I Ceyms (Şotlandiya kralı)

I Ceyms (ing. James I of Scotland; 25 iyul 1394, Danfermlin sarayı[d], Fayf[d] – 21 fevral 1437) — Şotlandiya kralı. Böyük qardaşı David Stüartın 1402-ci ildə şübhəli ölümünün ardından taxtın varisi oldu. O əsnada taxt naibi olan əmisi Robert Stüartın sui-qəsd tərtibləməsindən çəkinən dəstəkçiləri onu Fransaya qaçırmaq istəsə də, mindiyi gəmi ingilislər tərəfindən ələ keçirildi və Ceyms uzun illər əsir tutulduğu Londona aparıldı. İngiltərə kralı IV Henrinin əsarəti altında ikən atasının vəfatı xəbərini aldı və 11 yaşında Şotlandiya kralı elan olundu. Ancaq əsirliyi bitmədi. Özü Londonda tutuldu və Şotlandiyadakı əmisi Robert Stüart taxt naibliyinə davam etdi.

I Ceyms
ing. James I of Scotland
4 aprel 1406 – 21 fevral 1437
ƏvvəlkiIII Robert
SonrakıII Ceyms
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 25 iyul 1394
Doğum yeri
Vəfat tarixi 21 fevral 1437 (42 yaşında)
Vəfat səbəbi bıçaq xəsarəti[d]
Fəaliyyəti şair, yazıçı, əsilzadə
Atası III Robert (Şotlandiya kralı)
Həyat yoldaşı
Uşaqları
Ailəsi Stüartlar
Dini xristianlıq
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Əsasən London qəsri və Vindzor qalasında keçən əsarət illəri boyunca mükəmməl təhsil alan I Ceyms İngiltərə kralı V Henrinin Fransadakı hərbi yürüşlərində iştirak etdi. Əmisinin ölümündən sonra naiblik əmisinin böyük oğlu Murdok Stüartın əlinə keçdi. Ancaq çox keçmədən I Ceyms 1424-cü ilin aprelində azad buraxılaraq Şotlandiyaya göndərildi. 21 may 1424-cü ildə keçirilən tacqoyma mərasiminin ardından Şotlandiyada təkbaşına hakimiyyəti ələ alan I Ceyms, ingilis tərəfdarı olması və şotlandların uzun illərdir müttəfiq olduğu Fransaya qarşı ingilislərlə birgə yürüşlərdə iştirak etməsi səbəbilə yerli əyanlar tərəfindən xoş qarşılanmadı. Hakimiyyətini gücləndirmək üçün taxt iddiası ola biləcək qohumlarına qarşı sərt tədbirlər aldı. Bunların bir hissəsi həbs olundu, bir hissəsi isə sui-qəsdlə öldürüldü. Beləcə, I Ceymslə yerli əyanlar arasındakı sülh və barışıq ehtimalı tamamilə aradan qalxdı. Bu mübarizə I Ceymsin əmisi Uolter Stüart rəhbərliyində sui-qəsdlə öldürülməsinə səbəb oldu.

Ailəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

12 fevral 1424-cü ildə Londonda İngiltərə kralı III Eduardın nəvəsi Con Byufortun qızı Janna Byufortla evləndirildi. Cütlüyün 8 övladı doğuldu və bunlardan yalnız biri yetkinlik yaşına çatmadı.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Barrow, G. W. S., The Kingdom of the Scots, Edinburgh: Edinburgh University Press, 2003, ISBN 978-0-7486-1802-6
  • Boardman, Stephen, The Early Stewart Kings: Robert II and Robert III, 1371–1406, The Stewart Dynasty in Scotland Series, Edinburgh: John Donald, an imprint of Birlinn Ltd, 2007, ISBN 978-1-904607-68-7
  • Broun, Dauvit; Reid, Norman H.; Boardman, Steve; Lynch, Michael; Wormald, Jenny, Kingship // Lynch, Michael (redaktor), > The Oxford Companion to Scottish History (Oxford Reference Online), Oxford: Oxford University Press, 2007, ISBN 9780199234820
  • Brown, Michael, James I., East Linton, Scotland: Tuckwell Press, 1994, ISBN 978-1-86232-105-2
  • Brown, M. H., "I have thus slain a tyrant – The Dethe of the Kynge of Scotis and the right to resist in early fifteenth-century Scotland", Innes Review, 47 (SPRING 1996), 1996: 24–44, doi:10.3366/inr.1996.47.1.24, ISSN 1745-5219
  • Brown, Michael H., "That Old Serpent and Ancient of Evil Days: Walter, Earl of Atholl and the Death of James I", The Scottish Historical Review, 71 (191/192. Parts 1 and 2), April–October 1992: 23–45, JSTOR 25530532
  • Cowan, Samual, The Ancient Capital of Scotland, London: Simpkin, Marshall, Hamilton, Kent & Co, 1904
  • David, Charles Wendell, Robert Curthose, Duke of Normandy, London: Humphery Milford, 1920
  • Dean, Lucinda H S. Death and the Royal Succession in Scotland, C.1214-C.1543: Ritual, Ceremony and Power. Boydell Press. 2024. ISBN 978-1837651726.
  • Fawcett, Richard; Oram, Richard, Melrose Abbey, Stroud, Gloucestershire: Tempus Publishing Ltd, 2004, ISBN 978-0-7524-2867-3
  • Grant, Alexander, Independence and Nationhood, Scotland 1306–1469, Edinburgh: Edinburgh University Press, 2001, ISBN 978-0-7486-0273-5
  • Lynch, Michael, Scotland: A New History, London: Pimlico, 1992, ISBN 978-0-7126-9893-1
  • McGladdery, Christine, The House of Stewart, 1371–1625 // Oram, Richard (redaktor), The Kings & Queens of Scotland, Stroud, Gloustershire: Tempus Publishing Ltd, 2001, ISBN 978-0-7524-1991-6
  • McGladdery, Christine, James II, Edinburgh: John Donald Publishers Ltd, 1990, ISBN 978-0-85976-304-2
  • MacQuarrie, Alan, Medieval Scotland: Kingship and Nation, Gloucestershire, England: Sutton Publishing Limited, 2004, ISBN 978-0-7509-2977-6
  • Nield, Jonathan, A Guide to the Best Historical Novels and Tales, Ayer Publishing, 1968, ISBN 978-0-8337-2509-7
  • Penman, Michael, Robert III in The House of Stewart, 1371–1625 // Oram, Richard (redaktor), The Kings & Queens of Scotland, Stroud, Gloustershire: Tempus Publishing Ltd, 2001, ISBN 978-0-7524-1991-6
  • Rigby, S. H., A Companion to Britain in the Later Middle Ages, Oxford, United Kingdom: Blackwell Publishers Limited, 2003, ISBN 978-0-631-21785-5
  • Round, J. Horace, Studies in Peerage and Family History, Westminster, London: Archibald Constable & Co Ltd, 1901
  • Stevenson, Katie, Chivalry and knighthood in Scotland, 1424–1513, Woodbridge: The Boydell Press, 2006, ISBN 978-1-84383-192-1
  • Watt, D. E. R., Medieval Church Councils in Scotland, Edinburgh: T&T Clark Ltd, 2000, ISBN 978-0-567-08731-7
  • Weir, Alison, Britain's Royal Families, London: Vintage, 2008, ISBN 978-0-09-953973-5
  • Woodger, L.S. "Woodger, FENN, Hugh atte (d.1409), of Great Yarmouth, Norf.". The History of Parliament. Institute of Historical Research. İstifadə tarixi: 3 March 2017.
  • Wylie, James Hamilton; Waugh, William Templeton, The Reign of Henry the Fifth, The University Press, 1914, ASIN B00086QRQM
  • Educational pamphlet, Investigating Linlithgow Palace, Historic Envoironment Scotland, 5 July 2021 tarixində orijinalından arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 3 January 2019

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Kindred Britain.
  2. ↑ 1 2 Lundy D. R. James I Stewart, King of Scotland // The Peerage (ing.).