Fərəc bəy Sultanov

Fərəc bəy Zeynal oğlu Sultanov (1860, Saracıq, Şuşa qəzası – 1914, Tiflis) — Azərbaycan pedaqoqu, maarifçi və publisist.^[1]

Fərəc bəy Sultanov
Fərəc bəy Zeynal oğlu Sultanov
Doğum tarixi	1860
Doğum yeri	Saracıq, Şuşa qəzası, Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi	1914
Vəfat yeri	Tiflis, Tiflis quberniyası, Rusiya imperiyası
Vətəndaşlığı	Rusiya imperiyası
Uşağı	Ədhəm Sultanov
Təhsili	Şuşa qəza məktəbi, Zaqafqaziya Müəllimlər Seminariyası, Tiflis Aleksandr Müəllimlər İnstitutu[d]

Görkəmli pedaqoq Fərəc bəy Zeynal oğlu Sultanov 1860-cı ildə Şuşa qəzasının Vərəndə nahiyyəsinin Saracıq kəndində anadan olmuşdur. İlk təhsilini molla yanında aldıqdan sonra Şuşa qəza məktəbində oxumuşdur. Qori Müəllimlər Seminariyasını, Tiflis Aleksandr Müəllimlər İnstitutunu bitirmişdir.

1887–1888-ci illərdə Naxçıvan şəhər məktəbinin elm-fənn müəlliminin köməkçisi işləmişdir^[2]. Naxçıvan qəza məktəbinin ilk azərbaycanlı elm-fənn müəllimi kimi işə başlayana qədər Fərəc bəyin bioqrafiyasında artıq polis təqibləri də, sonralar çarizm əleyhdarlarının daimi "qeydiyyat yerinə" çevrilən Metex qalasında yaşanan həbs həyatı da vardı.^[3] Bəzi mənbələrdə Fərəc bəy Sultanovun 1881–1889-cu illər ərzində Naxçıvanda işlədiyi bildirilir. Fərəc bəy 1890-cı ildən Tiflisə köçmüş, əvvəlcə ruhani idarəsində, eyni zamanda şiə məktəbində işləmiş, daha sonra ömrünün sonuna qədər Zaqafqaziya Dəmir yol idarəsində çalışmışdır. Hələ tələbəlik illərində xalqçılıq ideyaları ilə tanış olmuş Fərəc bəy 1880-ci ildən inqilabi hərəkatda iştirak etmişdir. Bu ildən sosial-demokrat fəhlə dərnəyinin üzvü olmuşdur. 1897–1903-cü illərdə Tiflis Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə Partiyasının üzvü olaraq fəaliyyət göstərmişdir. Tiflisdəki xalqçılar dərnəyinin fəal üzvlərindən biri kimi ad çıxarmışdı.

Fərəc bəy Sultanov 1914-cü ildə vəfat etmişdir.^[4]

Ədəbi yaradıcılıqla məşğul olmuş, "Əliallahilik təriqəti haqqında bəzi qeydlər" adlı publisist məqaləsini dərc etdirmişdi. Tədqiqatçılar məqalədə Cəlil Məmmədquluzadənin “Ölülər” əsərinin mövzusu, xüsusilə Şeyx Nəsrullah obrazı ilə səsləşən məqamlar olduğuna aid fikirlər söyləmişlər.^[5]

1. ↑ Sultanov Fərəc bəy Zeynal oğlu // Cəlil Məmmədquluzadə Ensiklopediyası. Bakı: Şərq-Qərb. 2008. İstifadə tarixi: 2024-09-28.
2. ↑ Кавказский календарь на 1853 год, Тифлис, 1852, s.335
3. ↑ M.Seyidbəyli, A.Nəzərova, S.Namazova, N.Nuriyev. Şuşanın görkəmli simaları. Bakı, 2022, 259 s.
4. ↑ Çingizoğlu Ə. Qarabağda maarif. Bakı: Zərdabi LTD, 2013, 288 s.
5. ↑ Cəlil Məmmədquluzadə ensiklopediyası. Bakı: “ŞərqQərb”, 2008, s. 264

• Ənvər Çingizoğlu, Sultanovlar: Saracıq bəyləri, "Soy" elmi-kütləvi dərgi, 2011, № 8, səh.25-35.