Giza piramidaları

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Giza (dəqiqləşdirmə).

Giza ehramları kompleksi (ərəb. جيزة يسروبوليس‎) — Misirdə, Qahirənin şəhəri ətrafında, Cizə platosunda yerləşir. Xeops (Xufu) ehramı qədim dünyanın yeddi möcüzəsindən tək qalmış abidədir.

Giza ehramları
ərəb. جيزة يسروبوليس‎
Xəritə
29°58′34″ şm. e. 31°07′58″ ş. u.HGYO
Ölkə  Misir
Şəhər Qahirə
Yerləşir əl-Cizə mühafəzəsi[d]
Aidiyyatı Qədim Misir
Üslubu Qədim Misir memarlığı
Sahəsi
  • 16.359 ha
Vəziyyəti stabil
Rəsmi adı: Memphis and its Necropolis – the Pyramid Fields from Giza to Dahshur
TipiMədəni
Kriteriyai,iii,vi
Təyin edilib1979
İstinad nöm.86
DövlətMisir
RegionAfrika
Giza ehramları (Misir)
Giza ehramları
Kompleksin planı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Təsvir

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu qədim misir nekropolu Xufu ehramından (Böyük ehram və Xeops ehramı kimi məlumdur), Xefren ehramlarından və Menkaur ehramlarından ibarətdir, həmçinin çariçaların ehramları kimi məlum binalar, səkilər, vadinin ehramları. Böyük Sfinks kompleksin şərq tərəfində şərqə üzlə yerləşir. Çox alimlər hesab etməyə davam edirlər ki, Sfinks Xefren portret oxşarlığına malikdir.

Ehramların tikintisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Cizə ehramları

Lövhələr çəkiylə ən azı 2,5 tondurlar, hansılardan ki, ehramlar tikilmişdilər, yaxındakı karxanada daşdan kəsilirdilər və pandusların, blokların və linglərin köməyi ilə tikintinin yerinə çatdırılırdılar. Fikir mövcuddur, haşiyələrdə yazılan elmi cəmiyyət tanınmış ki, ehramın tikintisi vaxtı beton istifadə olunurdu, yəni lövhələr bilavasitə tikintinin yerində edilirdi[1]. Ki, ehramların divarının sıxma-genişlənməsinin prosesi nəticəsində çatlamasınlar, ayrı bloklar inşaat məhlulunun incə qatlarıyla bölünürdü. Xarici divarların meyli düz 45° təşkil edir. Divarların üzün parıldadılmış ağ əhəngdaşının blokları örtürdü.

Cizə platosunun xəritəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Cizə platosunda dörd əsas qəbiristanlıq aşkar edilmişdir: qərbdə, şərqdə, cənubda və mərkəzi hissədə qəbiristanlıqlar.

1. Xeops ehramı

2. Xefren ehramı

3. Menkaur ehramı

4. Xefren dəfn məbədi

5. Dəfn məbədi

6. Peyk ehram

7. Vadidə Xefren məbədi

8. Vadidə Menkaura məbədi

9. I Xetep-Xeres çariçanın məqbərəsi

10. I Xentkaus ehramı

11. Çariçaların ehramları

12. Mastaba

13. Böyük Sfinks

14. Sfinks məbədi

15. Xemiunu məqbərəsi

16. Ehramlar öyrənilməsinin mərkəzi

17. Bilet kassası

18. Günəş qayıqları tapılmış çuxurlar

19. Yeni yol

20. Qayada yonulmuş məqbərələr

21. Sənətkarların kəndi

22. Qahirə

23. Nazlet-el-Samman kəndi

24. Dəfn yolu

25. Menkaur daş karxanası

26. Müasir qəbiristanlıq

27. Qayalıq cinsində kəsilmiş məqbərələr

28. Hasarın divarı

29. Qayalıq cinsində kəsilmiş mastabalar və məqbərələr

30. Qərb qəbiristanlığı

31. Şərq qəbiristanlığı

32. Mərkəzdə mastabalar zonası, və qayada kəsilmiş məqbərələr

Şərq məqbərələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şərq məqbərələri Xufu ehramından şərqə yerləşdirlər və qəbiristanlığı daxil edirlər. Burada Xufu ailəsinin bir qədər üzvləri basdırılmışdır, həmçinin 5-6 sülalərdən kahinlər[2].

Qərb məqbərələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qərb məqbərələri Xufu ehramından qərbə yerləşirlər. Onlardan bəziləri mastaba nömrələri üzrə adlandırılmışdılar, bəziləri — onların tədqiq etmiş arxeoloqlarının adları üzrə[2].

