Muhitdin Qara-Yaqubov

Muhitdin Qara-Yaqubov (özb. Muhitdin Qoriyoqubov 1 may 1896 - 2 fevral 1957, Daşkənd) - Özbək və SSRİ teatr xadimi, müğənni (bariton), Özbək peşəkar xalq və klassik musiqi teatrının qurucularından biri. Türkistan MSSR-nin xalq müğənnilərindən birincisidir. Özbəkistan SSR xalq artistidir (1936).

Muhitdin Qara-Yaqubov
özb. Muhitdin Qoriyoqubov
Ümumi məlumatlar
Doğum tarixi 1 may 1896(1896-05-01)
Vəfat tarixi 2 fevral 1957(1957-02-02)[1] (60 yaşında)
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı SSRİ SSRİ→
Özbəkistan Özbəkistan
Milliyyəti özbək
Həyat yoldaşı
Musiqiçi məlumatları
Fəaliyyəti müğənni
Səs tembri bariton
Mükafatları "Böyük xidmətləri üçün" orden (Özbəkistan)
"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni
Özbəkistan SSR xalq artisti

Həyatı və yaradıcılığı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Muhitdin Qara-Yaqubov 1918-ci ildə Həmzə Həkimzadə Niyazi ilə birlikdə "Müsəlman gənclərin dram truppası" nın yaradılmasında iştirak etmişdir.

Səhnə fəaliyyətinə Qara-Yaqubov 1919-cu ildə Fərqanə Xalq Nəfəs Alətləri Orkestrının yaradılması ilə başladı və 1919-1921-ci illərdə Türkistan cəbhəsindəki Qırmızı Ordu hissələrində çıxış etmişdir. "Siyasi truppa" nın çıxışlarında Həmzə Həkimzadə dramatik aktyor kimi iştirakçı olurdu.

Muhitdin Qara-Yaqubov 1922-1924-cü illərdə Dövlət Teatr Sənəti İnstitutunun - QİTİS-in vokal şöbəsində oxuyub.

1925-ci ildə Muhitdin Parisdəki Ümumdünya Sərgisində və Berlindəki Şubert zalında Özbək xalq mahnılarını ifa edib.

O, 1926-cı ildə konsert və etnoqrafik ansamblını yaradıb.

Muhitdin Qara-Yaqubov Daşkənd, Əndican və Kokandda musiqi teatrlarının təşkilində iştirak etmişdir.

Muhitdin Qara-Yaqubov - Özbək Musiqili Teatrının qurucusu və bədii rəhbəri olub (1926). 1934-cü ildə Moskva Konservatoriyasında Özbək opera studiyasını təşkil etmiş və nəticədə daha sonra Milli Opera və Balet Teatrına çevrilmişdir. Qara-Yaqubov opera studiyasına rəhbərlik etdiyi iki il ərzində Özbəkistan vilayətlərindən onlarla gənc istedadlı insanlar sonradan ulduz olan ən yaxşı teatr və musiqi sənəti ustalarından peşə təhsili almışdılar.

Qara-Yaqubov 1929-1939 və 1946-1950-ci illərdə Özbəkistan Filarmoniyasının direktoru vəzifəsində çalışmış və 1932-ci ildən bədii rəhbəri olmuşdur.

O, 1939-1947-ci illərdə Özbəkistan Opera və Balet Teatrının solisti olmuşdur.

MUhittin 1947-ci ildən sonra repressiya uğramışdır. Yalnız İosif Stalinin ölümündən sonra 1955-ci ildə azad edilmişdir.

Qara-Yaqubov 1956-cı ilin yanvarından yenidən Filarmoniyanın solisti vəzifəsində çalışmışdı. Daha sonra Estrada teatrına dəvət edilir, burada xalq mahnılarını, opera və romanslardan ariyalar ifa edir.

1957-ci ilin yanvarında qəzaya düşür. Qəza nəticəsində Muhitinin bud sümüyünün boynu qırılır. Qəzadan sonra özünə gələ bilməyən Muhitdin Qara-Yaqubov iki həftə sonra 2 fevral 1957-ci ildə vəfat edir.

Muhitdin Qara-Yaqubov Daşkənddə Çağatay qəbiristanlığında dəfn edilib.

Ailəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həyat yoldaşı Tamara xanım (özb. Tamaraxonim; əsl adı və familyası — Tamara Artyomovna Petrosyan) (1906-1991) - rəqqasə, müğənni, aktrisa, baletmeyster, SSRİ Xalq artisti olub. Qızı Vanzetta Muhitdinova xanım da rəssamdır. Kürəkəni Tahir Teymur oğlu Salahov rəssamdır. Nəvəsi Aydan Salahova rəssam və heykəltəraşdır.

Seçilmiş partiyaları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Sultan bəy (Arşın mal alan, Üzeyir Hacıbəyov)
  • Xosrov (Fərhad və Şirin, Uspeniski və Q.Mişel)
  • Nofəl (Leyli və Məcnun, R.Qiler T.Sadıkovla həmmüəllif)
  • Uluqbəy (Uluqbəy, A.Kozlovski)
  • Mahmud Tərabi (Mahmud Tərabi, O.Çişko)
  • Ər Tarqin ("Ər Tarqin", E.Brusilov)
  • General-qubernator (Buran, Muxtar Əşrəfi)

Mükafatları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xatirəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • M. Qori-Yaqubovun adı Özbəkistan Dövlət Filarmoniyasına verilib.
  • Xalq Mahnıları və Rəqsləri Akademiyası və Daşkənddəki bir küçə Muhitdin Qori-Yaqubovun adını daşıyır.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Кари-Якубов Мухитдин // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ "О НАГРАЖДЕНИИ МАСТЕРОВ ЛИТЕРАТУРЫ И ИСКУССТВА, ВНЕСШИХ ОГРОМНЫЙ ВКЛАД В РАЗВИТИЕ УЗБЕКСКОЙ НАЦИОНАЛЬНОЙ КУЛЬТУРЫ|2000-08-25|УП|2702|2363217". 2021-07-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-09.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]