Farer adalarında balina ovu

Suvuroy adasının Xvalba qəsəbəsinin çimərliyində öldürülən qrindlər

Farer adalarında balina ovu ən azı X əsrdən bəri mövcuddur[1]. Bu məsələ kiçik balinakimilər üzərində Komissiyanın hansı səlahiyyətə sahib olması ilə bağlı yaranan mübahisələrə görə Beynəlxalq Balina Ovlama Komissiyası (ing. International Whaling Commission — IWC) tərəfindən deyil, Farer səlahiyyətliləri tərəfindən tənzimlənir[2][3]. Hər il təxminən 950 qrind (qara delfinlər, Globicephala melaena) ovlanır, xüsusən isə yayda. Qrind ovu (far. grindadráp [ˈgɹɪndaˌdrɔap]) — icmalar tərəfindən təşkil edilən qeyri-kommersiya tədbiridir və tədbirdə hər kəs iştirak edə bilər. Balıq ovu zamanı balıqçılar qrindləri qayıqlarla əhatə edir, onları geniş yarımdairəyə salırlar və sonra qayıqlar balinaları yavaş-yavaş körfəzə və ya fyordun dibinə qovurlar.

Farerlərin çoxu balina ovunu öz mədəniyyətinin və tarixinin mühüm hissəsi hesab edir. Heyvanların hüquqlarını müdafiə edən qruplar balıqçılığı qəddar və lazımsız olaraq tənqid edir[4][5], balinaçılar isə əksər jurnalistlərin balıq ovu üsulları və balıqçılığın iqtisadi əhəmiyyəti haqqında məlumatsızlıq nümayiş etdirdiyini iddia edirlər[6].

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şimali Atlantikada balina ovlamaq uzun zaman adi hal olmuşdur. Onun İslandiyada, Hebrid, Şetland və Orkney adalarında mövcud olduğu məlumdur.

Təxminən 1200 il əvvəl Farer adalarında erkən norman məskənlərinin arxeoloji sübutları (Qota (Esturoy adası) qəsəbəsində məişət qalıqları arasında tapılan qrind sümükləri) qrindlərin uzun müddət Farer adalarının gündəlik həyatında mərkəzi rol oynadığını nümayiş etdirir. Qrind əti və yağı ada sakinlərinin qidasında mühüm yer tuturdu. Xüsusilə, yağ həm qida kimi, həm də emal edilmiş şəkildə işıqlandırma üçün yüksək qiymətləndirilirdi. Qrind dərisindən ip, mədəsindən üzürlər hazırlanırdı.

Balina ovu orta əsrlərdən bəri qanunla tənzimlənir. Buna istinadlar erkən Norveç hüquqi sənədlərində mövcuddur; ən erkən belə sənəd balina ovu ilə bağlı qaydaları özündə əks etdirən 1298-ci il tarixli "Qoyun xartiyası" (far. Seyðabrævið) adlanan sənəddir[7][8].

Etirazlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sahil suları ov zamanı balina qanından qırmızıya çevrilir

Danimarka sularında balina ovuna qarşı etirazlar 1982-ci ilin yayından bəri radikal “Dəniz çobanı” qeyri-kommersiya təşkilatının üzvləri tərəfindən keçirilir. Bununla yanaşı, ekoloqlar ultra-radikal mübarizə üsullarından istifadə edirlər, lakin bu üsullar insan sağlamlığına və həyatına zərər vurmaq məqsədi daşımır. Etirazlar zamanı tez-tez polislə toqquşmalar, həbslər və yerli sakinlər tərəfindən ekoloqlara hücumlar olur.

"Dəniz çobanı" dəniz faunasının mühafizəsi cəmiyyəti keçmiş "Qrinpis" fəalı Pol Vatson (ing. Paul Watson) tərəfindən 1977-ci ildə yaradımışdır. Təşkilat üzvlərinin tez-tez balıqçılar və balinaçılara qarşı radikal üsullara əl atması ilə tanınır.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "An Introduction to the History of Whaling". Общество сохранения китов и дельфинов (WDCS). 2007-09-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-12-05. (ing.)
  2. ↑ "Small Cetaceans". International Whaling Commission. 2012-02-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-03-19. (ing.)
  3. ↑ "Catch limits". International Whaling Commission. 2012-02-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-12-05. (ing.)
  4. ↑ "Whales and whaling in the Faroe Islands". Департамент иностранных дел Правительства Фарерских островов. 2008-06-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-12-05. (ing.)
  5. ↑ "Why do whales and dolphins strand?". WDCS. 2008-01-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-12-05. (ing.)
  6. ↑ "Dolphins are hunted for sport and fertilizer". ABC News. 2006-07-28. 2012-02-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-12-05. (ing.)
  7. ↑ Jústines Olsen. "Killing Methods and Equipment in the Faroese Pilot Whale Hunt". Английский перевод доклада на датском языке на семинаре NAMMCO по методам охоты на морских млекопитающих, Нук, Гренландия, февраль 1999 года. 2008-06-14 tarixində arxivləşdirilib. (ing.)
  8. ↑ Овечья грамота (введение, перевод, примечания С. М. Гаврюшина) // Германистика. Скандинавистика. Историческая поэтика: (К дню рождения О.А. Смирницкой) (Сб. научных статей). Редакционная коллегия: Т.А. Михайлова, Е.Р. Сквайрс, Е.М. Чекалина (отв. ред.), Т.Л. Шенявская, Е.В. Кравченко. М.: МАКС Пресс. 2008. 195–206. ISBN 978-5-317-02582-3.