Neyrodegenerativ xəstəlik

Neyrodegenerativ xəstəlik, neyrodegenerasiya kimi tanınan prosesdə neyronların strukturunun və ya funksiyasının proqressiv itkisi nəticəsində yaranır. Belə bir neyron zədələnməsi nəticədə hüceyrə ölümünə səbəb ola bilər. Neyrodegenerativ xəstəliklərə yan amiotrofik skleroz, dağınıq skleroz, parkinson xəstəliyi, altsheymer xəstəliyi, hantinqton xəstəliyi, çoxsaylı sistem atrofiyası və prion xəstəlikləri daxildir. Neyrodegenerasiya beyində molekulyardan tutmuş sistemə qədər bir çox müxtəlif səviyyələrdə neyron dövrələrdə müşahidə oluna bilər. Neyronların mütərəqqi degenerasiyasını geri qaytarmaq üçün heç bir məlum yol olmadığı üçün bu xəstəliklər sağalmaz hesab olunur; lakin tədqiqatlar göstərmişdir ki, neyrodegenerasiyaya kömək edən iki əsas amil oksidləşdirici stress və iltihabdır.[1][2][3][4] Biotibbi tədqiqatlar bu xəstəliklər arasında atipik zülal birləşmələri (proteinopatiya kimi) və induksiya edilmiş hüceyrə ölümü də daxil olmaqla hüceyrəaltı səviyyədə bir çox oxşarlıqlar aşkar etmişdir.[5][6] Bu oxşarlıqlar bir nörodegenerativ xəstəliyə qarşı terapevtik irəliləyişlərin digər xəstəlikləri də yaxşılaşdıra biləcəyini göstərir.

Neyrodegenerativ xəstəlik
XBT-10-KM G31.9
MeSH D019636
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

2019-cu ildə dünya üzrə 55 milyon insanın demans xəstəliyinə tutulduğu və bu rəqəmin 2050-ci ilə qədər 139 milyon insana çatacağı təxmin edilir.[7]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Pereira, TMC; Côco, LZ; Ton, AMM; Meyrelles, SS; Campos-Toimil, M; Campagnaro, BP; Vasquez, EC. "The Emerging Scenario of the Gut-Brain Axis: The Therapeutic Actions of the New Actor Kefir against Neurodegenerative Diseases". Antioxidants. 10 (11). 20 November 2021: 1845. doi:10.3390/antiox10111845. PMC 8614795 (#bad_pmc). PMID 34829716 (#bad_pmid).
  2. ↑ Stephenson, J; Nutma, E; van der Valk, P; Amor, S. "Inflammation in CNS neurodegenerative diseases". Immunology. 154 (2). June 2018: 204–219. doi:10.1111/imm.12922. PMC 5980185. PMID 29513402.
  3. ↑ Singh, A; Kukreti, R; Saso, L; Kukreti, S. "Oxidative Stress: A Key Modulator in Neurodegenerative Diseases". Molecules. 24 (8). 22 April 2019: 1583. doi:10.3390/molecules24081583. PMC 6514564. PMID 31013638.
  4. ↑ "What is Neurodegenerative Disease?". JPND Research. JPND Research. 17 July 2014. 29 February 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: February 7, 2015.
  5. ↑ Rubinsztein DC. "The roles of intracellular protein-degradation pathways in neurodegeneration". Nature. 443 (7113). October 2006: 780–6. Bibcode:2006Natur.443..780R. doi:10.1038/nature05291. PMID 17051204.
  6. ↑ Bredesen DE, Rao RV, Mehlen P. "Cell death in the nervous system". Nature. 443 (7113). October 2006: 796–802. Bibcode:2006Natur.443..796B. doi:10.1038/nature05293. PMC 3970704. PMID 17051206.
  7. ↑ Global status report on the public health response to dementia (PDF). Geneva: World Health Organization. 2021. ISBN 978-92-4-003324-5. 21 March 2023 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 14 October 2022.