Maradona

Dieqo Armando Maradona (30 oktyabr 1960^[2][3][…], Lanus^[d], Buenos-Ayres əyaləti^[d] – 25 noyabr 2020^[4], Diqe-Luxan^[d], Buenos-Ayres əyaləti^[d][1]) — Argentinalı keçmiş futbolçu və məşqçi. 25 noyabr 2020-ci ildə vəfat edib. O, klub karyerası ərzində "Argentinos Xuniors", "Boka Xuniors", "Barselona", "Napoli", "Sevilya" və "Newell's Old Boys" klublarında oynayıb.

Dieqo Maradona
isp. Diego Armando Maradona
Ümumi məlumatlar
Tam adı	Dieqo Armando Maradona
Ləqəbi	Tüklücə, Qızıl oğlan, Onluq, Ulduz çəlləyi, Futbol Mikelancelosu
Doğum tarixi	30 oktyabr 1960
Doğum yeri	Lanus, Argentina
Vəfat tarixi	25 noyabr 2020 (60 yaşında)
Vəfat yeri	Diqe-Luxan[d], Buenos-Ayres əyaləti[d], Argentina[1]
Vətəndaşlığı	Argentina
Boyu	167 sm
Çəkisi	70 kq
Mövqeyi	hücuma meyilli yarımmüdafiəçi hücumçu
Əsas ayağı	sol
Karyerası
Gənclik karyerası 1970—1976 Arxentinos Xuniors Klub karyerası[* 1] 1976—1981 Arxentinos Xuniors 166 (116) 1981—1982 Boka Xuniors 42 (28) 1982—1984 Barselona 36 (22) 1984—1991 Napoli 188 (81) 1992—1993 Sevilya 26 (5) 1993 Nyuells Old Boyz 5 (0) 1995—1997 Boka Xuniors 30 (7) 1976—1997 Cəmi 492 (258) Milli yığma[* 2] 1977—1979 Argentina (20 yaşlılar) 24 (13) 1977—1994 Argentina 91 (34) Məşqçisi olduğu klublar 1994 Mandiyu 1995 Rasinq Avelyaneda 2008—2010 Argentina 2011—2012 Əl-Vəsl
Təltif və medalları
Dünya çempionatları Qızıl Meksika 1986 Gümüş İtaliya 1990 Amerika kuboku Bürünc Braziliya 1989
İmzası
↑ Milli çempionatların müxtəlif liqalarında peşəkar klubların heyətində keçirdiyi oyunların və vurduğu qolların sayı. ↑ Rəsmi oyunlarda milli yığmanın heyətində keçirdiyi oyunların və vurduğu qolların sayı.
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Gənclər arasında dünya çempionu 1979. 1986 Dünya Kubokunun ən yaxşı oyunçusu. 1979 və 1980-ci illərdə Cənubi Amerikada ilin futbolçusu. İki dəfə dünya çempionatlarının simvolik komandalarının üzvü.^[5] "Boka Xuniors" ilə Argentina çempionu, "Napoli" klubu ilə ikiqat İtaliya çempionu.

FİFA-nın rəsmi saytında səsvermə yolu ilə 20-ci əsrin ən yaxşı futbolçusu 53,6% səs toplayıb; FİFA Futbol Komissiyasının məlumatına görə isə, Maradona 20-ci əsrin 3-cü futbolçusudur.^[6][7]

Klassik 10 nömrə mövqeyində oynayan və yaradıcı pleymeyker olan Maradona, transfer qiyməti ilə iki dəfə dünya rekordu qıran ilk oyunçu olub. Bu rekordlar 1982-ci ildə 5 milyon funt-sterlinqə "Barselona"ya transfer olunduğu zaman və 1984-cü ildə 6,9 milyon funt sterlinqə "Napoli"yə transfer olunduğu zaman baş verib.

Argentina millisi ilə milli komanda karyerasında 91 oyun keçirib və 34 qol vurub. Maradona dörd FIFA Dünya Kubokunda iştirak edib. Argentina millisi ilə 1986-cı ildə Meksikada keçirilən Dünya Kubokunda Argentinanın kapitanı olur və gözəl oyunu ilə onları Qərbi Almaniya üzərində qələbə qazandıqları finala daşıyır. Maradona bu turnirdə turnirin ən yaxşı oyunçusu kimi Qızıl Topu qazanır. 1986 Dünya Kubokunun 1/4 finalında o, İngiltərə üzərində 2–1 hesablı qələbə qazandıqları oyunda hər iki qolu vurur və hər iki qol tarixə düşur. İlk qol "Tanrının Əli" kimi tanınan və cəzasız qalan qayda pozuntusundan vurulan qol idi. İkinci qol isə, 2002-ci ildə FIFA.com seçiciləri tərəfindən "Əsrin qolu" seçilən və Maradonanın 60 metr driblinq edərək beş İngiltərə oyunçusunu keçdikdən sonra vurduğu qol idi.

Dieqo Armando Maradona 1960-cı il oktyabr ayının 30-da Argentinanın Villa Fiorito şəhərində anadan olub. 2020-ci il 25 noyabr 60 yaşında qəfil ürək tutması nəticəsində vəfat edib.

Dieqo Armando Maradona peşəkar karyerasına 20 oktyabr 1976-cı ildə "Argentinos Juniors" futbol klubunda başlayıb. O, 5 il bu klubda çıxış edərək, 77 matçda 115 qol vuraraq komandasının əsas oyunçusuna çevrilib.

