry, and that the oldest element among the peasants were not 'Arabs' in the sense of having entered the country with or after the conquerors of the seventh century, had been there already when the Arabs came."
  10. ↑ Wittes, Tamara Cofman. 2005. How Israelis and Palestinians Negotiate: A Cross-cultural Analysis Arxivləşdirilib 29 noyabr 2023 at the Wayback Machine. US Institute of Peace Press. p. 5. "But given that the groups we are concerned with (Israelis and Palestinians) are ethnonational groups, their political cultures are heavily shaped by their ethnonational identities."
  11. ↑ Jabareen, Hassan. 2002. "The Future of Arab Citizenship in Israel:Jewish-Zionist Time in as Place with No Palestinian memory." In Challenging Ethnic Citizenship: German and Israeli Perspectives on Immigration Arxivləşdirilib 29 noyabr 2023 at the Wayback Machine, edited by D. Levy and Y. Weiss. Berghahn Books. p. 214. "This blurring has led to a situation in which characteristics of the State of Israel are presented as characteristics of a nation-state, even though (de facto) it is a binational state, and Palestinian citizens are presented as an ethnic minority group although they are a homeland majority."
  12. ↑ Hussain, Mir Zohair, and Stephan Shumock. 2006. "Ethnonationalism: A Concise Overview" Arxivləşdirilib 29 noyabr 2023 at the Wayback Machine. In Perspectives on Contemporary Ethnic Conflict: Primal Violence Or the Politics of Conviction, edited by S. C. Saha. Lexington Books. pp. 269ff, 284: "The Palestinians...are an ethnic minority in their country of residence."
  13. ↑ Nasser, Riad. 2013. Palestinian Identity in Jordan and Israel: The Necessary 'Others' in the Making of a Nation Arxivləşdirilib 29 noyabr 2023 at the Wayback Machine. Routledge: "What is noteworthy here is the use of a general category 'Arabs', instead of a more specific one of 'Palestinians.' By turning to a general category, the particularity of Palestinians, among other ethnic and national groups, is erased and in its place Jordanian identity is implanted."
  14. ↑ Haklai, Oded. Palestinian Ethnonationalism in Israel (ingilis). University of Pennsylvania Press. 2011-06-15. ISBN 978-0-8122-0439-1. 29 November 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 November 2023. ...throughout the 1990s and 2000s a growing number of PAI political organizations have been increasingly promoting Palestinian consciousness, advancing ethnonationalist objectives, and demanding recognition of collective group rights.
  15. ↑ Abu-Rayya, Hisham Motkal; Abu-Rayya, Maram Hussien. "Acculturation, religious identity, and psychological well-being among Palestinians in Israel". International Journal of Intercultural Relations. 33 (4). 2009: 325–331. doi:10.1016/j.ijintrel.2009.05.006.
  16. ↑ Moilanen-Miller, Heather. "The Construction of Identity through Tradition: Palestinians in the Detroit Metro Area". International Journal of Interdisciplinary Social Science: 143–150. 10 October 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 December 2015.
  17. ↑ Melvin Ember; Carol R. Ember; Ian A. Skoggard. Encyclopedia of Diasporas: Immigrant and Refugee Cultures Around the World. Springer. 2005. 234–. ISBN 978-0-306-48321-9. 29 November 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 May 2013.
  18. ↑ Alan Dowty, Critical issues in Israeli society, Greenwood (2004), p. 110
  19. ↑ "Where We Work – Gaza Strip". UNRWA. 1 September 2013. 25 April 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 November 2013.
  20. ↑ "Where We Work – West Bank". UNRWA. 1 January 2012. 15 January 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 November 2013.
  21. ↑ Arzt, Donna E. Refugees into Citizens – Palestinians and the end of the Arab-Israeli conflict. Council on Foreign Relations. 1997. səh. 74. ISBN 978-0-87609-194-4.
  22. ↑ "Jordan". UNRWA. 31 March 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 November 2023.
  23. ↑ "Palestinians at the end of 2012" (PDF). Palestinian Central Bureau of Statistics. 2009. 15 August 2020 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 11 November 2013.
  24. ↑ "Palestine."Encyclopædia Britannica. Encyclopaedia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2010.