Maqomet Mamakayev

Maqomet Amayeviç Mamakayev (16 (29) dekabr 1910, Axçoy-Martan, Terek vilayəti – 2 avqust 1973[1], Qroznı[1]) — Sovet dövlət və partiya lideri, Çeçen yazıçısı və şairi.

Maqomet Mamakayev
Maqomet Amayeviç Mamakayev
Doğum tarixi 16 (29) dekabr 1910
Doğum yeri
Vəfat tarixi 2 avqust 1973(1973-08-02)[1] (63 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı Rusiya imperiyası
SSRİ SSRİ
Təhsili
  • Şərq Zəhmətkeşlərinin Kommunist Universiteti[d] (–1930)
Fəaliyyəti yazıçı,şair
Fəaliyyət illəri 1926–1973
Üzvlüyü
Mükafatları "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Maqomet Mamakayev 1910-cu ildə Axçoy-Martan kəndində kəndli ailəsində anadan olub.

1927-ci ildən Sov.İKP(b) üzvü seçilib.[2]

Maqomet Mamakayev Stalin adına Şərq Kommunist Zəhmətkeşləri Universitetini və Moskvadakı Ali Ədəbiyyat Kurslarını bitirib.

1930-cu ildə Sov.İKP (b) Urus-Martan rayonu komitəsinin katibi, sonra - İKP (b) Mərkəzi Komitəsinin proqram qrupunun üzvü işləmişdir.

1931-ci ildə - "Qroznı Fəhləsi" qəzetinin baş redaktor müavini kimi çalışmışdır.[3][4]

1931-1934-cü illərdə Ümumittifaq Bolşeviklər Kommunist Partiyasının Çeçen vilayət komitəsində çalışmışdır. Maqomet Mamakayev 1930-1934-cü illərdə Çeçen Araşdırma Dil, Ədəbiyyat və Tarix İnstitutunun direktoru olub.

1934-1935-ci illərdə M.Mamakaev Ümumittifaq Bolşevik Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Ali Partiya İşçiləri Məktəbində təhsil alıb. Moskvadan qayıtdıqdan sonra Qroznıximstroy rəhbərinin müavini vəzifəsində çalışıb. Bolşeviklərin Ümumittifaq Kommunist Partiyası Çeçen-İnquş vilayət komitəsinin məktəb və elm şöbəsinə rəhbərlik edib. Elə həmin vaxt da "Lenin Yolu" qəzetinin redaktoru olub.

1930-1937-ci illərdə Mamakayev İKP (b) vilayət komitəsinin plenumu və bürosunun üzvü, Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası Ali Sovetinin deputatı seçilib.

1937-ci ildə Böyük terror zamanı yazıçı Qroznı şəhərində həbsxanaya salınıb. 1940-cı ildə yenidən Elistada həbs olunub və 1956-cı ilə qədər şimaldakı düşərgələrdə - İqarkada həbs cəzası çəkib.[5]

1960-cı ildə "Orga" Çeçen antologiyasının redaktoru vəzifəsinə gətirilib.

Yaradıcılığı

[redaktə | mənbəni redaktə et]
" Mənim üçün ən yüksək vəzifə xalqımın şairi olmaqdır ... Mən tək istəyimlə şeir yazıram ki, onlar çətinlik və yorğunluq içində olan insanlara kömək etsinlər, ürəklərini cəsarətlə qaldırsınlar və onları yaxşı və xeyirxah işlərə çağırsınlar.
"Və daşlar danışır" məcmuəsinə ön söz[6]
 "

Mamakayevin ilk əsərləri 1926-cı ildə nəşr edilmişdir. İlk şeirlər toplusu "Qaranquş" 1931-ci ildə dərc olunmuşdur. Əsərləri arasında - "Şərab iç" (1931), "Gəncliyin bir dostuna" (1934), "Ölümsüzlərin mahnısı" (1937), "Yenisey" (1949), "Mən dünyaya gəlməmişəm" şeirləri "Sibirdə" (1954), V.İ.Leninin kabinetində"(1959), "Alxan-Çurt" (1959), "Doğma Dağlar" (1928), "Yeddi Cəngavərin Bacısı" (1932), "Anayla Söhbət" (1934), "Ad günüm" (1956), "Lev Tolstoyun məzarında" (1956) şeirləri, "Dama" (1957), Üzüm dəstələri (1958), Qorxmazların mahnısı (1958) vardır.

Mamakayevin ilk nəsri 1956-cı ildə nəşr edilmişdir. 1962-ci ildə Mamakayevin Çeçenistanda inqilabi hərəkatdan bəhs edən "İnqilab Muridi" romanı nəşr olunub. O, 1968-ci ildə əfsanəvi çeçen abrek Zelimxan Xaraçoyevskinin həyatından bəhs edən "Zelimxan" romanı nəşr etdirib.

1934-cü ildən SSP üzvü olub.

SSRİ Yazıçılarının I Qurultayının nümayəndəsi seçilib.

RSFSR Yazıçılarının I Qurultayında Çeçenistandan nümayəndə kimi iştirak edib.

2 avqust 1973-cü ildə vəfat edən yazıçı Açxoy-Martan kəndinin kənarında Ayset-Keşnaş qəbiristanlığında dəfn edilib.

Xatirəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İosif Kobzon bəstəkar Vladimir Evzerovun Maqomet Mamakayevin sözlərini yazdığı "Dağların insanları" mahnısını ifa etmişdir. Kobzonu bu mahnını ifa etdikdə "Ziya" rəqs ansamblı müşayyət etmişdir.

Maqomet Mamakayev (ölümündən sonra) Çeçenistan Respublikasının İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkilinin "Vətəndaş cəsarətinə görə" ordeni ilə təltif edilmişdir.[7]

2013-cü ildə Açxoy-Martan kəndində Maqomet Amaeviç Mamakayevin ədəbi-xatirə muzeyi açılıb.[7]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Мамакаев Магомет Амаевич // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ "Мамакаев Магомет Амаевич". 2014-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-06.
  3. ↑ "К 100-летию Магомеда Мамакаева". Культура и образование. ИА «Грозный-информ». 2010-11-24. 2013-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-08-21.
  4. ↑ Ризван Эдильсултанов. "Вечер памяти классика чеченской литературы М. Мамакаева". Общество. ИА «Чечня Сегодня». 2010-12-23. Archived from the original on 2013-08-21. İstifadə tarixi: 2013-08-21.
  5. ↑ Хасан Туркаев. "«Есть одно только мужество и одна только честь»". Публикации > Аналитика. Министерство культуры Чеченской Республики. 2010-12-24. 2013-09-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-08-21.
  6. ↑ Саид Бицоев. "Высшая должность — быть поэтом…". Культура. Газета «Новые Известия». 2010-12-03. 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-08-21.
  7. ↑ 1 2 "Магомет Мамакаев награждён орденом за гражданское мужество". 2014-02-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-06.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Муса Гешаев. Знаменитые чеченцы. 4 (2000 nüs.). Мусаиздат. 2006. 92–125.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]