Maradona "Argentinos Juniors" klubunda böyük istedad kimi kəşf edildi və tezliklə komandanın lideri oldu. O, bu klubda oynayarkən ötürmə oyunu və texniki bacarığı ilə xüsusilə diqqət çəkib. O, yaşı az olmasına baxmayaraq komandasının kapitanlığını da üzərinə götürüb.

Bu klubda oynayarkən Maradona bir çox diqqətəlayiq nailiyyətlər əldə edib. Məsələn, o, 1979-cu ildə Primera División (Argentina 1-ci Divizion) çempionluğunu qazandı və elə həmin il Copa Libertadores (Cənubi Amerika Kuboku) finalına yüksəldi. Maradona həmçinin 1979-cu ildə Argentina futbolunun ən dəyərli oyunçusu (Footbolista del Año) seçilib.

"Argentinos Juniors" klubunda çıxış edərkən Dieqo Armando Maradona karyerasının ilk illərində böyük istedad olduğunu sübut etdi və oradakı uğurları sayəsində dünyada məşhurlaşdı. Onun bu klubda oynadığı dövr Maradonanın futbolçu karyerasının mühüm hissəsidir.

Maradona 20 fevral 1981-ci ildə, 4 milyon dollara transfer olunduğu "Boka Xuniors" ilə müqavilə imzalayır.^[8] O, iki gün sonra "Talleres de Kordoba" ilə oyunda debüt etdi və klubun 4–1 hesablı qələbəsində iki qol vurdu. Aprelin 10-da Maradona La Bombonera stadionunda "River Pleyt" ilə ilk Superklasiko oyununda meydana çıxır. Boka, bu oyunda Maradonanın Alberto Tarantini və Fillolu keçərək qol vurması ilə River Pleyti 3–0 məğlub edir.^[9] Maradona və "Boka Xuniors"un meneceri Silvio Marzolini arasında inamsız münasibətə baxmayaraq, "Boka Xuniors" uğurlu bir mövsüm keçirdir və "Racing Club"u bir xal qabaqlayaraq liqa çempionluğunu qazanır.^[10][11] Bu, Maradonanın Argentinanın daxili liqasında qazandığı yeganə titul olur. Maradona bu klubda 40 oyunda meydana çıxır və 28 qol vurur.

O, 1982-ci ildə o dövr üçün rekord məbləğə, 5 milyon funt sterlinqə İspaniyanın "Barselona" klubuna transfer olur.

Dieqo Armando Maradona 1984–1991-ci illərdə "Napoli" klubunda çıxış edib. Bu müddətdə Maradona "Napoli"nin heyətində 170 oyunda meydana çıxıb və 115 qol vurub, komandası isə İtaliya A Seriyasının çempionluğunu qazana bilib. 

Maradonanın "Napoli"də oynadığı müddət ərzində "Napoli" tarixində ilk dəfə A Seriya çempionluğunu (1986–87 mövsümü) və iki dəfə İtaliya Kubokunu (1986 və 1987) qazanıb.

Maradonanın "Napoli"dəki çıxışı onu tarixin ən yaxşı oyunçularından birinə çevirdi. Bundan əlavə, Maradona Napolidə komandasının kapitanı olub və komandasını İtaliya kuboku və UEFA Çempionlar Liqasına qədər yüksək səviyyəli turnirlərə aparıb. Bu dövr Maradona üçün həm futbol, ​​həm də şəxsən çox önəmlidir.

O, Argentina millisinin şərəfini qoruduğu 91 matçda 34 qol vurub.

1986-cı ildə Argentina yığmasının qızıl medal qazandığı dünya çempionatında Maradonanın 1/4 finalda İngiltərə yığmasının qapısından əllə keçirdiyi top uzun müddət müzakirə mövzusu olub. Səbəbkarın özü hakimin hesaba aldığı topu "tanrının əli" vasitəsilə qapıdan keçirdiyini bildirib.

1991-ci ildə İtaliya çempionatı matçından sonra dopinq-testdən keçən Maradonanın kokain qəbul etdiyi aşkarlanıb. İki il sonra İspaniya "Sevilya"sına transfer olan futbolçu 1994-cü il dünya çempionatında forma geyib, lakin onun yenə qadağan olunmuş dərman preparatı qəbul etdiyi ortaya çıxdığından, 15 aylıq diskvalifikasiya olunaraq, yarışdan kənarlaşdırılıb.

Cəzalı olduğu müddətdə o, vətənində "Deportivo Mandiyu" və "Rasinq" klublarında baş məşqçi kimi çalışıb, diskvalifikasiyası başa çatdıqdan sonra isə o, "Boka Huniors"a qayıdıb, lakin kokain aludəçiliyindən qurtula bilməməsi üzündən 1997-ci ildə futbolçu karyerasını başa vurub.

Eniş-çıxışlarla, qalmaqallarla zəngin həyatına baxmayaraq, Maradona 2000-ci ildə FİFA tərəfindən braziliyalı Pele ilə birgə XX əsrin ən yaxşı futbolçusu seçilib, lakin o, təntənəli mərasimdə öz mükafatını aldıqdan sonra Pelenin də təltif olunmasını gözləmədən zaldan çıxıb. O ertəsi gün verdiyi açıqlamada yalnız özünü dünyanın ən yaxşı futbolçusu hesab etdiyi üçün belə addım atdığını bildirib.

Pele isə Maradonanın Argentina millisinə baş məşqçi təyin olunmasını belə şərh edib: "Güclü və əfsanəvi futbolçular baş məşqçilikdə bir o qədər zəifdirlər".