F-16

F-16 Fighting Falcon
F-16 Fighting Falcon
Tipi	çoxməqsədli qırıcı
Hazırlayan	General Dynamics
İstehsalçı	General Dynamics ; Lockheed Martin
Dizayner	General Dynamics
İlk uçuş	2 fevral 1974
İstismara verilmə tarixi	1975
İstimarının bitmə tarixi	davam edir
İstismarçılar	ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri; ABŞ və digər 25 dövlət
İstehsal ili	1973-davam edir
Buraxılış sayı	4.573[…]
Variantları	F-16XL
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

F-16 Döyüşən Şahin (ing. F-16 Fighting Falcon) — Amerika Birləşmiş Ştatları "General Dynamics" şirkəti tərəfindən dizayn və istehsal edilmiş, ABŞ və müttəfiq ölkələrin silahlanmasında olan, çoxməqsədli, dördüncü nəsil hərbi təyyarə. 2-ci dünya müharibəsindən sonra Sovet istehsalı MiQ-21 və ABŞ istehsalı F-4 qırıcı təyyarələrindən sonra ən çox istehsal olunan 3-cü qırıcı təyyarə hesab olunur. 2016-cı ilin iyul ayına qədər 4.573 ədəd istehsal olunmuşdur. Bu qırıcılar B-61 nüvə bombası da daşıya bilir.

İstehsalı

"F-16" təyyarələri 1972-ci ildən bəri ABŞ-nin Lokhid Martin korporasiyası tərəfindən istehsal edilir. Hazırda ABŞ başda olmaqla dünyanın 19 ölkəsinin hərbi hava qüvvələrinin əsasını təşkil edir. İndiyədək 4200-dən çox təyyarə istehsal edilib. F-16 xarici ölkələrdə ən geniş yayılmış dördüncü nəsil qırıcılardır. 80-ci illərin əvvəllərindən başlayaraq təyyarələrin gövdəsi radarlara yaxalanma riskini azaldan xüsusi texnologiya əsasında istehsal edilir. F-16 pilotun yerdən 15 min metr yüksəklikdə, 1100 kilometr saat sürətlə uçarkən katapult etməsinə imkan verən oturacaq ilə təchiz edilib. Yüksək manevr qabiliyyətinə malik olan F-16 təyyarələri təyinatından asılı olaraq müxtəlif tipli silah sistemləri, M61-A-1 markalı, dəqiqədə 511 mərmi ata bilən dördlüləli avtomatik top, yaxın hava döyüşü üçün 6 idarəedilən “hava-hava” raketi, habelə yerüstü hədəflərə zərbə endirmək üçün “hava-yer” raketləri, idarəedilən lazer bombaları, hədəfə elektron sistemlə yönləndirilən idarəedilən raketlərlə təchiz edilib. Beləliklə, təyyarə hava döyüşü ilə yanaşı, yerüstü hədəflərə qarşı da effektiv şəkildə tətbiq edilir. Xüsusən minlərlə kilometr yüksəklikdən və uzaq məsafədən yerüstü hədəflərə dəqiq zərbələr endirir. F-16 təyyarələrinin bir neçə versiyası var və istehsalçı şirkət onu müntəzəm olaraq modernləşdirir. Təyyarələri Lokhid Martin şirkətinin lisenziyası əsasında Türkiyənin TAİ, Belçikanın SABCA və Niderlandın “Fokker” firmaları da istehsal edir. Türkiyə HHQ-nin sərəncamlarında “döyüşən şahin”lərin 200-ə qədər bir neçə tipi var. Habelə Azərbaycana dost ölkələrdən Pakistanın da HHQ-də F-16 təyyarələri yer alır.

Satış qiymətləri

“F-16 Fighting Falcon” xarici bazarlarda 75-80 milyona təklif edilir. Lakin bura təyyarələr üçün ehtiyat hissələri və silah sistemləri daxil deyil. Lakin tam təchizatda bu təyyarələrin qiyməti 120 milyon dollara qədər qalxır.

F-16A/B: US$14.6 milyon (1998)
F-16C/D: US$18.8 milyon (1998)
F-16E/F: US$26.9 milyon (1998)
F-16I: ~US$70 milyon (2006)
F-16A/B: US$14.6 milyon (1998)
F-16C/D: US$18.8 milyon (1998)
F-16E/F: US$26.9 milyon (1998)
F-16I: ~US$70 milyon (2006)

Texniki göstəriciləri (F-16C Blok 50)

Ümumi göstəriciləri

Ekipaj: 1 nəfər
Uzunluğu: 15.06 m
Hündürlüyü: 4.88 m
Qanad genişliyi: 9.96 m
Qanad sahəsi: 27.87 kv.m
Boş çəki: 8,570 kq
Maksimum qalxma ağırlığı: 19,200 kq
Daxili yanacaq çəni: 3,200 kq
Mühərrik: 1 ədəd General Electric F110-GE-129

Uçuş keyfiyyətləri

Maksimum sürət

Dəniz səviyyəsində: Max 1.2 (1,470 km/s)

Yüksəkdə: Max 2 (2,120 km/s)

Döyüş radiusu: 550 km (4 ədəd 450 kq-lıq bombalarla)
Uçuş tavanı: 15,240 m
Dırmanma sürəti: 254 m/s
Qanadların yüklənməsi: 431 kq/kv.m
Çəkmə gücünün çəkiyə nisbəti: 1.095 (50% daxili yanacaq və yüklənmiş çəki ilə 1.24)
Maksimum g-yüklənmə: +9g

İstifadəçilər

ABŞ-dən sonra ən çox F 16 hərbi təyyarələrindən istifadə edən ölkələr İsrail və Türkiyədir. 270-dən artıq F16 hərbi təyyarəsi Türkiyə Respublikasında istismardadır. İndiyə kimi 4,400-dən çox F-16 ABŞ və 25 ayrı ölkəyə satılıb.