Nərgiz Əliyeva

Nərgiz Əliyeva — Azərbaycan tarixçisi, tarix üzrə elmlər doktoru, Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Azərbaycan tarixinin elmi tədqiqi və təqdimi şöbəsinin müdiri^[1].

Nərgiz Əliyeva
Nərgiz Ağasəlim qızı Əliyeva
Doğum tarixi	25 noyabr 1952 (72 yaş)
Doğum yeri	Bakı, Azərbaycan SSR
Vətəndaşlığı	Azərbaycan
Elmi dərəcəsi	tarix elmləri doktoru
İş yeri	Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi
Təhsili	Bakı Dövlət Universiteti
Mükafatları	Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fəxri Fərmanı
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Nərgiz Ağasəlim qızı Əliyeva 25 noyabr 1952-ci ildə Bakı şəhərində doğulmuşdur.Orta məktəbi 1969-cu ildə bitirmiş, həmin ildə BDU-nun Şərqşünaslıq fakültəsinin ərəb dili şöbəsinə daxil olmuşdur.

1974-cü ildə BDU-nun Şərqşünaslıq fakültəsini bitirən Nərgiz Əliyeva AMEA A.A. Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun böyük laborantı vəzifəsindən Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin elmi işlər üzrə direktor müavini vəzifəsinə qədər yüksəlmişdir ^[2]. N. Əliyeva Muzeyin elmi ekspozisiyasının qurulmasında, muzey işlərinin planlaşdırılması və elmi hesabatların yazılmasında, elektron gidlərin və monitor tədqimatlarının hazırlanmasında, muzey materiallarının pasportlaşdırma və inventarlaşdırılmasının proqramlaşdırılması layihəsində, konfransların təşkilində və muzeyin elmi nəşrlərinin redaktəsində yaxından iştirak etmişdir. O, Muzeyin elmi nəşri olan toplusunun redaksiya heyətinin üzvüdür^[3]. N. Əliyeva 1996-cı ildən tarix elmləri namizədi, 2012-ci ildən tarix üzrə elmlər doktorudur.^[4] Nərgiz Əliyeva 12 monoqrafiya, kitab, kitab-albom və 200-ə yaxın elmi məqalənin müəllifidir. Azərbaycanda və xaricdə (London, Moskva, Sankt-Peterburq, Milan, Mahaçqala, Tbilisi, Dəməşq, Karşi, Luqanski, Almatı, Astana, Konya, Bolu, Samsun, Ufa, Qazan, Varşava, Dehli, Bişkek, Daşkənd,Vitebsk və s.) elmi əsərlər dərc etdirməklə yanaşı 50-yə yaxın simpozium və konfranslarda da maraqlı məruzələrlə çıxışlar etmişdir. Onun 22–26 fevral 2009-cu ildə Dəməşq Universitetində keçirilən beynəlxalq elmi konfransda "Orta əsrlərdə Azərbaycan və Suriya alimlərinin birgə elmi fəaliyyəti" mövzusundakı ərəb dilindəki məruzəsi böyük maraqla qarşılanmışdır. Bu münasibətlə ona konfransın rəyasət heyəti tərəfindən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasına ünvanlanmış təşəkkür diplomu göndərilmişdir.

Nərgiz Əliyeva Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Elmi Şurasının sədr müavini və AMEA A. A. Bakıxanov adına Tarix və Etnologiya İnstitutu nəzdində Dissertasiya Şurasının üzvüdür^[5] Hindistanın Dehli şəhərində Azərbaycanın MİRAS Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi, Hindistanın Jamia Millia İslamia Universiteti və Türkiyənin Selçuk Universitetinin birgə təşkilatçılığı ilə III Beynəlxalq Türk İncəsənəti, Tarixi və Folkloru Simpoziumunda Nərgiz Əliyeva "Orta əsrlərdə Azərbaycanda zərdüştilər" adlı məruzə ilə çıxış etmişdir.^[6]

