Heyvan üslubu


Kəmər tokası. e.ə III–I əsr. Tarixdən əvvəlki Ordos. Tunc. Britaniya Muzeyi, London
İngiltərə, Satton-Hu nekropolundan üzərində heyvan təsvirləri olan pul kisəsinin qapağı. VII əsr. Britaniya Muzeyi, London
Nahamar səthli kəmər tokası VII əsr. Akvitaniya. Tunc. Sen-Remi Muzeyi, Reyms, Fransa

Heyvan üslubu — Avrasiyanın Aşağı Dunaydan, Şimali Qara dəniz bölgəsindən və Xəzərönü çöllərindən Cənubi Ural, Sibir və Çinin şimal-qərb hissəsinə qədər geniş ərazilərində e.ə VII–IV əsrlərdə inkişaf etmiş tarixi bədii üslubdur.

Fərqli ifadədə: "Qədim incəsənətdə geniş yayılmış üslubun şərti adıdır. Ayrı-ayrı heyvanların, onların bədən hissələrinin, habelə bir neçə heyvanın mürəkkəb kompozisiyalarının təsvir əsas fərqləndirici xüsusiyyətidir. Tunc dövründə bir sıra xalqlar arasında yaranmış, xüsusilə dəmir dövründə geniş yayılmışdır.

Heyvan üslubu zaman və məkanda qeyri-adi geniş yayılmasına və müxtəlif etnik mədəniyyətlərin ənənələrinin mənimsənilməsinə görə müxtəlifdir.

Bununla belə, onun ümumi, qabarıq görünən xüsusiyyətləri vardır ki, bu da qədim sənətin bu tarixi-mədəni hadisəsini ayrıca bədii üslub kimi ayırmağa əsas verir.

Heyvan üslubunun tarixi-regional müxtəlifliyi "Skif-Sibir dünyası" üçün xarakterik olan "Skif-Sibir heyvan üslubu" adlanan üslubdur.

O heyvanların xüsusi təsvir tərzi ilə seçilir.

Avrasiya çöllərinin, o cümlədən Cənubi Sibir ərazisinin Son Tunc və Erkən Dəmir dövrlərinin mədəniyyətlərində geniş şəkildə təmsil olunur.

Erkən Dəmir dövrü dövründə köçəri maldar xalqları arasında "bir çox ortaq xüsusiyyətlərə malik mədəniyyətlər yaranırdı.

Köçərilərin köçəri həyat tərzi bu əlamətlərin yayılmasına kömək edirdi… Deməli, İskif-Sibir mədəniyyəti Altay və müasir Tuva ərazilərində skif, saklar, frakiya və sarmatlar, taqar mədəniyyətlərindən formalaşmışdır.

Yayılma coğrafiyası və xronologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Metal geyim sancağı. Laten mədəniyyəti. E.ə. V—I. Qızıl, Arxeologiya Muzeyi, Buxarest

    Metal geyim sancağı. Laten mədəniyyəti. E.ə. V—I. Qızıl, Arxeologiya Muzeyi, Buxarest

  • Qazanın qrif şəklindəki protomu. E.ə. VII əsr. O. Samos, Yunanıstan. Tunc. Arxeologiya Muzeyi, Olimpiya

    Qazanın qrif şəklindəki protomu. E.ə. VII əsr. O. Samos, Yunanıstan. Tunc. Arxeologiya Muzeyi, Olimpiya

  • Pazırıq qazıntılarından, Altay. Oturtma tikməli xalça. E.ə. 1-ci minillik. Keçə. Dövlət Ermitaj Muzeyi, Sankt-Peterburq.

    Pazırıq qazıntılarından, Altay. Oturtma tikməli xalça. E.ə. 1-ci minillik. Keçə. Dövlət Ermitaj Muzeyi, Sankt-Peterburq.

  • Abstrakt heyvan ornamenti. Norveçin Urnes şəhərindəki kilsənin şimal portalının relyefi. Taxta

    Abstrakt heyvan ornamenti. Norveçin Urnes şəhərindəki kilsənin şimal portalının relyefi. Taxta

  • Oroboros. Kilpek, Herfordşire, İngiltərədəki Müqəddəs Məryəm və David Kilsəsinin giriş portalının arxivoltunun daş üzərində oyma detalı. XII əsrin ortaları.

    Oroboros. Kilpek, Herfordşire, İngiltərədəki Müqəddəs Məryəm və David Kilsəsinin giriş portalının arxivoltunun daş üzərində oyma detalı. XII əsrin ortaları.

  • «Терзающие хищники». Рельеф закомары Храма Покрова на Нерли. Боголюбово. Середина XII в. Камень

    «Терзающие хищники». Рельеф закомары Храма Покрова на Нерли. Боголюбово. Середина XII в. Камень

  • Браслет из Старой Рязани. Вторая половина XII в. Серебро

    Браслет из Старой Рязани. Вторая половина XII в. Серебро