Mərkəzi Afrika şiri

Mərkəzi Afrika şiri
Mərkəzi Afrika şiri
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Klad: Euteleostomi Klad: Xoanlar Klad: Rhipidistia Klad: Tetrapodomorpha Klad: Eotetrapodiformes Klad: Elpistostegalia Klad: Stegocephalia Sinifüstü: Dördayaqlılar Klad: Reptiliomorpha Klad: Amniota Sinif: Məməlilər Klad: Theriimorpha Klad: Theriiformes Klad: Trechnotheria Klad: Cladotheria Klad: Prototribosphenida Klad: Zatheria Klad: Tribosphenida Yarımsinif: Vəhşi heyvanlar Klad: Euteriyalar İnfrasinif: Plasentalılar Maqndəstə: Boreoeutheria Dəstəüstü: Lavrazioterilər Klad: Scrotifera Qranddəstə: Ferungulata Mirdəstə: Ferae Klad: Pan-Carnivora Klad: Carnivoramorpha Klad: Yırtıcıkimilər Dəstə: Yırtıcılar Yarımdəstə: Pişikkimilər Fəsilə: Pişiklər Yarımfəsilə: Böyük pişiklər Cins: Panter Növ: Şir Yarımnöv: Mərkəzi Afrika şiri
Beynəlxalq elmi adı
	Panthera leo azandica Coel Azaf Allen, 1924;
ITIS	726446
EOL	1270436

Mərkəzi Afrika şiri (lat. Panthera leo azandica) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin pişiklər fəsiləsinin panter cinsinin şir növünə aid heyvan yarımnövü.

Konqo Demokratik Respublikasının şimal-şərqində və Uqandanın qərb hissəsində yaşayırlar. Həmcinin "Uqanda şiri"^[3]^[4] adı ilə tanınır.

Araşdırılma tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Amerikalı zooloq Coel Allen yarım növə Leo leo azandicus adını təklif edir və tipik nümunələrin təsvirini verir. Onun topladığı materiallar Amerika Diyarşünaslıq muzeyində saxlanılır. Bu erkək 1912-ci ildə parkın əməkdaşları tərəfindən muzey ekspanatı olmaq üçün vurulmuşdur. Muzeydə yırtrıcılara aid 588-ci eksponat olmuşdur. Allen bu yarımnövün masai şirlərinə yaxın olmasını qeyd etmişdir. Belə ki, kəllənin beyin strukturu və diş quruluşları baxımından eyni olsa da, rəng baxımından fərqlənir^[5]

1913-cü ildə Edmund Heller Uqanda şirləri üçün başqa elmi ad təklif edir: "Panthera leo nyanzae". 1924-cü ildə isə Allen Viktoriya gölünün şimalında yaşayan şirlər üçün "Panthera leo hollisteri" adını təklif edir. Bu dövrdə şirlərin eyni yarımnövə aid olması bilinmirdi^[6]

1930-cu ildə Reginald İnnes Pokok şirləri Pantera cinsinə daxil edir^[7]. Con Ellerman və Terense Morrison-Skott yalnız iki yarımnöv qeydə alırlar: P. l. persica və Afrika şiri olan P. l. leo.^[8]

Yayılma arealı və populyasiyasının statusu[redaktə | mənbəni redaktə et]

Konqo çayı hövzəsində rast gəlinir. Onlar Virunqa Milli parkı ilə Viktoriya Milli parkı ərazisində böyük populyasiyaya malikdirlər. Əgər qanunsuz ovun qarşısı alınsa və onların ovlandığı heyvanlar ərazidə çoxala bilsə populyasiya bərpa olunacaqdır^[9]

Bundan əlavə onlara Videpo Velley, Murçison Folls, Akaqera və Cənubi Sudan ərazisində^[10] rastlanılır.