Nərgiz Əliyeva tərəfindən İslamın və islam mədəniyyətinin yayılmasında rol oynamış, ölkənin mədəni quruculuğunda yaxından iştirak etmiş mədəniyyət daşıyıcıları-ziyalılar haqqında milli tarixşünaslıqda bu günə məlum olmayan informasiya üzə çıxarılmış, Azərbaycan tarixşünaslığında ilk dəfə olaraq XI–XIII əsrlər ərəbdilli bioqrafik ədəbiyyat öyrənilmiş, Azərbaycanda islam mədəniyyətinin yayılması və inkişafı prosesi izlənərək, İslam mədəniyyətinin təşəkkülündə Azərbaycan şəhərlərinin mövqeyi və elmi mühiti tədqiq edilmişdir. Akademiklərdən V. Məmmədəliyev^[7], T. Bünyadov^[8], prof. Əli Rəcəbli ^[7] , tarix elmləri doktorları T. Dostiyev, S. Əliyeva, X. Qasımov və d. alimin ərsəyə gətirdiyi monoqrafiyaları təhlil edərək yazdıqları resenziyalarda tədqiqatları yüksək dəyərləndirmişlər. Hazırda Nərgiz Əliyeva Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Azərbaycan tarixinin elmi tədqiqi və təqdimi şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışır. 2022-ci N. Əliyevanın 70 illik yubileyi AMEA-da qeyd edilib^[9]

1. 2005-ci ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fəxri Fərmanı.
2. 2010-cu ildə isə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə "Tərəqqi" medalı ilə təltif edilmişdir.^[10]
3. 2016-cı ildə Nərgiz Əliyeva "Avropa Nəşr Mətbuat Evi"nin "Ən yaxşı vətənpərvər tədqiqatçı alim" qızıl medalı və fəxri diplomu və Azərbaycan Kütləvi İnformasiya Vasitələri İşçiləri Həmkarlar İttifaqı tərəfindən keçirilmiş rəy sorğusuna görə elm adamı olaraq, H. Əliyev ideyalarının həyata keçirilməsi uğrunda fəaliyyəti^[11].
4. 2017-ci ildə Vətən və xalqa xidmətlərinə görə" İlin alimi" ali mediya mükafatı ilə təltif edilmişdir^[12]

1. Azərbaycan Yaqut əl-Həməvinin əsərlərində. B., Çaşıoğlu, 1999, 244 s.^[13]
2. Əs-Səmaninin "Kitab əl-Ənsab" əsəri Azərbaycanın mədəniyyət tarixinə dair mənbə kimi. Bakı, Şərq-Qərb nəşriyyatı, 2010, 220 s.^[14]
3. İbn Makula azərbaycanlı ziyalılar haqqında. Bakı, Turxan NPB, 2014. 148 s.
4. Orta əsrlərdə Azərbaycan alimlərinin elmi əlaqələri və tədris fəaliyyətləri. Bakı, Turxan NPB, 2015. 168 s.^[15]
5. Azərbaycanın elmi-mədəni mühitinin öyrənilməsində ərəbdilli ədəbiyyatın rolu (XI–XIII əsrlər). Bakı, "Elm və təhsil" nəş., 2015^[16],^[15]
6. Şeyx əs-Siləfi və Azərbaycan. Bakı, "Elm və təhsil" nəşriyyatı, 2016, 160 səh.
7. Ибн Макула о мухаддисах Азербайджана. Москва, НИИ ИЭП, 2016, 123 стр.
8. "Davud bəy Şərifov" adlı kitab-albom (həmmüəllif) Bakı, "Elm və təhsil" nəşriyyatı, 2016, 58 səh.
9. Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi: Tarix, Elm və Mədəniyyət (Məqalə və məruzələr toplusu). Bakı, "Elm və təhsil" nəşriyyatı, 2017, 200 səh.^[17]
10. Nərgiz Ağasəlim qızı Əliyeva Azərbaycanda İslam Mədəniyyəti (VII–XIII). Bakı: "Elm və təhsil", 2017–488 səh.
11. Nərgiz Əliyeva."Hilafet`in bilim ve eğitim merkezlerinde Azerbaycan aydınları (Xilafətin elm və təhsil mərkəzlərində Azərbaycan ziyalıları") (İstanbul: Cinius nəşr., 2018, 201 s., tərc. S. Nematzade)
12. "Mucəm əl-buldən" əsəri Azərbaycan və Qafqaz haqqında. Bakı, Elm və təhsil, 2020, 223 səh^[18]
13. . كتاب الثقافة الاسلامية في أذربيجان (من القرن السابع الى القرن الثلث عشر). دبي دار الطبع: ارث،2022، 462 ص
14. “Omonimlər lüğəti”ndə Qafaqaz və Azərbaycan. Bakı, “Təhsil”, 2022. 80 səh.
15. Azərbaycanın VII-XIII əsrlər tarixinin tarixşünaslığı monoqrafiya.Bakı: “Azpoliqraf”, 2023, 424 səh.

