Makedoniya münaqişəsində Ukrayna aviasiyası

Şimali Makedoniya münaqişəsində Ukrayna aviasiyası —2001-ci ildə keçmiş Yuqoslaviya respublikası olan Makedoniya hakimiyyəti ilə alban üsyançıları arasında baş verən hərbi münaqişə zamanı Ukrayna hökumət ordusuna döyüş helikopterləri (Mi-8 və Mi-24) və təyyarələr (Su-25) vermişdi. Bundan əlavə, ukraynalı pilotların birbaşa iştirakı ilə bağlı məlumatlar yayılmışdı. Kiyevin hərbi dəstəyi Qərb ölkələrinin narazılığına səbəb olub.

Hərbi əməliyyatların başlaması ilə NATO ölkələri tərəfindən təmsil olunan Makedoniya hökumətinin müttəfiqləri yalnız hərbi məsləhətçilər ilə məhdudlaşmışdılar. Buna baxmayaraq, hökumət qüvvələrinə silah lazım idi. Hərbi texnika Yunanıstan, Bolqarıstan, Ukrayna^[1] tərəfindən verilmişdi. Öz növbəsində, Yuqoslaviya atıcı silahlar və döyüş sursatları vermişdi.^[2]

2001-ci ilin martında Makedoniyaya Ukrayna silahları gəlməyə başlamışdı. Bütün texnikalar hərbi-texniki əməkdaşlıq haqqında ikitərəfli sazişə əsasən güzəştli qiymətlərlə təhvil verilmişdi. Silah tədarükü ABŞ və NATO-da narazılığa səbəb olmuşdu. 25 iyulda Ukrayna Prezidenti Leonid Kuçma Kiyevdə ABŞ prezidentinin milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri Kondoliza Rays ilə görüşmüşdü. Amerika tərəfi Makedoniyaya hərbi dəstəyin dayandırılmasını tələb etmişdi, lakin Kuçma tələbi yerinə yetirməkdən imtina etmişdi. İki həftə ərzində Ukrayna Makedoniyaya zavodlarında modernləşdirilmiş 30 Bolqarıstan tankı və 20 zirehli transportyor göndərmişdi. Eyni zamanda, Qərb mətbuatı ukraynalı pilotların hökumət helikopterləri və təyyarələrini idarə etdiyini yazırdı.^[3][4]

Alban döyüşçüləri özləri düşmən təyyarələrinin gücləndirilməsinə ciddi yanaşmışdılar, ABŞ və SSRİ istehsalı olan MANPADS-lardan istifadə edirdilər.^[1]

2022-ci ilin yayında 2004-cü ildən bəri uçmayan dörd Su-25 hücum təyyarəsinin Ukrayna tərəfinə qaytarılması məlum olmuşdur. 2023-cü ilin martında Makedoniya Müdafiə Nazirliyinin rəhbəri Slavyanka Petrovska ölkənin 2001-ci ildə təhvil verilmiş 12 helikopteri Ukraynaya təhvil verəcəyini qeyd etmişdir.^[5]

Ukraynalıların münaqişədə iştirakı ilə bağlı ilk məlumatlar 23 mart tarixində, axşam saatlarında ortaya çıxmışdı. Amerikanın "CNN" telekanalı bəyan etmişdi ki, "Göyərtəsində Ukrayna ekipajları olan Rusiya helikopterləri alban üsyançılarına zərbələr endirmişdir".^[6]

Əcnəbilər nəinki döyüş əməliyyatları aparmışdılar, həm də makedoniyalı pilotlara təlim keçmişdilər.^[6]

• Украинские пилоты вертолетов громят позиции Армии Национального Освобождения в Македонии. (Фотоснимки)