Muxtar Əvəzov

Muxtar Omarhan oğlu Əvəzov ( qaz. Мұхтар Омарханұлы Әуезов, rus. Мухтар Омарханович Ауэзов; 28 sentyabr 1897 — 27 iyun 1961) — qazaxıstanlı pedaqoq, yazıçı, tərcüməçi, tənqidçi, siyasətçi, mütəfəkkir.

Muxtar Əvəzov
qaz. Мұхтар Омарханұлы Әуезов
Almaatada Abay Opera Evinin yanındakı heykəli
Doğum tarixi	28 sentyabr 1897
Doğum yeri	Semey, SSRİ
Vəfat tarixi	27 iyun 1961 (63 yaşında)
Vəfat yeri	Moskva
Dəfn yeri	Almatı Mərkəzi qəbiristanlığı[d]
Təhsili	Sankt-Peterburq Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsi[d]
Fəaliyyəti	yazıçı, şair
Əsərlərinin dili	Qazax dili
Janr	roman
Üzvlüyü	SSRİ Yazıçılar İttifaqı, Qazaxıstan Elmlər Akademiyası
Mükafatları
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Qazaxıstanın yazıçılarından biridir. Qazax dastanları və ümumi türk ədəbiyyatı ilə araşdırmalar etmiş, hekayə, tərcümə, sınaq, roman növlərində əsərlər yazmışdır. Özü üçün “Şərqin Şolohovu ” və ya “ İkinci Abay ” ləqəblərindən istifadə etmişdir.^[1] Qazax ədəbiyyatında qərb tərzində nəsr ənənəsinin ilk nümayəndəsi hesab edilir.^[1]

О, qazaх məktəblərinin şagirdləri üçün ilk dərs vəsaiti olan “Qırğız müntəxabatı” kitabını hazırlayır. Kitabda pedaqoqun “Gəlin, uşaqlar, oxuyaq”, “Biliklərə yiyələnən xalqlar”. “Kasıb olsan da oğurluqla dost olma”, “Akının ədalətli sultana müraciəti”, “Yay”, “Çay” və digər şeirlərində müxtəlif səpkili ictimai-sosial, tarixi, etik-fəlsəfi, doğma təbiət səhnələri, aydın və sadə formadan istifadə edilməklə qələmə alınmışdır. Çoxsaylı pyeslər (“Enlik və Kebek”, “El ağası”, “Baybişə və tokal”, “Ayman-Şolpan”, “Sərhəddə”, “Xan Kenə”, “Ağ ağcaqayın”, “Oktyabr uğrunda”, “Abay” – L.Sobolevlə birlikdə və s.), hekayələr və povestlər (“Fırtına”, “Yetim nəsibi”, “Oxumuş vətəndaş”, “Çöl hekayələri”, “Evlənmə”, “Yaslı gözəl”, “Qanlı gecə”, “Karaş-karaşda olay” – Aşırımda atəş”, “Barımta”, “Gənc nəsil” və s. müəllifidir.

M.Auezov S.Vurğun, M.Hüseyn, M.İbrahimov kimi sənətkarlarla dost olmuş, qarşılıqlı ədəbi-mədəni əlaqələrin daha da güclənməsinə səy göstərmişlər. 1977-ci ildə Qazaxıstanda, keçmiş SSRİ-də, o cümlədən, Azərbaycanda Muxtar Auezovun anadan olmasının 80 illik yubileyi böyük təntənə ilə qeyd olundu.

Bütün həyatı boyunca ən çox təsirləndiyi adam Abay Kunanbayev olmuşdur. Ən məşhur əsəri onun haqqındakı " Abay yolu " adlı dörd cildlik dastan romanıdır.Yazıçının “Abay” romanını tədqiqatçılar haqlı olaraq “qazax xalqının həyatının ensiklopediyası” adlandırırlar. Türk xalqları ədəbiyyatının mahir bilicilərindən, ardıcıl tərcüməçilərindən və tədqiqatçılarından olan şair də qazax ədibinin həyatını işıqlandırmadan onun yaradıcılığının, xüsusən də “Abay” romanının səciyyəvi cəhətlərinin müəyyənləşdirilməsinə önəm vermişdir.

• Азербайджанско-казахские литературные связи. Баку: Элм. 1990.
• Auezov M. Qazax xalqının böyük şairi. Kommunist. 1954.
• Auezov M. "Abay". Bakı: Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı. 1954. səh. 745.
• Məmmədov J., Gözəlov İ. "Abay" romanının tərcüməsi haqqında. Kommunist. 1955.
• İbrahimov M. Xalqın böyük sənətkarı. Ədəbiyyat və incəsənət. 1977.
• Auezov M. Yas içində. Ədəbiyyat və incəsənət. 1977.
• Rza Xəlil. Bədii söz nəhəngi. Kommunist. 1977.
• Мухтар Ауэзов в воспоминаниях современников. Алматы: Жазуши. 1997.
• Qazax xalqının böyük oğlu. Azərbaycan. 1977. səh. 154-157.
• Əliyev Q. Qazax xalqının iftixarı. Ulduz. 1977. səh. 49-52.
• Razi H. Görkəmli yazıçı və alim. Şərq qapısı. 1977.
• Canquzin R. Qazax xalqının böyük oğlu. Ulduz. 1987. səh. 29-32.
• Bekmirza S. Muhtar Auezovun "Hankene" tragedisindeki Kenesarı şahsiyeti. "Türkün sesi". Bakı: Vektor. 2008. səh. 112-117.
• Auezov M. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. Bakı. 1976. səh. 459.
• Əfəndiyev A. Sosializm realizmi sənətində zaman konsepsiyası. Ədəbiyyat və incəsənət. 1973.
• Xəlilov P. SSRİ xalqları ədəbiyyatı. Bakı: Maarif. 1966. səh. 410.
• Мамедов Н. Методическое пособие по курсу Казахская литература. Баку. 1993.