1. Топонимы Азербайджана по «Китаб ал-муштарик вaдан ва-л муфтариг сук’ан Иакута ал-Хамави» .Ономастика Узбекистана. П республиканская научно-практическая конференция, Ташкент, 1989, cтр. 8-9
2. Исламизация Азербайджана. "Научное обозрение" Сборник статей ассоциации молодых ученых Дагестана. № 42, Махачкала: АМУД, 2008. 63–66
3. О жанре "ал-Муталиф ва-л Мухталиф" в средневековье. Межкультурные коммуникации. № 8, Тбилиси: 2009. 80–84
4. الاسلام في أدربيجان /مجلة اهل البيت ‘ العدد الثالث و السبعون‘ لندن‘ 2009 91–84
5. "H. I–V əsrlərdə Şam şəhərlərinin maarifi" mözusunda beynəlxalq elmi konfransın materialları. Dəməşq, 2010, 295–301
6. .النشاط المشترك للعلماء الا ﺫربيجانيين و السوريين في القرون الوسطي|| المعارف لبلاد الشام من القرن الاول ا الي الخامس الهجري دمشق ، 2010 ،ص301- 29
7. Проблемы оцифровки экспонатов Национального Музея Истории. Азербайджана и пути их решения. Санкт-Петербург, 8 и 9 октября 2013 г.
8. Selcuqlular devrində Şirvan elmi mühiti ve Şirvanşahların alimlerle münasibetleri . // Səlcuqlularda bilim müəssisələri. Konya: 2011 150–156
9. العرب فى فجر الاسلام فى اذربيجان مجلة الباحثون. دمشق؛ 2012 124–133
10. Сведения биографических источников о научной среде в средневековом городе Гянджа в Азербайджане. Материалы научной конференции, посвященной 90-летию профессора Вольфа Менделеевича Бейлиса (1923–2001). Луганск: 2013 20–26
11. Азербайджанские суфии в биографических источниках. Взаимные научные связи средневековых азербайджанских ученых с учеными Ближнего и Среднего Востока Материалы международной научно-практической конференции "ХП веков развития науки и культуры в Казахстане", Под общей редакцией А.Дербисали, Р. Алшанова. Алматы: ИВ КН МОН РК, 2014. 48–52
12. Arabskie sredniowieczne zrodlaq j duchowych oslagniecach Azerbejdzanskich uczonych məqalə Materialy III konferencji naukowej Azerbejdzan-Polska. Warszawa, 2014 178–181
13. Роль Национального Музея Истории Азербайджана в развитии дружеских связей Азербайджана с Республикой Казахстан . Mузей в современном обществе. Поиски новых путей развития. Материалы международной научно-практической конференции. Астана, 25 август 2014. 96–98
14. Problems and the weys of thear solution of making digital the cultural heritage protected in National Museum of History of Azerbaijan. Conference Proceedings. Olhrid, 17–19 January, 2016 p.78–81
15. Роль арабоязычных интеллигентов в распространении исламской культуры в Азербайджане в средние века. Проблемы востоковедения. 2015 № 1 (67), Уфа. 2015 c.68–74
16. www irs-az.com s.36-41 هم الدين جاؤو الي أدربيجان .“İrs” beynəlxalq jurnalı. 2014, № 2(ərəb dilində)..
17. Azərbaycanda islam dövründə zərdüştilər məqalə III Beynəlxalq türk incəsənəti, tarix və folklor konqresi// Sənət fəaliyyəti. Dehli, 2015 s.70–83
