Kseniya Boquslavskaya

Kseniya Leonidovna Boguslavskaya və ya Ksana Boguslavskaya-Puni (rus. Ксе́ния Леони́довна Богусла́вская; 24 yanvar (5 fevral) 1892[1][2][…], Odessa, Xerson quberniyası – 3 may 1972[1][2][…], Erble) — Rus rəssamı, qrafika rəssamı, teatr rəssamı və dizayneri. İvan Puninin həyat yoldaşı. Puninə hərtərəfli dəstək olmuş və onun yaradıcılığını populyarlaşdırmaq üçün çox işlər görmüşdür.

Kseniya Boquslavskaya
Doğum tarixi 24 yanvar (5 fevral) 1892[1][2][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 3 may 1972(1972-05-03)[1][2][…] (80 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
  • Monparnas qəbiristanlığı[d]
Həyat yoldaşı
Fəaliyyəti rəssam, vizual incəsənət rəssamı, dizayner, səhnə dizayneri, şair, qrafika ustası[d], illüstrasiyaçı[d], kostyum dizayneri[d]
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kseniya Leonidovna Boqoslovskaya 24 yanvar 1892-ci ildə Odessada anadan olub. Atası Leonid İvanoviç Boqoslovski, anası isə peterburqlu Vera Fedorovna Boqoslovskaya idi. Kseniya 1899-cu ildə anası və böyük qardaşı ilə birlikdə Kvantun yarımadasında xidmət edən atasının yanına gedib. Ataları dizenteriyadan vəfat etdikdən sonra (22.07.1902-ci il podpolkovnik rütbəsi ilə) ailə Rusiyaya qayıdıb. 1903-cü ilin yayında Kseniya Boquslavskaya qardaşı və anası ilə birlikdə Sankt-Peterburqda məskunlaşıb. 1903–1908-ci illərdə Kseniya Oldenburq şahzadəsi Terezanın qızlar məktəbində (Sankt-Peterburq, Kamennoostrovski pr., 36) təhsil alıb. 1908-ci ilin yayında Boquslavskaya Kuokkaladakı bir bağçada İvan Puni ilə tanış olub.

Kseniya Boquslavskaya 1909–1910-cu illərdə İmperator Rəssamlıq Akademiyasında rəsm dərslərində iştirak edib. 1910–1911-ci illərdə siyasi fəaliyyətə qoşulub. Təqiblərdən qorxaraq, Kolosov adlı bir şəxslə evlənərək, onunla əvvəlcə Qalisiyaya (Lvov, Karpatlara) yola düşüb. Orda da həbs təhlükəsindən ehtiyat edərək əvvəl Vyanaya və oradan da Neapola gedib. Neapolda İncəsənət Akademiyasına daxil olub. Orada təhsil alıb. 1912-ci ilin fevralında o, Parisdən gedərkən Neapolda olan İvan Puni ilə yenidən qarşılaşıb. O, onunla birlikdə Parisə köçüb və 1912-ci ilin sonuna qədər Parisin özəl məktəblərində (Rusiya Akademiyası və Böyük Şamyer Akademiyası) təhsil alıb. Parisdə P. Poiret şirkətinin sifarişi ilə parçaları rəngləyərək pul qazanıb. 1912-ci ilin sonunda Boquslavskaya soyadı ilə Sankt-Peterburqa qayıdıb.

İvan Puni ilə nikah

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1913-cü ildə Kseniya Boquslavskaya İvan Puni ilə nikaha daxil olub. Onların 1913-cü ildə yaşadıqları Sankt-Peterburqun Qatçinskaya küçəsindəki 1/56-cı binanın 6-cı mərtəbəsindəki mənzili və studiyası bir növ "salon", rəssamların və şairlərin, avanqard rəssamların və futuristlərin görüş yeri idi. Məşhur futurist şair Benedikt Livşits Puni və Boquslavskayanın evini belə xatırlayır: Bu, Aleksandra Eksterin evinin Sankt-Peterburq versiyası idi. Fərq onda idi ki, o, daha çox "bogemiya" idi. Hamımız Puniyə baş çəkirdik: Velimir Xlebnikov, Vladimir Mayakovski, David Burlyuk, Mixail Matyuşin, İqor Severyanin. Hazırcavab, enerji ilə dolu, zahiri cazibədar Kseniya Puni qısa müddətdə kifayət qədər zəhmətkeş bir fəallıq nümayiş etdirərək, evini bütün bogemiyanın cəlb olunduğu mərkəzə çevrilə bildi…" ().

