Mahmud Hesabi

Bu, tənha məqalədir, çünki hansısa məqalədən bu məqaləyə verilmiş keçid yoxdur. Lütfən, əlaqəli məqalələrdən bu səhifəyə keçid verməyə çalışın. (fevral 2023)

Seyid Mahmud Hesabi və ya Mahmud Xan Mirzə Hesabi (fars. سید محمود حسابی‎; 23 fevral 1903, Tehran – 3 sentyabr 1992, Cenevrə) — məşhur iranlı fizik. O, həmçinin Məhəmməd Musəddiq İranın baş naziri olduğu dövrdə 1951–1952-ci illərdə İranın Təhsil naziri vəzifəsində çalışmışdır. Eyni zamanda o, İranda akademik və nüvə fizikasının əsasını qoyan alim hesab edilir.^[1]

Mahmud Hesabi
İranın Təhsil naziri
6 may 1951 – 16 iyul 1952
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	23 fevral 1903(1903-02-23)
Doğum yeri	Tehran, Tehran şəhristanı, Tehran ostanı, İran
Vəfat tarixi	3 sentyabr 1992(1992-09-03) (89 yaşında)
Vəfat yeri	Cenevrə, Cenevrə kantonu, İsveçrə
Dəfn yeri	Təfriş
Təhsili	Paris Universiteti, Tehran Universiteti, Beyrut Amerika Universiteti
Fəaliyyəti	nüvə fiziki, akademik[d], siyasətçi
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Seyid Mahmud Hesabi 23 fevral 1903-cü ildə Təfriş şəhərində anadan olmuşdur. 4 yaşında olan ailəsi Beyruta köçdüyünə görə ibtidai sinfə burada getmişdir. O, məktəbdə oxuduğu zaman Birinci Dünya müharibəsi başladığına görə oxuduğu məktəb bağlanmışdır. Bundan sonra Hesabi təhsilini evdə davam etdirmiş və 1922-ci ildə Beyrut Amirakan Universitetinin yol mühəndisliyi ixtisasına qəbul olmuşdur. Universiteti bitirib, bir müddət Livan Nəqliyyat Nazirliyində işlədikdən sonra təhsilini davam etdirmək üçün Fransaya getmişdir.^[2] O, Fransanın " École Superieure d'Electricité" universitetinin elektrik mühəndisliyi ixtisasına qəbul olmuş, 1927-ci ildə qeyd edilən təhsil müəssisəsində doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. Parisdə Aimé Cotton ilə çalışmışdır. Mahmud Hesabi 3 sentyabr 1992-ci ildə Cenevrə Universitetinin xəstəxanasında dünyasını dəyişmişdir.^[3]

O, elmdən başqa ədəbiyyat, musiqi və idmanla maralanmış, Qurani Kərim və Hafizin divanını əzbər bilmişdir. Hesabi İran klassik şeri və ədəbiyyatı, eləcə də klassik qərb musiqisi ilə yaxından tanış idi. O, həmçinin skripka və pianoda çox gözəl ifa etməyi bacarırdı. İdman ilə də məşğul olmuş, bir çox idman sahələrində uğurlara imza atmışdır.^[4]

İranın Yol və Şəhərsalma Nazirliyi bu ölkənin arsenalında olan gəmilərdən birinə Mahmud Hesabinin adını vermişdir.

Pəhləvilər dövründə Mahmud Hesabi İranın 1-ci, 2-ci və 3-cü çağırış Senatının Tehrandan seçilmiş senatoru olmuşdur. O, həmçinin Məhəmməd Musəddiqin baş nazir olduğu dövrdə 1951–1952-ci illər ərzində Təhsil naziri vəzifəsində çalışmışdır.^[5]

Mahmud Hesabi xaricdə qalıb, öz fəaliyyətinə davam etmək şansına sahib olsa da, İrana qayıtmış və öz ölkəsində modern elm sahələrinin tədrisi, müəllimlər institutunun, Tehran Universitetinin elm və mühəndislik fakültələrinin təsisi, yüzlərlə kitabın yazılması, eləcə də İranda fizika və innovativ fizikanın əsasısının qoyulmasında yeganə şəxs olmuşdur.^[6]

Mahmud Hesabi Tehran Universitetinin yaradılmasından sonra texniki elmlər fakültəsinin ilk dekanı olmuşdur. Tehran Universitetinin yaradılmasında iranlı fizikin rolunun olması ilə bağlı isə müxtəlif fikirlər səsləndirilməkdədir. Bəzi tədqiqatçılar Mahmud Hesabinin Tehran Universitetinin yaradılmasında rolu olan əsas şəxslərdən biri olduğunu bildirsələr də, digər qism bunu inkar edir.^[7][8]