Pasifizm

Pasifizm (lat. pacificus — sülhməramlı, pax- dan — sülh və facio — edirəm) — zorakılığa və onun yox olması naminə müqavimət ideologiyası. Hətta özünə zərər vermək bahasına da olsa, zorakı müqavimət göstərməmək dərəcəsində müharibə və zorakılıq əleyhinə olan hərəkatdır. "Pasifizm" sözü fransız Emil Arno (1864–1921) tərəfindən düşünülüb və 1901-ci ildə Qlazqoda X Beynəlxalq Sülh Konqresində başqa aktivistlər tərəfindən qəbul edilmişdir. Müasir dövrdə Mahatma Qandi (1869–1948) tərəfindən bu hərəkat "satyaqraha" adlandırdığı qeyri-zorakı müqavimət praktikasında təkmilləşdirilmişdir. Bunun effektivliyi Martin Lüter Kinq və başqalarını ruhlandırmışdır. Pasifizmin ikonik rəsmi 1989-cu ildə Tyananmen Meydanında Etiraz-da "Naməlum üsyançı"nın tank sütunu qarşısında qeyri-zorakı müqavimətlə durmasından götürülüb. Alimlər hesab edirlər ki, bu hadisə kommunizmin tənəzzülünü sürətləndirən Berlin divarının çökdürülməsi üçün başlıca motivasiya olmuşdur.

Pasifizm qeyri-zorakılıq, anti-imperializm, tərksilah, silahlara nəzarət, demilitarizasiya, antimilitarizm, anti-müharibə və anti-nüvə hərəkatlarını əhatə və ehtiva edir.

Pasifist hərəkat, sülh uğrunda hərəkat, siyasi münaqişələrin həllinin müharibə üsullarına qarşı çıxan, xüsusən də bu cür metodların əxlaqsızlığını pisləyən müharibə əleyhinə ictimai hərəkatdır . Davamlı pasifistlər istənilən müharibəni pisləyir, müharibələrin qanuni, milli azadlıq, müqəddəs və s. olma ehtimalını inkar edirlər.

Pasifistlərin fəaliyyəti ona gətirib çıxardı ki, məcburi hərbi xidmət mövcud olduğu bir çox dövlət və ölkələrin qanunvericiliyində onu alternativ dövlət qulluğu ilə əvəz etmək imkanları yarandı.

Pasifistlər müharibə və zorakılığa qarşı müxtəlif etiraz formalarından, o cümlədən " Die-in " (ölümü təqlid) kimi qeyri-adi üsullardan istifadə edirlər.

Pasifizm müxtəlif tərəflərdən tənqid edilmişdir.^[1]

İqtisadiyyat üzrə 2005-ci il Nobel Mükafatı laureatı Robert Aumann bunu belə izah etmişdir: " Təcavüzkar onun metodlarının işlədiyini görəndə onlara əməl etməyə davam edir və getdikcə daha çox yeni tələblər irəli sürür. Təcavüzkar qəti müqavimətlə qarşılaşarsa, yanaşmasını yenidən nəzərdən keçirir. Pasifizm müharibəyə gətirib çıxarır, çünki ideologiyaya çevrildiyi ölkə təcavüzkarın qaydaları ilə oynamağa başlayır. "^[2] .

Protestant teoloq və filosof Reinhold Niebuhr yazırdı^[3][4] :

• " ibtidai xristian əxlaqı primitivdir və çaşqınlığa gətirib çıxarır ";
• " Tarixdə yalnız günahsız olduğumuz zaman hərəkət edə biləcəyimizi güman etmək olmaz ";
• " Tiraniyanın şərini bəzən ancaq müharibə yolu ilə aradan qaldırmaq olar, sentimental illüziyalar isə tiranlığa təslim olmağa aparır ";
• " İnsan təbiəti haqqında pasifist ideyalar tamamilə xristianların sivilizasiyanın qalalarını müdafiə etməli olduqları illüziyası üzərində qurulub ";
• " pasifizm tarixin faciəsini anlamır ."