Monumentum Ancyranum

Monumentum Ancyranum (azərb. Ankara abidəsi‎) - Türkiyənin Ankara şəhərində yerləşən arxeoloji abidədir. Adını “Res Gestae Divi Augusti” (İlahi Avqustun əməlləri) kitabəsindən alan abidə, Ankara şəhərində qədim Avqusteum hissəsində yerləşir. Buradan “Res Gestae” əsərinin ən yaxşı qorunmuş variantı aşkarlanmışdır.

Ankara abidəsi
lat. Monumentum Ancyranum
Xəritə
39°56′39″ şm. e. 32°51′29″ ş. u.
Ölkə  Türkiyə
Şəhər Ankara
Yerləşir Altındağ ilçəsi
Aidiyyatı Roma imperiyası
Əsas tarixlər e.ə. 14 - Abidənin divarında "İlahi Avqustun əməlləri" həkk edilib.
1555 - Abidənin kitabəsi Ojye de Busbek tərəfindən kəşf edilib.
Tikilmə tarixi e.ə.25-20-ci illər
Üslubu Qədim Roma memarlığı
Vəziyyəti Xarabalıqları qalıb
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İnşası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Məbəd e.ə.25-20-ci illərdə Anadolunun Roma imperiyası tərəfindən fəth edilməsi və mərkəzi Ankira şəhəri olan Qalatiya vilayətinin yaradılmasından sonra inşa edilmişdir.

Res Gestae Divi Augusti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

14-cü ildə Avqustun ölümündən sonra “Res Gestae Divi Augusti” mətni məbədin interyerində pronaos hissəsində latın dilində, fasadın çella hissəsində isə yunan dilində həkk edilmişdir.

Əsərin, Romadakı Avqust mavzoleyi qarşısında ucalan tunc sütunlar üzərində yazılmış tam mətni çoxdan itirilmiş, digər iki saxlanmış mətn isə tam olmadığına görə bu mətnlər əsərin ən yaxşı qorunmuş nüsxəsi hesab edilir.[1]

Monumentum Ancyranum haqqında qərb aləminə ilk məlumat, Sultan Süleyman Qanuninin dövründə (1555-1562) Müqəddəs Roma imperiyası imperatoru I Ferdinandın Kiçik Asiyanın Amasiya şəhərinə göndərdiyi səfir Ojye Gislen de Busbek[2] olmuşdur.

Kitabəni ilk dəfə oxuyan Busbek Qay Svetoni Trankvilldən oxuduğu məlumatlar əsasında kitabənin mənşəyini müəyyən etmişdir; O, kitabələrdəki mətnlərin bir hissəsini “Türk məktubları”nın tərkibində nəşr etdirmişdir.[3]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Loeb Classical Library redaktoru Diel qeyd edir ki, Res Gestae Divi Augusti əsərinin mətni o zaman imperiya boyunca bir çox məbəd divarlarına həkk edilsə də onlar dövrümüzə kimi gəlib çatmamışdır.
  2. ↑ "Loeb Classical Library"-də Diel, onu Buysbecche adlandırır; Busbecq həm də avropa bağlarına zanbaq və yasəmənin gətirilməsi ilə məşhurdur.
  3. ↑ Edward Seymour Forster, translator, The Turkish Letters of Ogier de Busbecq reprinted Louisiana State University 2005.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Botteri P. and Fangi G. (2003). The Ancyra Project: the Temple of Augustus and Rome in Ankara, ISPRS Archives, volume XXXIV part 5/W12 Commission V, pp 84–88.
  • Ancyra  // Encyclopædia Britannica, 11th ed., Vol. I, Cambridge: Cambridge University Press, 1911, səh. 953.