18. Методы обучения мусульманского мира в средневековье // Религия и общество-9 — Сборник научных статей. Под общей редакцией В.В.Старостенкo. О.В.Дьяченко. Могильев, 2015, МГУ им. Купешова, 240 c., http: // msu. Mogilev. By/ index.php?option=com-content @wier c.176–178
19. Azərbaycanlı alimlərin yetişməsində Bağdat müderrislərinin rolu . Uluslararası Türk-islam tarihində yüksekögrenim semposiumu. Editör:Prof. Dr. Mustafa Gençer, Bolu, 2015 s.17–25
20. Арабские биографические источники IX–XIII веков . Актуальные проблемы востоковедения// Материалы III Международной научно-практической конференции Витебск, 8–9 октября 2015 г. Витебск ВГУ имени П.М. Машерова, Витебск, 2015 с.133–136
21. Problems and the weys of thear solution of making digital the cultural heritage protected in National Museum of History of Azerbaijan. Conference Proceedings. Olhrid, 17–19 January, 2016: p.78–81
22. Проблемы изучения и сохранения рукописных и старопечатных книг в Национальном музее истории Азербайджана Национальной Академии Наук Азербайджана (НАНА). Питербургская библиотечная школа. Петербургское библиотечное общество, 2016, № 1, c. 66–69 (elektron variant təqdim olunub)
23. XIX–XX yuzillarda Azərbaycanlı kadınların kiyafetlerinde milli-dini degerle. Keçmişden günümüze şehir ve kadın, Samsun, 2016 s. 275–280
24. Arabskie sredniowieczne zrodlaq j duchowych oslagniecach Azerbejdzanskich uczonych məqalə Materialy III konferencji naukowej Azerbejdzan-Polska. Warszawa, 2014 178–181
25. "Sheikh al — Silafi (1085–1180) in Azerbaijan" ("Orta əsr elm və təhsil ocaqları, azərbaycanlı pedaqoqlar və elmi əlaqələri") . ASOS Journal (Scopus), İSSN: 21–48-2489, VIL: 5 , No 49, 2017. p.8–16 p.8–16
26. Жанры арабоязычной биографической литературы в IX–XIII веках// Современные гуманитарные исследования. Журнал "Современные гуманитарные исследования. Москва, Издательство Спутник, № 4(83), 2018 стр.19–25.
27. Azərbaycan, islamlaşma ve arap göçleri (VII–XIII yüzillar). XVIII, Türk Tarih Konqresi. 1–5 Ekim. Bildiri özetleri/Abstraks. Ankara, 2018 s. 439.
28. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyinin son illər maarifçilik və elmi irsin təbliği sahəsində fəaliyyəti . Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Xəbərlər məcmuəsi. Bakı. iyun, 2018 c.5, № 2 .s. 56–59
29. Музей:истоки библиотечного строительства . Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Xəbərlər məcmuəsi. Bakı.oktyabr, 2018, c.5, № 3 s.26–31
30. Суфийские шейхи Азербайджана XI–XIIIвв. Mockвa, Журнал "Вопросы истории", № 4, 2018 cтр.161–172
31. Научные связи азербайджанских ученых Халифата в средние века. Вестник Национальной Академии Наук Азербайджана. IIIc. № 2. İSSN 2409–5206,, iyun, 2016, cтр.57–61
