Parnlar

Nisli Parfiya döyüşçüsü, e.ə. II əsr.

Parnlar (q.yun. Πάρνοι, Parnoi) və ya aparnlar (q.yun. Ἄπαρνοι, Aparnoi) — qədim şərqi İrandilli[1][2][3][4][5] köçəri xalqı. Onlar daxlar[6][7] ittifaqının, ehtimal olunur ki, massaget[8] (skif)[9] qrupuna mənsubdur. Parnlar qədim dövrdə Aralyanı və Mangistau çöllərindən Kopetdağın şimal yamaclarına qədər yayılan ərazidə yaşamışdılar.Xəzər dənizinin cənub-şərqində Oçus çayı ətrafında yaşayırdılar. Ehtimal olunur ki, onların ilkin vətəni digər skif tayfaları ilə birlikdə köçdükləri yerdən Rusiyanın cənubu ola bilər. Herodot, Strabon və bir çox başqa qədim müəlliflər parnlar haqqında məlumat vermişdilər. Onlar Qavqamela döyüşündə Əhəməni ordusunun bir hissəsi kimi xatırlanmışdılar. Tarixdə onlar Parfiya dövlətinin hakim Arşakilər sülaləsinin əcdadı Arşakın parnların sərkərdəsi olması ilə tanınırdılar. Arşakın Parfiya vilayətini ələ keçirdiyi zaman arxalandığı əsas qüvvə parnlar idi. Parfiyanın sonrakı tarixində parnlar, eləcə də daxlardan gələnlərin hamısı Parfiya padşahlarının özəyini təşkil edirdi.

Törəmələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Elmi fərziyyələrdən birinə görə parnlar türkmən tayfaları olan ərsarı və təkələrin tərkibində "par" adı altında bir boy kimi yaşamışdılar.[10]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Mary Boyce, F. Grenet. A History of Zoroastrianism, Zoroastrianism under Macedonian and Roman Rule. BRILL. 2015-11-02. 28. ISBN 978-90-04-29391-5. "Arxivlənmiş surət". Archived from the original on 2021-12-01. İstifadə tarixi: 2023-07-22.
  2. ↑ P. Lecoq. "Aparna" (ingilis). Encyclopaedia Iranica. 2011. 2020-10-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-21.
  3. ↑ American University (Washington, D. C. ) Foreign Area Studies. Iran, a Country Study. Department of Defense, Department of the Army. 1978. 29. "Arxivlənmiş surət". Archived from the original on 2021-12-01. İstifadə tarixi: 2023-07-22.
  4. ↑ Richard Nelson Frye. The History of Ancient Iran. C.H.Beck. 1984. 206. ISBN 978-3-406-09397-5. "Arxivlənmiş surət". Archived from the original on 2021-12-01. İstifadə tarixi: 2023-07-22.
  5. ↑ Craig Benjamin. Empires of Ancient Eurasia: The First Silk Roads Era, 100 BCE – 250 CE. Cambridge University Press. 2018-05-03. 155. ISBN 978-1-108-58512-5. "Arxivlənmiş surət". Archived from the original on 2021-12-01. İstifadə tarixi: 2023-07-22.
  6. ↑ D. T. Potts. Nomadism in Iran: From Antiquity to the Modern Era. Oxford University Press. 2014-03-03. 91. ISBN 978-0-19-933080-5. "Arxivlənmiş surət". Archived from the original on 2021-12-01. İstifadə tarixi: 2023-07-22.
  7. ↑ Vesta Sarkhosh Curtis, Sarah Stewart. The Age of the Parthians. Bloomsbury Publishing. 2010-03-24. ISBN 978-0-85773-308-5. "Arxivlənmiş surət". Archived from the original on 2021-12-01. İstifadə tarixi: 2023-07-22.
  8. ↑ A. H. Dani, UNESCO Staff, M. S. Asimov, B. A. Litvinsky, Guang-da Zhang. History of Civilizations of Central Asia: The Development of Sedentary and Nomadic Civilizations, 700 B. C. to A. UNESCO. 1994-01-01. 457. ISBN 978-92-3-102846-5. "Arxivlənmiş surət". Archived from the original on 2021-12-01. İstifadə tarixi: 2023-07-22.
  9. ↑ Gocha R. Tsetskhladze, Alexandru Avram, James Hargrave. The Greeks and Romans in the Black Sea and the Importance of the Pontic Region for the Graeco-Roman World (7th century BC-5th century AD): 20 Years On (1997-2017): Proceedings of the Sixth International Congress on Black Sea Antiquities (Constanţa – 18-22 September 2017). Archaeopress Publishing Ltd. 2021-05-20. 226. ISBN 978-1-78969-759-9. "Arxivlənmiş surət". Archived from the original on 2021-12-01. İstifadə tarixi: 2023-07-22.
  10. ↑ Солтанша Атаныязов. "Словарь туркменских этнонимов". Ылым. 1988. 2020-07-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-15. ПАР — род племён арсары (рода чекич) и теке (подразделения тогтамыш, Кизыл-Арватский р-н). 1. Можно сопоставить этноним с названием древнего народа парны, жившего в здешних краях. Их именем назван и рабат Парав в Кизыл-Арватском р-не (Труды ЮТАКЭ. — Ашхабад, 1953. — Т. 2. — С. 284). Парны, входившие в состав дахов, кочевали возле Теджена еще в III в. до н. э. [История ТССР. — T. 1. — Кн. 1. — С. 87].