Zaman

"Vaxt" buraya istiqamətləndirilir. Digər istifadə formaları üçün Zaman (dəqiqləşdirmə) səhifəsinə baxın.
Qədim dövürlərdə keçmiş və gələcək arasındakı fərqi müəyyən etmək üçün tətbiq edilən qum saatı.

Zaman və ya vaxt — fizikada və başqa təbiət elmlərində bizim kainatın ölçüsü kimi qəbul edilir. O ölçüləbilmə qabliyyətinə malik olub kainatda baş verən istənilən materiya dəyişiklikləri ilə əlaqədardır.

Zaman köklü fenomenlərlə izah oluna bilmədiyindən, o ölçmə yolu ilə qiymətləndirilir. Sİ vahidlər sistemində zaman saniyə (s) ilə ölçülür. Bunun əsasında dəqiqə, saat, gün və həftə əmələ gəlir. Təqvimdən asılı olaraq ay, il, əsr və minilliklərdə mövcuddur.

Zamanın ölçülməsi astronomiyanın qədim məsələlərindən biridir. Astronomiyada günəş günü və ulduz günü arasında fərq vardır. Bu fərq il boyu bir gün edir. Günəş günü Sİ vahidlər sistemində heç bir vahidə malik deyil. Buradakı fərq keçid saniyəsi ilə təyin edilir. Bu problem müxtəlif zaman şkalalarının yaranmasına gətirib çıxarmışdır:

  • Efemerid zamanı (1960), Yerin fırlanmasındakı qeyri — bərabərliyi tənzimləmək üçün,
  • TDT (Terrestrial Dynamical Time, "Yer-Atom zamanı") dinamik zaman olub 1984-cü ildən tətbiq olunur; o SI- sistemi üçün baza rolunu oynayır;
  • TCB (Barycentric Coordinate Time), Günəş sisteminin ağırlıq mərkəzinin məxsusi zamanı.
  • Geocentric Coordinate Time (TCG), yer kürəsinin mərkəzinin məxsusi zamanı.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

 Fizika ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın.