Milis (polis)
Militsiya və ya milis (rus. милиция) keçmişdə Rusiya və Sovet İttifaqı, həmçinin kimi bəzi Varşava Müqaviləsi ölkələri və Yuqoslaviya kimi keçmiş kommunist dövlətlərində, müasir dövrdə isə Belarus, Qırğızıstan, Özbəkistan və Tacikistan kimi bəzi MDB dövlətlərində polislər üçün istifadə edilən rəsmi addır.
Adı və statusu
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Milis Müvəqqəti Hökumətin 17 aprel 1917-ci il tarixli fərmanından irəli gələrək və erkən sovet dövründə Müvəqqəti Hökumətin və bolşeviklərin insanların özünütəşkilatlandırma ilə yeni hüquq-mühafizə orqanını əlaqələndirmək və onu çar polisindən fərqləndirmək üçün nəzərdə tutulmuşdu. Sonralar isə Oktyabr inqilabında və sovet respublikalarında bolşevizm naminə mübarizədə fəal iştirak edən mülki şəxslərdən formalaşdırılmışdır. Onun ilkin adı fəhlə-kəndli milisləri olaraq 1917-ci il oktyabr ayının 28-də (Yeni Qaydaya əsasən 10 Noyabr) yaradılmış və sonradan rəsmi adı olan Daxili İşlər Nazirliyi (MVD, MVD ) ilə əvəz edilmişdir. Rayon bölmələrinə isə şəhər, rayon, vilayət və s. daxili işlər idarəsi deyilirdi. 10 noyabr günü Sovet İttifaqında və 2011-ci ilə qədər isə Rusiyada "milis günü" kimi qeyd olunmuşdur.
İkinci Dünya müharibəsindən sonra Balkanlarda və Şərq blokunda yaradılmış olan milis qüvvələri nasizmə, faşizmə və Nasist Almaniyasının işğalına qarşı mübarizə aparmış partizan adlanan mülki şəxslərdən ibarət olmuşdur. Bu təhlükəsizlik qüvvələri də bilavasitə öz ölkələrinin Daxili İşlər Nazirliyinin nəzdində fəaliyyət göstərirdi və bəzi ölkələrdə onların səlahiyyətləri və vəzifələri müxtəlif olsa da, əsasən bütün Dəmir Pərdə ölkələrində eyni idilər.[1]
1990-cı illərdən etibarən isə bir çox Şərq Bloku və keçmiş Sovet İttifaqı ölkələrində milis sözü tədricən polis sözü ilə əvəz edilməyə başlanmışdır. 2000-ci ildə standart olaraq Serb polislərinin geyinmiş olduqları uniformalarda həm Milicija (Милиција) sözü, həm də Policija (Полиција) sözü yazılırdı. Nəhayət, 2011-ci il mart ayının 11-də Rusiyada aparılmış olan polis islahatı ilə bu ölkədə də milis sözü polis (полиция)[2] sözü ilə əvəz olunmuşdur. 2015-ci ildə isə Ukraynada polis (поліція) sözü milis sözünü əvəz etmişdir.
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Əlavə ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Shelley, Louise I. Policing Soviet Society: The Evolution of State Control. London: Routledge, 1996.
- ↑ "Arxivlənmiş kopya". 5 may 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 may 2016.
- ↑ "Arxivlənmiş kopya". 1 noyabr 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 noyabr 2014.