32. XIX–XX yuzillarda Azərbaycanlı kadınların kiyafetlerinde milli-dini degerler. məqalə Keçmişden günümüze şehir ve kadın, Samsun, 2016, s.275–280
33. "Sheikh al - Silafi (1085-1180) in Azerbaijan" (“Orta əsr elm və təhsil ocaqları, azərbaycanlı pedaqoqlar və elmi əlaqələri”) .ASOS Journal (Scopus), İSSN: 21-48-2489,VIL: 5 , No 49, 2017. p.8-16.
34. Суфийские шейхи Азербайджана XI-XIIIвв.,Mockвa: Журнал “Вопросы истории», № 4, 2018 , cтр. 161-172 (impakt faktorlu jurnal).
35. "Şeyh əs-Silefinin "Mucem es-sefer" eserinde Azerbaycan kültürüne bakış" məqalə Kongre Tam Metin Kitabı , Adıyaman (Türkiyə), 2019, s..198–201
36. Изучение истории средневековой исламской культуры в Азербайджане: Проблемы и пути их решения. Всероссийский исламоведческий форум: "Ислам и исламоведение в современной России". Организаторы: Дагестанский Государственный Университет. Махачкала, 27–28 сентября 2019 г. cтр. 224–228
37. Şeyh əs-Silefinin "Mucem es-sefer" eserinde Azerbaycan kültürüne bakış . Kongre Tam Metin Kitabı , Adıyaman (Türkiyə), 2019 s. 198–201
38. Деятельность предсавителей мусульманской науки и образования Азербайджана в культурных центрах Халифата . Материалы международной научно-практической конференции по теме "Опыт исламоведческих исследований в контексте возрождения и развития отечественной в контексте возрождения и развития отечественной богословской школы". Российская Федерация, г. Болгар, 20–22 ноября 2019 года. стр.179–185
39. Azərbaycan alimlərinin iştirak etdikləri elmi məclislər. "Aydın gələcək" elmi-ictimai mədəniyyət jurnalı, № 12, Təbriz, 2020 s.49–55.
40. Azərbaycanda islam ərəfəsi və və ilkin islam dövrlərində xristianlığın yeri. Tarix və mədəniyyət. Faktlar və dəyərlər. Akademik Nailə Vəlixanlının yubileyinə həsr olunmuş məqalələr toplusu. Bakı, Nurlar nəşriyyatı, 2020, s. 93–104.
41. Музей как средство отражения важнейших эпизодов истории məqalə Актуальные проблемы музееведения в современном мире.Ташкент, 2021 стр. 368–377.
42. Проблема организации выставок со странами при наличии точек соприкосновения məqalə Сборник материалов международной конференции по теме "Инновационные процессы в художественном образовании:стратегия,теория и практика развития.Ташкент,2021 стр. 24–29
43. Studying of İslam and İslamic culture in Azerbaijan.Universidad and Sociedad, 15(1), Recuperado a partir de https://rus.ucf.edu.cu/index.php/rus/article/view/3564 Kuba, 2023, p. 491-496.( impakt faktorlu).
44. «Китаб ал-Муштарик» Йакута аль-Хамави в уточнении топонимов Кавказа и Азербайджана”,Mockвa, Журнал "Современная научная мысль , НИИ ИЭП, №. 3, 2024, cтр.154-161.(impakt faktorlu)
45. حيدر علييف والثقافة الأذربيجانية / شبكة طريق الحرير الاخبارية يونيو/ 2023 https://alharir.info/61976-2/
46. Azerbaycan’da Selçuklular Döneminde Hıristiyanlığın Yeri” // Türk Tarih Konqresi, II cilt, 2024, s.167-187.

1. Mövlanə İsmayıl Siracəddin Şirvani, Bakı: Adiloğlu, 2003, 134 s.

1. Əhməd Əfəndi Çələbizadə. Quba-dövrün adət və qaydaları (XIX–XX əsrin 20–30-cu illəri). Bakı: Ziya-Nurlan, 2009, 364 s.
2. Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin "Nadir kitablar fondu"nun biblioqrafik göstəricisi(1728–1860). I cild, "Ziya" nəşriyyatı, Bakı, 2013, 164 s.
3. Əli Rəcəbli. Şirvanşahlar dövlətində sikkə zərbi (VIII–XVI yüzillər). Bakı, Elm və təhsil, 2015. 240
4. Tural Şiriyev. İslam mədəniyyəti və Azərbaycan məişəti. Kataloq. Bakı, Avropa nəşriyyatı, 2021, 170 səh. (ön sözün müəllifi və redaktoru).
5. "Muzey, arxiv və kitabxanalarda qorunan milli dəyərlərin tədqiqi, təbliği, mühafizəsi və bərpası" III Respublika elmi konfransı materialları. Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi, Bakı, 17 iyun 2019.
6. Həyatı ilə əbədi şöhrət qazanan böyük sərkərdə. Kitab-albom, Bakı – "AVROPA" nəşriyyatı — 2021.55 s.

1. Aida İmanquliyeva və şərq-qərb əlaqələrinin multikultural tədqiqi (Məqalələr toplusu) Bakı, ADU, 2019, 72 səh.^[19]
2. Aytac Şirəliyeva. X əsrin ərəbdilli müəllifi Əbu Mənsur əs-Sə`ələbi Azərbaycan tarixi haqqında Bakı, Turxan NPB, 2021, 224 səh.

1. Camulla Mürşüd. Mənim Qəşədim. B.,“Qorqud” nəşriyyatı, 1999, s.14-15.

2. Canalı Mirzəliyev. Gözəl Ağsu. B., “Gənclik” nəşriyyatı, 2003, s. 227

3. Mirvari Xəlilzadə. Müasir Azərbaycanın fədakar qadınları. B., “Bayramoğlu”, 2008, s. 26..

4. Allahverdi Mehdiyev. Mədəniyyətimizin tarixinə dair dəyərli tədqiqat. "Azərbaycan", 07.07.2011.

5. Akademik Teymur Bünyadov. Azərbaycanın orta əsrlər dövrünə aid yeni tədqiqat. 525- ci qəzet. 11 noyabr 2015-ci il, çərşənbə № 206 (4461), səh.6.

6. Akademik Vasim Məmmədəliyev. Orta əsrlərdə Azərbaycan alimlərinin elmi-tədris fəaliyyəti. Azərbaycan qəzeti. № 265(7119), 2 dekabr 2015, s. 10.

7. Prof.Əli Rəcəbli . Orta əsrlərdə Azərbaycan ziyalı təbəqəsi və elmi mühiti haqqında yeni araşdırma. Azərbaycan qəzeti. 7 noyabr 2015, səh. 11.

8. Orta əsrlərin elmi-mədəni mühitini araşdıran kitab. Elm qəzeti , № 18(1135), 2015, s. 5 9. Maraqlı kitab. Elm qəzeti , № 19 (113), 2015, s. 5.

10. Elmin Nəbiyev. Güc birlikdə və bilikdədir.. Ziyalımızı tanıyaq.Bakı, Şirvannəşr, 2016, s. 247-349.

11. S.Nemətzadə. Azərbaycanlı alimin orta əsr bioqrafik mənbələrinə dair dəyərli tədqiqatı. “Bakı Xəbər” qəzeti, 18 iyul 2017-ci il, s. 15.

12. Prof. Tarix Dostiyev. Azərbaycan mədəniyyəti tarixinə sanballı töhfə. Azərbaycan Milli Elmlər Akademi6yasını Xəbərlər məcmuəsi.Elmi-ictimai jurnal.Cild 5, № 3,sentyabr, 2018, s.55-58.

13. R.Ə.Ağayev.Mədəniyyət tariximizə dair samballı əsər.Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi- 2018,Toplu, Bakı, “Elm” nəşriyyatı, 2018, s.316-319.

• "Azərbaycan tarixinin öyrənilməsində muzeylərin rolu" V Respublika elmi konfransı
• Tarixçi alim Nərgiz Əliyevanın "Azərbaycanda İslam mədəniyyəti" kitabı haqqında qeydlər^[1]

• Tarixçi alimin ərəb dilində yeni kitabı Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində nəşr olunub ^[2]

1. ↑ https://www.anl.az/down/meqale/525/2022/aprel/791531.htm
2. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-04-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-31.