Qorunma statusu[redaktə | mənbəni redaktə et]

1996-cı ildə Beynəlxalq Təbiətin və Təbii Sərvətlərin Mühafizəsi Birliyi tərəfindən həssas növlər siyahısına daxil edilmişdir. Şirlər əsasən silahlı çobanlar tərəfindən öldürülür. Mərkəzi Afrika şirlərinin heç biri Species360 məlumatına görə bağlı şəraitdə saxılanılmır^[11]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2007.
↑ Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p. ISBN 978-0-8018-8221-0
↑ Allen, G. M. (1939). A Checklist of African Mammals. Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College 83: 1–763.
↑ Geptner, V. G., Sludskij, A. A. (1972). Mlekopitajuščie Sovetskogo Soiuza. Vysšaia Škola, Moskva. (In Russian; English translation: Heptner, V. G., Sludskii, A. A., Komarov, A., Komorov, N.; Hoffmann, R. S. (1992). Mammals of the Soviet Union. Vol III: Carnivores (Feloidea). Arxivləşdirilib 2020-07-27 at the Wayback Machine Smithsonian Institution and the National Science Foundation, Washington DC).
↑ Allen, J. A. (1924). Carnivora Collected By The American Museum Congo Expedition. Bulletin of the American Museum of Natural History 47: 73–281.
↑ Haas, S.K.; Hayssen, V.; Krausman, P.R. "Panthera leo" (PDF). Mammalian Species. 762. 2005: 1–11. doi:10.1644/1545-1410(2005)762[0001:PL]2.0.CO;2. 2017-07-28 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-09-06.
↑ Pocock, R. I. (1930). The lions of Asia. Journal of the Bombay Natural Historical Society 34: 638–665.
↑ Ellerman, J. R., and T. C. S. Morrison-Scott. (1966). Checklist of Palaearctic and Indian Mammals 1758 to 1946. Second edition. British Museum (Natural History), London.
↑ Treves, A., Plumptre, A. J., Hunter, L. T., & Ziwa, J. (2009). Identifying a potential lion Panthera leo stronghold in Queen Elizabeth National Park, Uganda, and Parc National Des Virunga, Democratic Republic of Congo. Oryx 43 (01): 60–66.
↑ Bauer, H., Van Der Merwe, S. (2004). Inventory of free-ranging lions Panthera leo in Africa. Oryx 38 (01): 26–31.
↑ Barnett, R., Yamaguchi, N., Barnes, I., Cooper, A. (2006). The origin, current diversity and future conservation of the modern lion (Panthera leo) Arxivləşdirilib 2017-06-23 at the Wayback Machine. Proceedings of the Royal Society B 273 (1598): 2119–2125.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

[_e7a2476806b1c102-1] Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2007.

[_d84c74b98bfa7249-2] Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p. ISBN 978-0-8018-8221-0

[Allen1939-3] Allen, G. M. (1939). A Checklist of African Mammals. Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College 83: 1–763.

[Geptner1972-4] Geptner, V. G., Sludskij, A. A. (1972). Mlekopitajuščie Sovetskogo Soiuza. Vysšaia Škola, Moskva. (In Russian; English translation: Heptner, V. G., Sludskii, A. A., Komarov, A., Komorov, N.; Hoffmann, R. S. (1992). Mammals of the Soviet Union. Vol III: Carnivores (Feloidea). Arxivləşdirilib 2020-07-27 at the Wayback Machine Smithsonian Institution and the National Science Foundation, Washington DC).

[Allen1924-5] Allen, J. A. (1924). Carnivora Collected By The American Museum Congo Expedition. Bulletin of the American Museum of Natural History 47: 73–281.

[Haas2005-6] Haas, S.K.; Hayssen, V.; Krausman, P.R. "Panthera leo" (PDF). Mammalian Species. 762. 2005: 1–11. doi:10.1644/1545-1410(2005)762[0001:PL]2.0.CO;2. 2017-07-28 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-09-06.

[7] Pocock, R. I. (1930). The lions of Asia. Journal of the Bombay Natural Historical Society 34: 638–665.

[8] Ellerman, J. R., and T. C. S. Morrison-Scott. (1966). Checklist of Palaearctic and Indian Mammals 1758 to 1946. Second edition. British Museum (Natural History), London.

[9] Treves, A., Plumptre, A. J., Hunter, L. T., & Ziwa, J. (2009). Identifying a potential lion Panthera leo stronghold in Queen Elizabeth National Park, Uganda, and Parc National Des Virunga, Democratic Republic of Congo. Oryx 43 (01): 60–66.

[10] Bauer, H., Van Der Merwe, S. (2004). Inventory of free-ranging lions Panthera leo in Africa. Oryx 38 (01): 26–31.

[11] Barnett, R., Yamaguchi, N., Barnes, I., Cooper, A. (2006). The origin, current diversity and future conservation of the modern lion (Panthera leo) Arxivləşdirilib 2017-06-23 at the Wayback Machine. Proceedings of the Royal Society B 273 (1598): 2119–2125.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]