Qalxanabənzər vəzin adenoması

Qalxanabənzər vəzin adenoması (lat. adenoma glandulae thyreoideae) — qalxanabənzər vəzin normal və ya artan funksiyası fonunda düyünün əmələ gəlməsi ilə xarakterizə olunan xoşxassəli şiş.

Qalxanabənzər vəzin adenoması
XBT-10 D34
XBT-9 226
DiseasesDB 13071

Simptomları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qalxanabənzər vəzin adenoması klinik olaraq asemptomatik ola bilər ("soyuq" adenoma) və ya artıq qalxanabənzər hormonu ("isti" adenoma) istehsal edən funksional bir şiş ola bilər. Bu vəziyyət simptomatik hipertiroidizmə səbəb ola bilər və toksik tiroid adenoması adlandırılır.

Diaqnozu

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Morfologiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qalxanabənzər vəzinin follikulyar adenomasının diametri orta hesabla 3-10 sm arasında dəyişir. Qalxanabənzər vəzin tipik adenoması ətrafdakı parenximadan ayrılmış tək, sferik və kapsullaşdırılmış zədədir. Rəngi boz-ağdan qırmızı-qəhvəyiyə qədər dəyişir

  1. adenoma hüceyrəliliyi
  2. kolloid tərkibli

Qalxanabənzər vəzin (follikulyar) adenomalarında, xüsusən də iri zədələrdə çox düyünlü zobda olanlara bənzər qanaxma, fibroz, kalsifikasiya və kistik dəyişikliklər sahələri tez-tez rast gəlinir.

Növləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qalxanabənzər vəzin adenomatalarının demək olar ki, hamısı follikulyar adenomalardır.[1] Follikulyar adenomalar funksiya səviyyəsindən asılı olaraq "soyuq", "isti" və ya "qaynar" kimi təsvir edilə bilər.[2] Histopatoloji cəhətdən follikulyar adenomalar hüceyrə quruluşuna və hüceyrə və kolloidlərin nisbi sayına görə aşağıdakı növlərə təsnif edilə bilər:

  • Fetal (mikrofollikulyar) - mikroinvaziya potensialına malikdir.[3] Onlar epitellə örtülmüş kiçik, sıx yığılmış follikullardan ibarətdir.[4]
  • Kolloid (makrofollikulyar) - bunların mikroinvaziya potensialı yoxdur.
  • Embrional (atipik) - mikroinvaziya potensialına malikdir.
  • Hürthle hüceyrə adenoması (oksifil və ya onkositik şiş) - mikroinvaziya potensialına malikdir.
  • Hialinləşdirici trabekulyar adenoma.[5]

Papilyar adenomalar nadir halda olur.

Diferensial diaqnozu

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yaşa görə hipertiroidizmin ən çox görülən səbəbləri.[6]

Qalxanabənzər vəzin adenoması çoxdüyünlü zobdan onunla fərqlənir ki, adenoma adətən tək olur və tək bir prekursor hüceyrədə genetik mutasiya (və ya digər genetik anormallıq) nəticəsində yaranan yenitörəmədir.[7] Əksinə olaraq, çoxdüyünlü zob ümumiyyətlə bütün qalxanabənzər vəzin yod çatışmazlığı kimi bir qıcıqlandırıcıya hiperplastik reaksiyasının nəticəsi olduğu düşünülür.

Qalxanabənzər vəzin adenomasını minimal invaziv follikulyar qalxanabənzər vəzin karsinomasından ayırd etmək üçün ciddi patoloji müayinə tələb oluna bilər.[7]

Nəzarəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qalxanabənzər vəzinin adenoması olan xəstələrin çoxu müntəzəm izləmə (cərrahi kəsilmədən) ayıq gözləmə ilə idarə oluna bilər.[8] Bununla belə, bəzi xəstələr risklər barədə tam məlumatlı olduqdan sonra yenə də əməliyyatı seçirlər.[9]

Müntəzəm monitorinq əsasən düyün ölçüsündə və simptomlarındakı dəyişiklikləri müşahidə etməkdən və düyün böyüdükdə ultrasəs və ya iynə biopsiyasının təkrarlanmasından ibarətdir. Qalxanabənzər vəzin xoşxassəli adenomaları olan xəstələrdə lobektomiya və istmusektomiya kifayət qədər cərrahi müalicədir.

Bu prosedur minimal invaziv qalxanabənzər vəzin xərçəngi olan xəstələr üçün də uyğundur. Histoloji müayinədə bədxassəli şiş aşkar edilmədikdə, əlavə müdaxilə tələb olunmur. Bu xəstələr müntəzəm olaraq qalxanabənzər vəz hormonlarının vəziyyətini yoxlamağa davam etməlidirlər.[10]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Cotran, Ramzi S.; Kumar, Vinay; Fausto, Nelson; Nelso Fausto; Robbins, Stanley L.; Abbas, Abulr9 K. Robbins and Cotran pathologic basis of disease. St. Louis, Mo: Elsevier Saunders. 2005. 1117. ISBN 978-0-7216-0187-8.
  2. ↑ "Endocrine Pathology". 2013-09-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-05-08.
  3. ↑ emedicine > Thyroid, Evaluation of Solitary Thyroid Nodule > Benign Thyroid Nodules By Daniel J Kelley and Arlen D Meyers. Updated: Oct 17, 2008
  4. ↑ TheFreeDictionary > microfollicular adenoma Arxivləşdirilib 2020-12-06 at the Wayback Machine Citing: Dorland's Medical Dictionary for Health Consumers. Copyright 2007
  5. ↑ Ünlütürk, U; Karaveli, G; Sak, S. D.; Erdoğan, M. F. "Hyalinizing trabecular tumor in a background of lymphocytic thyroiditis: A challenging neoplasm of the thyroid". Endocrine Practice. 17 (6). 2011: e140–3. doi:10.4158/EP11138.CR. PMID 21940281.
  6. ↑ Carlé, Allan; Pedersen, Inge Bülow; Knudsen, Nils; Perrild, Hans; Ovesen, Lars; Rasmussen, Lone Banke; Laurberg, Peter. "Epidemiology of subtypes of hyperthyroidism in Denmark: a population-based study". European Journal of Endocrinology. 164 (5). 2011: 801–809. doi:10.1530/EJE-10-1155. ISSN 0804-4643. PMID 21357288.
  7. ↑ 1 2 Ramzi Cotran; Vinay Kumar; Tucker Collins. Robbins Pathologic Basis of Disease, 6th Edition. W.B. Saunders. 1999. ISBN 978-0-7216-7335-6.
  8. ↑ Treatment section in: Welker, M.; Orlov, D. (2003). "Thyroid nodules". American Family Physician. 67 (3): 559–566. PMID 12588078.
  9. ↑ PMID 12588078.
  10. ↑ Mulita, Francesk; Anjum, Fatima, "Thyroid Adenoma", StatPearls, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, 2020, PMID 32965923 (#bad_pmid), 2022-07-12 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2020-11-07

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]