Gizənin Qərb məqbərələrində basdırmalar[2]
Ad  (ing.) Dövr Qazıntılar
Abu Bakr Excavations 5 və 6 sülalər (1949-1953)
Cemetery G 1000 5 və 6 sülalər Reisner (1903-1905)
Cemetery G 1100 5 və 6 sülalər Reisner (1903-1905)
Cemetery G 1200 Əsasən 4 sülalə Reisner (1903-1905)
Cemetery G 1300 5 və 6 sülalər Reisner (1903-1905)
Cemetery G 1400 5 və 6 sülalər Reisner (1903-1905)
Cemetery G 1500 Reisner (1931)
Cemetery G 1600 5 sülalə və sonra Reisner (1931)
Cemetery G 1900 Reisner (1931)
Cemetery G 2000 5 və 6 sülalər Reisner (1905-1906)
Cemetery G 2100 4, 5 sülalər və sonra Reisner (1931)
Cemetery G 2200 Gec 4 və ya erkən 5 sülalə Reisner
Cemetery G 2300 5 və 6 sülalər Reisner (1911-1913)
Cemetery G 2400 5 və 6 sülalər Reisner (1911-1913)
Cemetery G 2500 Reisner
Cemetery G 3000 6 sülalə Fisher and Eckley Case Jr (1915)
Cemetery G 4000 4 sülalə və sonra Junker and Reisner (1931)
Cemetery G 6000 5 sülalə Reisner (1925-1926)
Junker Cemetery (West) Gec Qədim çarlıq Junker (1926-1927)
Steindorff Cemetery 5 və 6 sülalər Steindorff (1903-1907)
Junker Cemetery (East) Gec Qədim çarlıq Junker

Cənub məqbərələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Cənub məqbərələrinin basdırılmaları 2-3 sülalə və 5-6 sülalə tarixə aid olur[2].

Mərkəzi məqbərələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çar ailəsinin bəzi üzvlərinin basdırılmaları daxil edir. 4-5 sülalə və sonraki tarixə aid olurlar[2].

Mərkəzi məqbərələr[2]
Nömrə Basdırılmışdır
G 8172 (LG 86) Nebemakhet
G 8158 (LG 87) Nikaure
G 8156 (LG 88) Persenet
G 8154 (LG 89) Sekhemkare
G 8140 Niuserre
G 8130 Niankhre
G 8080 (LG 92) Iunmin
G 8260 Babaef
G 8466 Iunre
G 8464 Hemetre
G 8460 Ankhmare
G 8530 Rekhetre
G 8408 Bunefer
G 8978 Khamerernebty I

Basdırmaların planları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Şərq basdırmalarının planı
    Şərq basdırmalarının planı
  • Qərb basdırmalarının planı
    Qərb basdırmalarının planı
  • Cənub basdırmalarının planı
    Cənub basdırmalarının planı

Şəkillər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Şərq mastabaları
    Şərq mastabaları
  • Xufuxaf mastabası
    Xufuxaf mastabası
  • I Xufuxaf mastabası
    I Xufuxaf mastabası
  • Anxaf büstü
    Anxaf büstü
  • Dəyirmi topluyla kilsə
    Dəyirmi topluyla kilsə
  • Kar mastabası
    Kar mastabası
  • Kar mastabasından qravyuralar
    Kar mastabasından qravyuralar
  • İdu mastabası
    İdu mastabası
  • İdu mastabasından heykəl
    İdu mastabasından heykəl
  • Sfinks
    Sfinks
  • Ehramlar gecədə
    Ehramlar gecədə

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Were the Pyramids Made With Concrete?". 2012-10-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-13.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 Porter, Bertha and Moss, Rosalind, Topographical Bibliography of Ancient Egyptian Hieroglyphic Texts, Statues, Reliefs and Paintings Volume III: Memphis, Part I Abu Rawash to Abusir. 2nd edition (revised and augmented by Dr Jaromir Malek, 1974. Retrieved from gizapyramids.org Arxivləşdirilib 2008-10-11 at the Wayback Machine

Ədəbiyyət

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Badawy, Alexandre. A history of egyptian architecture - Volume I - From the earliest times to the end of Old Kingdom. Caire: A. Badawy, 1954.
  • DDAA. Egipto. Dioses, templos y faraones. Volum I. Madrid: Ediciones Prado, 1992.
  • DDAA. Egipto. Dioses, templos y faraones. Volum II. Madrid: Ediciones Prado, 1992.
  • Dieter, Arnold; Strudwick, Nigel;Strudwick, Helen. The encyclopaedia of ancient Egyptian architecture. I.B. Tauris, 2002.
  • Edwards, Iorwerth Eiddon Stephen. Les Pyramides d'Égypte. Reader's Digest, 1992.
  • Hawass, Zahi. Trésors des pyramides. Reader's Digest, 2003.
  • Langer, Kurt. Egipto. Mexico D.F.: Editorial Herrero, 1962.
  • Lehner, Mark. Todo sobre las Pirámides. Barcelona: Destino, 2003.
  • Lehner, Mark. The Complete Pyramids. Thames & Hudson, 1997.
  • Manley, Bill. The Seventy Great Mysteries of Ancient Egypt. Barcelona: Thames & Hudson, 1997.
  • Manuelian, Peter. Egypt: The World of the Pharaohs. Cologne Germany: Könemann Verlagsgesellschaft mbH, 1998.
  • National Geographic Society: Mysteries of Egypt, 1999.
  • Sureda, Joan. Historia Universal del Arte:Las primeras civilizaciones Volum I. Barcelona: Editorial Planeta, 1988.
  • Vandier, Jacques. Manuel d'archéologie égyptienne, tome II, 1976.
  • Verner, Miroslav. The Pyramids: The Mystery, Culture, and Science of Egypt's Great Monuments. Nova York: Grove Press, 2001.
  • Wildung, Dietrich. Egipto de la prehistoria a los romanos. Còlonia: Taschen, 1998.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]