GAFAM

Big Tech şirkətlərinin loqosu

Big Tech — ən böyük informasiya texnologiyaları şirkətləri. Termin ən çox ABŞ-dəki Böyük Beşlik texnologiya şirkətlərinə aiddir: Alphabet (Google), Amazon, Apple, Meta və Microsoft.[1][2] Çində Baidu, Alibaba, Tencent və Xiaomi (BATX) Böyük Beşliyin ekvivalentidir. Big Tech, həmçinin Netflix kimi yüksək qiymətləri olan kiçik texnologiya şirkətlərini və ya avtomobil istehsalçısı Tesla kimi yüksək texnologiya təcrübələrinə malik qeyri-texnoloji şirkətləri də əhatə edə bilər.[3][4][5]

Big Tech konsepsiyası investisiya bankçılığı sahəsində Goldman Sachs, Morgan Stanley və J. P. Morgan, Big Three konsaltinq firmaları, Big Oil və Big Media kimi digər bazar sektorlarında bir neçə şirkət tərəfindən bazar üstünlüyünün konsolidasiyasına bənzəyir.[6]

Zəmin

[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Big Tech" termini ilk dəfə 2013-cü ildə media hesabatlarında ortaya çıxdı, çünki bəzi iqtisadçılar bu şirkətlərin kiçik tənzimləmə ilə dominant olmalarına dair əlamətlər gördülər. 1990-cı illərin sonlarında Dotkom köpüyü Nasdaq Composite fond bazarı indeksinin əksəriyyətini sildikdən sonra sağ qalan texnologiya şirkətləri bazar paylarını genişləndirdilər və artıq startap sayıla bilməzdilər. "Big Tech" termini 2016-cı ildə ABŞ-də keçirilən seçkilərə Rusiyanın müdaxiləsi ilə bağlı aparılan araşdırmadan sonra 2017-ci ildə populyarlaşdı, çünki bu texnologiya şirkətləri böyük miqdarda istifadəçi məlumatlarına ("Böyük verilənlər") çıxış əldə etməkdə oynadığı rol və istifadəçilərinə təsiri Konqres tərəfindən araşdırıldı. "Big Tech" termini 1970-ci illərin enerji böhranından sonra ən böyük neft şirkətlərinin "Big Oil" adlandırılmasına və ya ABŞ Konqresinin bu sənayeləri tənzimləməyə çalışdığı üçün ən böyük siqaret istehsalçılarının "Big Tobacco" adlandırılmasına bənzəyir.[6] Bu, həm də XIX əsrin əvvəllərində əsas medianın "Big Media" və ya "Media Giants" adlı az sayda korporasiyaların dominantlığında qalmasına bənzəyir.[7] IBM və Microsoft kimi dominant şirkətlər XX əsrdə Big Tech-in öncülləri idi.[8]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "The Economics of Big Tech". Financial Times (ingilis). March 29, 2018. April 1, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 6, 2019.
  2. ↑ "We're Stuck With the Tech Giants. But They're Stuck With Each Other". New York Times (ingilis). November 13, 2019. November 1, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: April 22, 2020.
  3. ↑ "Tesla Just Officially Became Big Tech After Surging Beyond $1 Trillion in Market Value". interestingengineering.com (ingilis). 2021-10-25. 2022-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-22.
  4. ↑ Bergan, Brad. "Tesla Has Officially Become Big Tech After Surging Beyond $1 Trillion in Market Value". www.autobodynews.com (ingilis). October 28, 2021 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-22.
  5. ↑ Levy, Ari. "Tech's top seven companies added $3.4 trillion in value in 2020". CNBC (ingilis). 2020-12-31. 2022-05-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-22.
  6. ↑ 1 2 Oremus, Will. "Big Tobacco. Big Pharma. Big Tech?". Slate. November 17, 2017. April 7, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 22, 2021.
  7. ↑ Herrmann, Edward; McChesney, Robert W., Global Media: The New Missionaries of Global Capitalism, A&C Black, 2001, 52–53
  8. ↑ Researcher, C. Q. Issues for Debate in American Public Policy: Selections from CQ Researcher. CQ Press. September 14, 2021. ISBN 9781071835258.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]