NFT

Dəyişdirilə bilməyən nişanlar (ing. non-fungible token) (NFT) — rəqəmsal mühasibat kitabında (blokçeyn) saxlanılan məlumatların unikal və əvəzedilməz bir vahididir.^[1] NFT şəkillər, videolar və audio kimi rəqəmsal fayllarla əlaqələndirilə bilər. NFT-ləri xüsusi edən şeylərdən biri də hər birinin unikal olmasıdır. Belə ki, rəqəmsal varlıqların nüsxələnməsi, silinməsi və bənzədilə bilinməməsi onları unikal edir.^[2] NFT, ictimai Orijinallıq sertifikatını təmin etmək və ya mülkiyyət hüququnu təsdiq etmək üçün rəqəmsal Mühasibat kitabından istifadə edir, lakin bu, əsas rəqəmsal faylın birgə istifadəsini və ya kopyalanmasını məhdudlaşdırmır. Əvəzolunmazlığın olmaması (əvəzolunmazlıq) NFT-ni Bitcoin kimi kriptovalyutasından fərqləndirir.

NFT, blokçeyn əməliyyatlarının yoxlanılması ilə bağlı elektrik xərcləri və karbon izi, eləcə də onların tez-tez sənət fırıldaqçılığında istifadə edilməsi ilə əlaqədar tənqidlərə səbəb oldu.^[3] Daha tənqidi qeydlər tez-tez qeyri-leqal tənzimlənməmiş bazarda mülkiyyət hüquqlarının Təsdiq faydalılığı sorğu-sual.^[3]

NFT-lərin aşağıdakı istifadə sahələri mövcuddur:^[4]

• Rəqəmsal incəsənət və kolleksiyalar
• Oyundaxili elementlər
• Musiqi və media
• Müəlliflik hüququ və mülkiyyət qeydiyyatı
• İcmaların rəqəmsal iştirakı

NFT-nin unikal şəxsiyyəti və sahibliyi blokçeyn kitabçası vasitəsilə yoxlanıla bilər. NFT-yə sahiblik tez-tez əsas rəqəmsal aktivdən istifadə etmək üçün lisenziya ilə əlaqələndirilir, ümumiyyətlə alıcıya müəlliflik hüququ vermir, bəzi müqavilələr yalnız şəxsi, qeyri-kommersiya məqsədləri üçün lisenziya verir, digər lisenziyalar isə kommersiya məqsədli istifadəyə icazə verir.

Rəqəmsal texnologiyalardan, proqramlardan istifadə edilərək (məs: Pixel art) yaradılan sənət əsərlərinə deyilir.

NFT kolleksiyaları kart kolleksiyalarına oxşar formada rəqəmsal formatda təmsil edilir. 2021 fevral ayında NBA Top Shot platformasındakı Lebron Ceyms NFT kartı 208 min dollara satıldı.^[5]

• ERC-721 Standard