Bu illərdə Kseniya Boquslavskaya Puniyə İqor Severyanin, Nikolay və David Burlyuk, İvan Puni, Benedikt Livşits və başqalarının iştirak etdiyi "Rənglənən Parnassus" toplusunu nəşrə hazırlamağa kömək etdi. Lakin böyük əmək sərf edildiyinə baxmayaraq, kolleksiya senzura ilə qadağan edildi, tirajı müsadirə olundu. 1915-ci ildə Puni cütlüyü Petroqradda ən görkəmli avanqard rəssamların (futuristlər, qeyri-obyektiv rəssamlar) iştirak etdiyi "Tramvay B" və "0.10" sərgilərini təşkil etdilər. Puni cütlüyü 0.10 sərgisində paylanan vərəqədə "obyektin məna azadlığını" elan etdi.

Kseniya Boquslavskaya əri İvan Puni ilə Lemercye qalereyasında iki dekorativ-tətbiqi sənət sərgisində (Moskva, noyabr 1915 — yanvar 1916) iştirak etmişdir. 1918-ci ildə may və noyabr bayramları üçün Petroqradın bəzədilməsi prosesində Kseniya xüsusi fərqlənmişdi. Puni 1918-ci ilin noyabrında İmperator İncəsənət Akademiyasına professor təyin edildikdə, Kseniya onun emalatxanasına tələbə kimi daxil oldu və sinif nümayəndəsi oldu. 1919-cu ilin yanvarında Mark Şaqalın dəvəti ilə Puni həyat yoldaşı və tələbələrin bir hissəsi ilə Vitebskə getdi. Burada Kseniya Vitebsk Xalq Rəssamlıq Məktəbinin tətbiqi sənət emalatxanasının müdiri vəzifəsini tutdu (1919-cu ilin aprelinə qədər). O, eyni zamanda Vitebsk vilayətinin Bədii və İncəsənət Sənayesi Şurasının üzvü (bədii sənaye bölməsinin rəhbəri) idi.[3][4]

1920-ci ilin yanvarında Kseniya Boquslavskaya əri ilə birlikdə Finlandiya vasitəsilə Berlinə mühacirət etdi. Onlar 1923-cü ilin payızında Parisə köçənə qədər orada yaşadılar. O, alman və rus nəşriyyatları üçün örtükləri çəkir, həmçinin "Mavi quş" kabare teatrında və Rus Romantik Teatrında quruluşçu rəssam kimi işləyib. Kseniya Boquslavskaya 1922-ci ildə Berlində keçirilən 1-ci rus rəssamlıq sərgisində iştirak edib.

1925-ci ildə o, Barbazanges qalereyasında Puninin şəxsi sərgisində bir sıra akvarel teatr eskizlərini nümayiş etdirdi. Bundan sonra Kseniya Boquslavskaya tətbiqi fəaliyyətlərə diqqət yetirirdi. O, geyim modellərinin yaradılması, müxtəlif şirkətlərə parçalar üçün dizaynların çəkilməsi, eləcə də rəsmlərdə vasitəçilik məsələləri onun məşğul olduğu sahələr idi. 28 dekabr 1956-cı ildə İvan Puninin ölümündən sonra Kseniya onun retrospektiv sərgilərini təşkil etməyə başladı. 1957–1966-cı illər ərzində onlardan təxminən ikisini keçirdi. 1966-cı ildə Kseniya Boquslavskaya daha əvvəl bağışlanmış 12 rəsm əsərinə əlavə olaraq (1959/1960) Fransa dövlətinə Puninin 50 əsərini bağışladı. Onların arasında rəsm və qrafika üstünlük təşkil edirdi. 1966-cı ildə onun qravüralarını və sənədlərini Milli Kitabxanaya bağışladı. Ahıl yaşlarında Kseniya Boquslavskaya futbolla maraqlanmağa başlayıb.[5]

Kseniya Boquslavskaya 3 may 1972-ci ildə Paris yaxınlığındakı Erble şəhərində vəfat edib.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 The Fine Art Archive.
  2. ↑ 1 2 3 4 https://european-art.net/person/redirect?i=15&p=person%2F140199.
  3. ↑ Родионов, Алексей. Новое о выставке "0,10" и о ее организаторе Иване Пуни // Искусствознание, № 1–2, 2020, с. 232–271.
  4. ↑ Boersma, Linda. "0,10: The Last Futurist Exhibition of Painting". 0,10 publishers, Rotterdam. 1994.
  5. ↑ Джон Боулт. Художники русского театра. 1880-1930. Собрание Никиты и Нины Лобановых-Ростовских. Москва: Искусство. 1991. 77–79.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

IVAN PUNI, research project İvan Puni və Kseniya Boguslavskayanın şəxsi saytı