Kodayu — Azərbaycan bəstəkarı Fərhəng Hüseynovun yapon dilində yazdığı opera. Yapon musiqi tarixində ilk yapondilli operadır.[1] Librettonun müəllifi opera müğənnisi Eyko Aokidir. Rusiya–Yaponiya münasibətlərinə həsr olunmuş opera XVIII əsrdə Rusiyada yaşamış yapon dənizçi Daykokuya Kodayunun həyatı əsasında yazılmışdır
| Kodayu | |
|---|---|
| Bəstəkar | Fərhəng Hüseynov |
| Librettoçu | Eyko Aoki |
| Dili | yapon dili |
| Süjet | Daykokuya Kodayunun həyatı |
| Yaradılma tarixi | 1990 |
| Premyera |
7 sentyabr 1993 "Orchard Hall", Tokio |
1991-ci ildə Fərhəng Hüseynov bəstəkar kimi Yaponiyada keçirilən "İpək yolu" yarışmasına qatılmış və "Zamanda səyahət" əsərinə görə birinci yeri qazanmışdır.[2] Bundan sonra XVIII əsr yapon dənizçi qəhrəman Daykokuya Kodayu haqqında opera yazmaq təklifini almışdır. Təklif 1990-cı ildə operanın librettosunu yazmış Eyko Aokidən gəlmişdir. Belə ki, o, Rusiya ilə dostluq münasibətlərinin qurulması üçün çalışırdı. Aoki Fərhəng Hüseynova müraciət edərək operanın musiqisinin hamı üçün anlaşıqlı, eyni zamanda orijinal olmasını istəmişdir.[3]
Operanın premyerası 1993-cü ilin sentyabrın 7-sində Tokioda yerləşən "Orchard Hall" konsert şəklində baş tutmuşdur.[1] Operanın Rusiyada premyerası 2018-ci ildə Rusiya–Yaponiya qarşılıqlı mədəniyyət ili çərçivəsində baş tutmuşdur.[3] Opera Azərbaycanda ilk dəfə 26 noyabr 2022-ci ildə Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında səhnələşdirilmişdir.[4]
Operanın tam adı "Daykoku Kodayunun Rusiya Odisseyası"dır.[2] Yaponiyanın ilk "Romeo və Cülyetta"sı adlandırılmışdır.[1]
Operada dünya opera janrının bütün xüsusiyyətləri var: ariya, ariozo, ansambl (duet, terset və s.), xor, orkestr nömrələri (vals, polka, marş), reçitativ. Səhnə və dekorasiya isə yoxdur. Bu opera konsert şəklində ifa olunmuşdur.
Librettonun əsasını XVIII əsrdə baş vermiş tarixi faktlar təşkil edir. Əsərin qəhrəmanı kapitan Kodayu gəmisi və ekipajı ilə birgə qəzaya uğrayır. Amma onlar Rusiyaya aid olan adalardan birində canlarını qurtara bilirlər. Həmin adada dəniz fəlakətiylə üzləşmiş rus tacirləri ilə tanış olurlar.
Dörd il sonra yenidən gəmi tikən Kodayu öz dənizçiləri və rus tacirləri ilə birlikdə İrkutska yollanır. İrkutskda Kodayu professor Lanksman və qızı Sofiya ilə tanış olur. Onlar dostlaşırlar. Tezliklə Kodayu və Sofiya bir birinə sevgi elan edirlər. Dostluq və sevgi Kodayunun vətəndən ayrı keçən günlərini bir qədər bəzəyir. Amma bu 4 il ərzində o, öz ümidini itirmir. Bir çox cəhddən sonra Sankt-Peterburqa göndərdiyi məktubun cavabı gəlir və imperatriça Yekaterinanın qəbuluna düşür. Ona Yaponiyaya icazə verirlər. Vətənə dönmək istərkən Kodayu yaxınlarını görüb öz sevgilisinin yanına qayıtmağı düşünür. Ancaq Yaponiyada xəyanət, casusluqda ittiham edirlər. 19 ildən sonra yenidən Rusiyaya qayıda bilir.[5]