Qadın araşdırmaları

Qadın tədqiqatları (ing. women’s studies, həmçinin feminologiya) — müəyyən bir tarixi dövrdə qadınların dünya səviyyəsində, müəyyən cəmiyyətdə və ya mədəniyyətdə vəziyyətini və mövqeyini öyrənən bir elmi intizamdır[1]. Bu elmi fəaliyyət sahəsində qadınların həyat təcrübəsi sosial və mədəni reallıq sistemində nəzərə alınır.

Qadın tədqiqatlarında dörd mərhələ var:[1][2]

  • 1960-cı illərin sonları — 1970-ci illər, qadın təcrübəsi, faktların, proseslərin və fenomenlərin təhlilinə qadın yanaşması əyani şəkildə göstərildi. Yeni bir qadın yanaşmasının tətbiqi ənənəvi sosial və humanitar fənlərin gender baxımından kor olduğunu, qadınların təcrübələrini laqeyd yanaşdıqlarını və kişilərin qərəzliliyini əks etdirdiyini göstərdi. Bu mərhələ yeni bir akademik sahə yaratmaq səyləri ilə xarakterizə edildi. 1977-ci ildə ABŞ-də Yeni Təhsil Proqramlarının yayılmasına kömək edən Milli Qadın Araşdırmaları Birliyi quruldu. Dərnək NWSA Jurnalı (indiki Feminist Formasyonları) nəşr etdirdi, illik konfranslar təşkil etdi, proqramları izlədi və ali təhsil müəssisələrinə məlumat göndərdi.
  • 1980-ci illərin əvvəlləri — ənənəvi bilik və təhsil kurslarına yenidən baxılması mərhələsi idi. Bu zaman yeni bilik sahələri (ataerkilliyin mahiyyəti, şəxsi həyat, zorakılıq və s.) haqqında sual qaldırıldı. Tədqiqatçılar, məsələn, kişi alimlərinin elmi bilik istehsalında kişi imtiyazlarının təsiri kimi məsələlərə diqqət yetirdilər. Bu dövrdə qadın tədqiqatları ABŞ universitetlərinin kurslarına inteqrasiya olunmağa başlandı və gender balanslı tədris proqramları hazırlandı. Feminist Studies[en], Signs[en], Sex Roles[en], Women’s Studies Newsletter[en] və digərlərini əhatə edən qadın tədqiqatları jurnalları təsis edildi. Qadın işləri ilə bağlı oxucular və antologiyalar nəşr olunmağa başladı.
  • 1980-ci illərin ortaları — qadınların özləri (irqi, etnik, sinif və s.) Arasındakı fərqlərin və bərabərsizliklərin öyrənilməsinə, tək bir qadın təcrübəsinin olmaması və feminist düşüncədə özünəməxsusluğun inkar edilməsi fikrinin inkişafına diqqət ayırın. Bu dövrdə qadın tədqiqatları heteroseksizmi tənqid etdi və qadınların çoxsaylı şəxsiyyətlərini konsepsiya etdi.
  • 1990-cı illər qlobal infrastrukturun inkişafında və qadınların beynəlxalq problemlərinə diqqətin artmasında bir mərhələdir. Müstəmləkə sonrası dövlətlərdə artan sayda nəşrlərin meydana çıxması ilə əlaqədar olaraq, müasir qadınların tədqiqat proqramları siyasi mövzular, militarizm problemləri, reproduktiv hüquqlar və sosial-iqtisadi inkişaf məsələləri üzərində dayanır.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Шевченко, З. В. "Словарь гендерных терминов: женские исследования". a-z-gender.net (rus). 2020-10-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-27.
  2. ↑ Bystydzienski, Jill M. Women’s Studies Programs in the United States: History and Current Issues (Iowa State University). 1999.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Малкина-Пых, И. Г. Гендерная терапия. Справочник практического психолога. М.: «Эксмо». 2006. ISBN 5-699-14636-9.
  • Головашенко, І. О. (2004). Становлення теорії ґендеру. Основи теорії ґендеру: Навчальний посібник (с. 79—108). Київ: «К.І.С.».