Qüvvə (fiziki kəmiyyət)

Qüvvə
${\displaystyle {\vec {F}}}$
Ölçü vahidi
BS	Nyuton
SQS	Dinamometr
Qeyd
Vektorial kəmiyyət
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Klassik mexanika

${\displaystyle {\vec {F}}={\frac {\mathrm {d} }{\mathrm {d} t}}(m{\vec {v}})}$ Nyutonun ikinci qanunu

Tarixi Fundamental anlayışlar Fəza • Zaman • Kütlə • Qüvvə • Enerji • İmpuls İfadələr Nyuton mexanikası Lanqraj mexanikası Hamilton mexanikası Hamilton-Yakobi formalizmi? Bölmələri Tətbiqi mexanika Fəza mexanikası Bütöv mühit mexanikası Həndəsi optika Statistik mexanika Alimlər Qalileo Qaliley • İohan Kepler • İsaak Nyuton • Leonard Eyler • Pyer Simon Laplas • Jan Leron Dalamber • Jozef Lui Laqranj • Vilyam Hamilton • Auqusto Koşi

bax müzakirə redaktə

Qüvvə — cismi hərəkətə gətirən və onu təcilləndirmə təsirinə malik vektorial fiziki kəmiyyət. Ölçü vahidi BS-də 1N (Nyuton) götürülür. Nyuton kütləsi 1 kq olan cismə 1m/san² təcil verən qüvvəyə deyilir. Qüvvə cismin sürətini dəyişmək üçün yəni, təcil alması üçün lazımdır. Cismin hərəkət təcili ona təsir edən qüvvələrin əvəzləyicisi ilə düz, onun kütləsi ilə tərs mütənasib olub, bu qüvvə istiqamətində yönəlmişdir: a=F/m. Buradan F=ma. Qüvvə vektorial kəmiyyətdir.Qüvvə dinanometrlə ölçülür.Qüvvənin təsiri onun tətbiq nöqtəsindən,istiqamətindən,və ədədi qiymətindən asılıdır.Superqüvvə-dörd fundamental qarşılıqlı təsiri (1.qravitasiya; 2.elektromaqnit; 3.nüvə (güclü); 4.zəif qarşılıqlı təsirlər) özündə birləşdirən,kainatı yaradan ,formalaşdıran qüvvədir.Makroaləmdə bu qüvvələrdən yalnız ikisi- gravitasiya və elektromaqnit qarşılıqlı təsirlər özlərini büruza verirlər. Qüvvələrin hamısı mənşəcə bu qarşılıqlı təsir növlərinə aiddir.

At qüvvəsi — texniki güc vahididir: 1a.q. = 75kQ. 1m/san = 75.9,81N. 1 msan = 736Vt-dır.Elektrik hərəkət qüvvəsi- vahid müsbət yükün qapalı cərəyan dövrəsi boyunca hərəkəti zamanı kənar qüvvələrin gördüyü işə deyilir və ölçü vahidi 1 Volt-dur. Bunları nyutonla ölçülən qüvvə ilə qarışdırmaq olmaz.Dinamometr-qüvvə ölçən cihazdır.Bir kiloqram qüvvə- qüvvənin texniki vahididir, 1 kq qüvvə = 1kQ = 9,8N. 1 kQ – kütləsi 1 kq olan cismə Yer səthində təsir edən ağırlıq qüvvəsi və ya şaquli asılmış sükunətdəki cismin çəkisinə bərabərdir və təqribidir. Cisimlərin çəkisini təyin edən dinamometr və ya əl tərəzisi bu vahidlərlə dərəcələnir və ölçmədə problem yaratmır.

Qüvvə impulsun dəyişmə sürətinə bərabərdir: F = ma = m·(v-v₀)/t=(mv-mv₀)/t və ya F·t=p-p₀. Qüvvənin təsir müddətinə hasili qüvvə impulsu adlanır. Qüvvə impulsu cismin impulsunun dəyişməsinə bərabərdir.

Aşağıdakı növləri vardır:

Təbiətinə görə:

• Qravitasiya qüvvəsi
• Elektromaqnit qüvvəsi
• Sürtünmə qüvvəsi
• Kulon qüvvəsi
• Amper qüvvəsi
• Lorens qüvvəsi
• Nüvə qüvvəsi

İşgörmə qabiliyyətinə görə:

• Konservativ qüvvəsi
• Dissipativ qüvvəsi
• Sürtünmə, yırğalanma və diyirlənmə qüvvəsi
• Arximed qüvvəsi
• Koriolis qüvvəsi
• Lorens qüvvəsi